Zapalenie płuc - przyczyny, objawy i metody leczenia

Objawy zapalenia płuc

Objawy zapalenia płuc mogą różnić się w zależności od wieku, stanu zdrowia ogólnego i rodzaju mikroorganizmu powodującego infekcję. Najczęściej występującymi objawami są: kaszel, duszność, ból w klatce piersiowej, gorączka i towarzyszące im osłabienie, a w ciężkich przypadkach nawet sinica.

• Kaszel jest jednym z najbardziej charakterystycznych objawów zapalenia płuc. Może to być kaszel suchy, ale często towarzyszy mu wydzielina (plwocina), która może być przezroczysta, żółta, zielona, rdzawa, a nawet krwista.
• Trudności w oddychaniu, które zwykle nasilają się podczas wysiłku fizycznego, ale w ciężkich przypadkach mogą występować nawet w spoczynku.
• Ból klatki piersiowej, który nasila się podczas kaszlu lub głębokiego oddychania.
• Gorączka, często z dreszczami i potami nocnymi, jest częstym objawem zapalenia płuc.
• Mogą wystąpić objawy ogólnego osłabienia, zmęczenia, utraty apetytu i utraty masy ciała.
• U osób starszych i osób z chorobami przewlekłymi, objawy mogą być mniej typowe i mogą obejmować dezorientację lub zmętnienie świadomości.
• W przypadku zapalenia płuc spowodowanego wirusem, mogą występować objawy grypopodobne, takie jak ból mięśni, ból głowy, ból gardła i katar.
• W ciężkich przypadkach zapalenia płuc, niedotlenienie krwi może prowadzić do sinicy, czyli niebieskawego zabarwienia skóry i błon śluzowych, szczególnie na ustach i w okolicy paznokci.

Przyczyny zapalenia płuc: od wirusów do bakterii

Zapalenie płuc jest najczęściej spowodowane przez infekcje, które mogą być wywołane przez różne mikroorganizmy, takie jak bakterie, wirusy i grzyby.

Najczęstszą przyczyną bakteryjnego zapalenia płuc u dorosłych jest Streptococcus pneumoniae (pneumokok). Inne bakterie, które mogą powodować zapalenie płuc, to między innymi Haemophilus influenzae, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae i Legionella pneumophila.

• Wirusy są często odpowiedzialne za zapalenie płuc, szczególnie u dzieci. Najczęstszymi wirusami powodującymi zapalenie płuc są wirus grypy, wirusy paragrypy, wirusy syncytialne (RSV), adenowirusy i, ostatnio, SARS-CoV-2, wirus odpowiedzialny za COVID-19.
• Grzybicze zapalenie płuc jest rzadziej spotykane i zwykle dotyczy osób z osłabionym układem odpornościowym, takimi jak pacjenci z HIV/AIDS, pacjenci po przeszczepie organów, pacjenci leczeni chemioterapią oraz pacjenci z przewlekłymi chorobami płuc. Niektóre z grzybów powodujących zapalenie płuc to Pneumocystis jirovecii, Histoplasma, Cryptococcus i Aspergillus.
• Niektóre mikroorganizmy, takie jak Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae i Legionella pneumophila, mogą powodować tzw. "atypowe" zapalenie płuc. Objawy mogą być mniej wyraźne lub różnić się od typowego zapalenia płuc.

Czynniki takie jak palenie, przewlekłe choroby płuc, alkoholizm, niedożywienie, podeszły wiek, hospitalizacja, a także osłabienie układu odpornościowego, mogą zwiększać ryzyko zapalenia płuc. Zasadniczo każdy stan, który wpływa na normalną zdolność organizmu do odrzucania patogenów, może prowadzić do rozwoju zapalenia płuc.

Procedura diagnostyczna

Diagnoza zapalenia płuc jest zwykle postawiona na podstawie połączenia objawów klinicznych, wyników badań fizykalnych i wyników badań diagnostycznych.

• Wywiad i badanie fizykalne: lekarz zacznie od zebrania dokładnego wywiadu, aby dowiedzieć się więcej o objawach choroby i historii medycznej pacjenta. Następnie przeprowadzi badanie fizykalne podczas którego za pomocą stetoskopu sprawdzi, czy w płucach nie ma nietypowych dźwięków.
• Badania obrazowe: radiografia klatki piersiowej jest jednym z najczęściej używanych narzędzi diagnostycznych do potwierdzenia diagnozy zapalenia płuc. Zdjęcie rentgenowskie może pokazać obszary płuc, które są nienormalnie gęste lub zacienione, co sugeruje obecność infekcji. Tomografia komputerowa (CT) może być stosowana w niektórych przypadkach, szczególnie gdy konieczne jest dokładniejsze zobrazowanie płuc.
• Badania laboratoryjne: próbki krwi mogą być pobrane w celu przeprowadzenia badań, które pomogą określić, jaki rodzaj patogenu powoduje infekcję. Może to obejmować pełną morfologię krwi, badanie biochemiczne krwi, a także badanie krwi na obecność konkretnych antygenów bakteryjnych. Próbki plwociny również mogą być zebrane i badane pod mikroskopem w celu identyfikacji patogenów.
• Badania mikrobiologiczne: w niektórych przypadkach, na przykład gdy standardowe metody leczenia nie przynoszą efektów, może być konieczne przeprowadzenie bardziej zaawansowanych testów mikrobiologicznych, takich jak hodowla bakterii lub testy genetyczne, aby precyzyjnie zidentyfikować patogen.
• Testy na obecność COVID-19: w przypadku dodatkowych objawów, takich jak urata smaku i zapachu, może zostać wykoanany test na obecność SARS-CoV-2.

Metody leczenia zapalenia płuc: antybiotyki i leki wspomagające

Leczenie zapalenia płuc musi być zawsze indywidualnie dostosowane do pacjenta i musi odbywać się pod stałym nadzorem lekarza. Leczenie zapalenia płuc zależy od wielu czynników, w tym od rodzaju patogenu powodującego infekcję, wieku pacjenta, ogólnego stanu zdrowia i nasilenia objawów.

• Jeśli zapalenie płuc jest spowodowane przez bakterie podstawą leczenia są antybiotyki. Wybór konkretnego antybiotyku zależy od prawdopodobnej przyczyny bakteryjnej. Antybiotyki mogą być podawane doustnie lub, w cięższych przypadkach, dożylnie.
• W przypadku zapalenia płuc wywołanego przez niektóre wirusy, takie jak wirus grypy, mogą być stosowane leki przeciwwirusowe. Niestety, dla wielu wirusów, takich jak wirus syncytialny czy adenowirusy, nie ma specyficznych leków przeciwwirusowych.
• W przypadku gorączki czy problemów z układem pokarmowym konieczne może być podanie leków wspomagających. Leki te obejmują leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe (takie jak paracetamol czy ibuprofen), leki przeciwbiegunkowe oraz leki przeciwwymiotne. W razie potrzeby mogą być także podawane leki ułatwiające oddychanie.
• Odpoczynek jest kluczowy w procesie zdrowienia, podobnie jak odpowiednie nawodnienie, które pomaga zapobiegać odwodnieniu, szczególnie w obecności gorączki.
• W niektórych przypadkach, szczególnie w przypadku zapalenia płuc o ciężkim przebiegu lub jeśli pacjent ma inne choroby płuc, może być stosowana fizjoterapia oddechowa. Celem jest poprawa funkcji oddechowych, usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych i poprawa ogólnej kondycji pacjenta.
• W cięższych przypadkach, lub gdy pacjent ma wysokie ryzyko powikłań (na przykład ze względu na starszy wiek, choroby przewlekłe czy osłabienie układu odpornościowego), może być konieczna hospitalizacja. W najcięższych przypadkach pacjent może wymagać wsparcia oddechowego na oddziale intensywnej terapii.
• Po ciężkim zapaleniu płuc niektóre osoby mogą wymagać rehabilitacji, aby w pełni odzyskać swoje zdrowie i siły. Rehabilitacja może obejmować ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia fizyczne oraz porady dotyczące zdrowego stylu życia i odżywiania.

Powikłania po zapaleniu płuc

Zapalenie płuc to poważna choroba, która może prowadzić do szeregu powikłań, szczególnie jeśli nie jest odpowiednio leczona lub jeśli pacjent ma osłabiony układ odpornościowy. Do najczęstszych powikłań należą: zapalenie opłucnej, ropień płuc, niewydolność oddechowa, sepsa czy zapalenie mięśnia sercowego.

• Zapalenie opłucnej (empyema) to stan, w którym płyn z infekcją gromadzi się w przestrzeni między płucami a ścianą klatki piersiowej, zwanej przestrzenią opłucnową. Empyema może wymagać drenażu chirurgicznego.
• Ropień płuc jest to ograniczony obszar zakażenia w płucach, w którym gromadzi się ropa. Ropnie mogą wymagać drenażu chirurgicznego lub długotrwałej antybiotykoterapii.
• Ciężkie zapalenie płuc może prowadzić do niewydolności oddechowej, stanu, w którym poziom tlenu w krwi jest zbyt niski lub poziom dwutlenku węgla jest zbyt wysoki. Niewydolność oddechowa może wymagać leczenia na oddziale intensywnej terapii i wsparcia oddechowego.
• Sepsa to groźne dla życia powikłanie, które występuje, gdy infekcja przenosi się poza płuc i rozprzestrzenia się na całe ciało, prowadząc do ogólnoustrojowego stanu zapalnego. Sepsa może prowadzić do septycznego zapalenia stawów, stanu, który powoduje silny ból stawów, gorączkę i uogólnione objawy chorobowe.
• W przypadku sepsy infekcja może wpływać na funkcję innych narządów, takich jak serce, wątroba lub nerki, co może prowadzić do ich niewydolności.
• W rzadkich przypadkach zapalenie płuc może prowadzić do zapalenia mięśnia serca lub osierdzia, co może prowadzić do poważnych problemów z sercem.
• W niektórych przypadkach, szczególnie jeśli zapalenie płuc było ciężkie lub nie zostało odpowiednio leczone, może dojść do trwałych zmian w strukturze płuc, co prowadzi do przewlekłej niewydolności oddechowej.
• Zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS) jest ciężkim powikłaniem, które może wystąpić w wyniku ciężkiego zapalenia płuc. Charakteryzuje się gwałtownym pogorszeniem oddychania, gdy płyny gromadzą się w pęcherzykach płucnych. Wszystkie te powikłania wymagają natychmiastowej interwencji medycznej. Dlatego bardzo ważne jest, aby szukać pomocy medycznej w przypadku objawów zapalenia płuc i przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących leczenia.

Wykrycie i leczenie zapalenia płuc na wczesnym etapie może znacznie zmniejszyć ryzyko powikłań.