Zaburzenia odżywiania. Czym jest bulimia?
Mimo że zaburzenia odżywiania są problemem o podłożu psychologicznym, dotykają również sfery fizycznej. Są domeną społeczeństw zachodnich, co jest w głównej mierze efektem pogoni za szczupłą, idealną sylwetką. Jedną z najczęściej diagnozowanych nieprawidłowości żywienia jest bulimia - co to jest i jakie są objawy bulimii określanej też jako żarłoczność psychiczna? Jak można ją wyleczyć? Odpowiadamy.
13,45 zł
17,85 zł
10,56 zł
Czym jest bulimia?
Zaburzenia odżywiania to coraz częściej występujący problem. Jednym z nich jest bulimia - co to jest? Bulimia (bulimia nervosa) to inaczej żarłoczność psychiczna. Jest to przewlekła choroba, prowadząca do licznych problemów zdrowotnych. Większość powikłań powstaje na skutek wywoływania wymiotów i nadmiernego stosowania środków przeczyszczających.
Najczęściej pojawia się u dziewcząt w okresie dojrzewania. Chorzy przestrzegają restrykcyjnych zasad żywienia w celu uniknięcia wzrostu masy ciała. Napady jedzenia występują naprzemiennie z okresami zwyczajnego odczuwania łaknienia.
Na czym polega bulimia? Epizody bulimiczne polegają na spożywaniu bardzo obfitych posiłków, a następnie wywoływaniu wymiotów czy zażywaniu leków przeczyszczających w celu pozbycia się pochłoniętego pokarmu. Napady mogą być też kompensowane głodzeniem się lub intensywnymi ćwiczeniami. Bulimicy koncentrują całą swoją uwagę na jedzeniu z uwagi na silne pragnienie lub przymus przyjmowania pokarmu. Mogą w krótkim czasie spożyć bardzo dużą ilość pożywienia.
Kto może zachorować na bulimię?
Wiedząc, co to jest bulimia, warto uzmysłowić sobie także, jakie może być jej podłoże. Bulimia nervosa może dotknąć ludzi w różnym wieku, o różnym pochodzeniu społecznym. Niezależnie od płci, bulimia występuje częściej u osób w wieku od około 15. do 35. roku życia. Jednakże może ona występować także u młodszych i starszych osób. Czynniki ryzyka wystąpienia choroby obejmują:
- genetykę,
- czynniki środowiskowe,
- wpływy społeczne,
- problemy emocjonalne i psychiczne, takie jak niskie poczucie własnej wartości, depresja, lęki czy przeżycia traumatyczne.
Warto również zauważyć, że bulimia często występuje obok innych zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, zaburzenia lękowe czy zaburzenia osobowości.
Zapoznaj się także z artykułem: Zaburzenia odżywiania u nastolatków
Jakie są objawy bulimii?
Objawy bulimii mogą obejmować zarówno typowe dla choroby zachowania, jak i fizyczne oraz emocjonalne symptomy. Wiele z nich jest typowa dla tego zaburzenia odżywiania, co ułatwia rozpoznanie oraz sugeruje konieczność konsultacji ze specjalistą.
Bulimia - objawy choroby obejmują:
- Epizody objadania się: Osoba chora może zjeść dużą ilość jedzenia w krótkim czasie, często tracąc kontrolę nad jego spożyciem.
- Przymusowe oczyszczanie się: Po epizodach objadania się osoba chora może podejmować działania mające na celu pozbycie się z żołądka spożytego jedzenia, takie jak wymioty, nadużywanie środków przeczyszczających lub nadmierny wysiłek fizyczny.
- Zaburzenia masy ciała: Osoby z bulimią charakteryzują duże wahania masy ciała. Mogą mieć one naprzemiennie nadwagę, normalną masę ciała, a nawet niedowagę.
- Obsesyjne myślenie o jedzeniu, wadze i wyglądzie ciała.
- Ukrywanie zaburzonych zachowań: Osoby z bulimią mogą próbować ukrywać swoje nawyki żywieniowe i próby oczyszczania żołądka i jelit, aby uniknąć dostrzeżenia problemu przez innych.
- Problemy zdrowotne: Mogą wystąpić powikłania zdrowotne związane z nadużywaniem środków przeczyszczających, takie jak problemy z zębami, przełykaniem, zaparciami, zaburzeniami elektrolitowymi oraz zmianami masy ciała.
- Zmiany nastroju: Osoby z bulimią mogą mieć wahania nastroju, uczucie niepokoju, depresję lub problemy z samooceną.
- Izolacja społeczna: Osoby z bulimią mogą unikać sytuacji społecznych związanych z jedzeniem, aby uniknąć dostrzeżenia swojego zachowania przez innych.
Czym różni się bulimia od anoreksji?
Zarówno bulimia nervosa, jak i anoreksja nervosa zaliczane są do zaburzeń odżywiania. Można jednak wyróżnić kilka kluczowych różnic między nimi.
Objawy zaburzeń odżywiania:
- W bulimii występują epizody objadania się, czyli spożywanie dużych ilości jedzenia w krótkim czasie, często z utratą kontroli nad spożyciem, a następnie przymusowe oczyszczanie organizmu, na przykład poprzez wymioty, nadużywanie środków przeczyszczających lub nadmierny wysiłek fizyczny.
- W anoreksji osoba chora ogranicza spożycie jedzenia, często drastycznie redukując ilość spożywanych kalorii w celu utraty masy ciała, co z czasem prowadzi do niedowagi.
Masa ciała:
- Osoby z bulimią mogą mieć naprzemiennie nadwagę, prawidłową masę ciała lub niedowagę.
- W anoreksji występuje skrajna utrata masy ciała, prowadząca do niedowagi lub nawet znacznego niedożywienia.
Poczucie własnej wartości:
- Osoby z bulimią często (choć nie zawsze) zachowują normalne poczucie własnej wartości.
- W anoreksji często występuje zaburzone poczucie własnej wartości, które jest silnie powiązane z masą i wyglądem ciała.
Kontrola nad spożyciem jedzenia:
- W bulimii występują epizody utraty kontroli nad spożyciem jedzenia.
- W anoreksji osoba zazwyczaj ćwiczy wyjątkową kontrolę nad ilością spożywanych kalorii i rodzajami spożywanego jedzenia.
Objawy fizyczne:
- Zarówno bulimia, jak i anoreksja mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia elektrolitowe, problemy z układem pokarmowym, zaburzenia hormonalne, niedobory składników pokarmowych i inne.
Jak stawia się rozpoznanie?
Pierwszym widocznym objawem bulimii są przeważnie zmiany w obrębie jamy ustnej. Zęby i dziąsła osób mających skłonność do prowokowania zwracania jedzenia mają częsty kontakt z kwasami żołądkowymi. Powoduje to erozję szkliwa, bolesność i krwawienie tkanek, a także suchość w ustach. Wywoływanie wymiotów przyczynia się do podrażnienia całego przewodu pokarmowego. Skutkuje to przewlekłym bólem gardła i trudnościami przy przełykaniu.
Charakterystyczną cechą bulimii jest też tzw. objaw Russella — obecność blizn na grzbietowej części dłoni. Są one wynikiem częstego kontaktu skóry z siekaczami, co ma miejsce podczas prowokowania odruchu wymiotnego.
Oprócz tego alarmujące dla otoczenia powinny być zmęczenie, ospałość, częste bóle brzucha, wypadanie włosów i bladość skóry. U kobiet chorych na bulimię często obserwuje się też zaburzenia cyklu menstruacyjnego.
Jakie są przyczyny bulimii?
Przyczyny bulimii są złożone i zazwyczaj wynikają z kombinacji różnych czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. Oto niektóre z głównych czynników, które mogą przyczyniać się do rozwoju bulimii:
- Genetyka: Niektóre badania dowodzą, że istnieją pewne dziedziczne predyspozycje do wystąpienia zaburzeń odżywiania, w tym bulimii. Osoby mające krewnych pierwszego stopnia (np. rodziców lub rodzeństwo) z historią bulimii są bardziej narażone na rozwinięcie tego zaburzenia.
- Biologiczne czynniki: Badania sugerują, że niektóre zmiany biologiczne w mózgu i układzie nerwowym mogą być związane z występowaniem bulimii. Na przykład nieprawidłowości w funkcjonowaniu neurotransmiterów, takich jak serotonina, mogą odgrywać rolę w rozwoju zaburzeń odżywiania.
- Czynniki psychologiczne: Osoby z bulimią często cierpią na niskie poczucie własnej wartości, problemy z samooceną, perfekcjonizm, trudności w radzeniu sobie ze stresem oraz zaburzenia nastroju, takie jak depresja czy lęki. Bulimia może być używana jako sposób radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi.
- Czynniki społeczne: Presja społeczna i kulturowa, np. kult szczupłego ciała, ideały piękna promowane przez media, nadmierna uwaga poświęcana wyglądowi fizycznemu, mogą przyczyniać się do rozwoju bulimii. Dodatkowo, doświadczenie traumy, nadużywanie substancji psychoaktywnych oraz przeżycie dysfunkcyjnych relacji rodzinnych lub stresujących sytuacji życiowych mogą również zwiększać ryzyko wystąpienia bulimii.
Warto zauważyć, że bulimia często jest wynikiem interakcji wielu różnych czynników, a nie pojedynczej przyczyny. Osoby cierpiące na bulimię mogą potrzebować wsparcia psychoterapeuty, diagnosty i innych specjalistów zdrowia psychicznego, aby zidentyfikować i skutecznie radzić sobie z przyczynami i objawami tego zaburzenia.
Jakie mogą być powikłania bulimii?
Bulimia może prowadzić do wielu powikłań - zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Oto niektóre z najczęstszych powikłań związanych z bulimią:
- Problemy z zębami: Częste narażenie zębów na kwaśną treść żołądkową z wymiotów może prowadzić do erozji szkliwa, nadwrażliwości zębów oraz próchnicy. Pomocne mogą być wówczas pasty do zębów na próchnicę, np. ELGYDIUM.
- Problemy z układem pokarmowym: Długotrwałe przymusowe oczyszczanie organizmu, takie jak wymioty czy nadużywanie środków przeczyszczających, może prowadzić do zaparć, zaburzeń równowagi elektrolitowej, owrzodzeń przełyku oraz uszkodzenia żołądka.
- Zaburzenia elektrolitowe: Wymioty i nadużywanie środków przeczyszczających mogą zaburzyć równowagę elektrolitową organizmu, co może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak zaburzenia rytmu serca, arytmie, niewydolność serca, a nawet zagrożenie życia. Zapoznaj się także z artykułem: Elektrolity, kluczowe składniki dla organizmu. Właściwości, funkcje i wpływ na zdrowie
- Problemy z masą ciała: Bulimia może prowadzić do nadwagi, niedowagi lub cykli nadmiernego jedzenia i oczyszczania, co może zakłócać zdrowe funkcjonowanie organizmu.
- Zaburzenia hormonalne: Bulimia może zaburzyć produkcję hormonów, co może prowadzić do zaburzeń miesiączkowania u kobiet, zmniejszenia libido, zaburzeń płodności oraz innych problemów zdrowotnych związanych z hormonalną równowagą organizmu.
- Problemy z układem sercowo-naczyniowym: Nadmierna aktywność fizyczna, stosowanie środków przeczyszczających oraz zaburzenia elektrolitowe mogą prowadzić do wzrostu ryzyka chorób serca, takich jak nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, zawały serca czy udary.
- Zaburzenia psychiczne: Osoby cierpiące na bulimię mogą doświadczać depresji, lęków, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych oraz innych zaburzeń psychicznych. Pomocne mogą być wtedy tabletki uspokajające, np. tabletki ziołowe Labofarm lub DEPRESANUM.
- Izolacja społeczna i problemy interpersonalne: Bulimia może prowadzić do izolacji społecznej, problemów w relacjach interpersonalnych, utraty zaufania oraz innych problemów związanych z funkcjonowaniem społecznym.
Jak bulimia wpływa na organizm?
Objawy bulimii mogą doprowadzić do powikłań wymienionych powyżej, co utrudnia fizyczne i psychiczne funkcjonowanie chorej jednostki. Ważne jest więc, aby osoby cierpiące na bulimię otrzymały możliwie szybkie wsparcie psychoterapeutyczne, dietetyczne i medyczne, aby uniknąć lub złagodzić powikłania choroby.
Jakie są metody leczenia bulimii?
Leczenie bulimii powinno przebiegać na wielu płaszczyznach. W skład zespołu specjalistów opiekujących się pacjentem muszą wchodzić internista, dietetyk, psychiatra i psychoterapeuta. Ich głównym celem jest:
- poprawa stanu zdrowia pacjenta;
- skuteczna edukacja żywieniowa;
- odnalezienie genezy napadów bulimicznych;
- walka z powikłaniami;
- opracowanie metod radzenia sobie ze stresem;
- motywacja pacjenta do zmiany sposobu żywienia;
- zmniejszenie ilości napadów bulimicznych lub całkowite wyeliminowanie ich z życia chorego.
Podczas leczenia bulimii często stosuje się farmakoterapię z udziałem leków przeciwdepresyjnych. Na ogół są to selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny np. preparaty zawierające fluoksetynę. Preparaty te, w połączeniu z terapią behawioralno-poznawczą, zazwyczaj eliminują nawyk sięgania po nadmierne ilości jedzenia i poprawiają stan osoby chorej.
Bulimia – rokowania
Wiedząc, czym jest bulimia, warto zadać sobie także pytanie, czy możliwie jest całkowite wyleczenie choroby. Rokowania dotyczące bulimii mogą być różne w zależności od wielu czynników, w tym od czasu rozpoznania, dostępności leczenia, wsparcia społecznego oraz stopnia zaawansowania zaburzenia i obecności powikłań zdrowotnych. Ogólnie rzecz biorąc, bulimia może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych i psychospołecznych, ale wczesne wykrycie i leczenie mogą poprawić prognozę.
Oto kilka kwestii dotyczących rokowań bulimii:
- Skuteczność leczenia: Wczesne rozpoznanie i leczenie bulimii mogą znacznie poprawić rokowania. Terapia, która obejmuje zarówno psychoterapię, jak i wsparcie dietetyczne oraz ewentualnie farmakoterapię, może pomóc osobie cierpiącej na bulimię nauczyć się zdrowych nawyków żywieniowych, radzenia sobie z emocjami i zmienić swoje myślenie i zachowania związane z jedzeniem.
- Zapobieganie powikłaniom zdrowotnym: Unikanie konsekwencji fizycznych, takich jak zaburzenia elektrolitowe, problemy z układem pokarmowym czy problemy sercowo-naczyniowe, jest kluczowe dla poprawy rokowań. Regularne monitorowanie stanu zdrowia fizycznego przez lekarza oraz ścisła współpraca z zespołem terapeutycznym może pomóc w zapobieganiu powikłaniom.
- Wsparcie społeczne: Wsparcie rodziny, przyjaciół i innych bliskich osób może również odegrać istotną rolę w rokowaniach. Pozytywne i wspierające środowisko może pomóc osobie cierpiącej na bulimię w radzeniu sobie z zaburzeniem i motywować ją do kontynuowania leczenia.
- Zmiana stylu życia: Długoterminowa poprawa rokowań często wymaga zmiany stylu życia i odpowiedniego podejścia do zdrowego odżywiania, aktywności fizycznej i radzenia sobie ze stresem. Osoby cierpiące na bulimię mogą korzystać z terapii przez wiele lat, aby utrzymać zdrowe nawyki i unikać nawrotów.
Warto zauważyć, że bulimia może być przewlekłym zaburzeniem, ale wiele osób może osiągnąć znaczną poprawę ze wsparciem odpowiedniej terapii i samodyscypliny. Kluczowe jest poszukiwanie profesjonalnej pomocy i wsparcia, aby skutecznie zarządzać bulimią i poprawić jakość życia pacjenta.
mgr dietetyki Magdalena Rajska
Ukończyła studia na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Edukatorka żywieniowa i copywriterka z wieloletnim doświadczeniem. Uważa, że świadomość na temat jedzenia jest bardzo istotna - zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Każdego dnia stara się pokazywać, że można jeść smacznie, a zarazem zdrowo. Prywatnie miłośniczka fotografii, książek i czasu spędzonego na łonie natury.
