Rumień po kleszczu - symptomy, diagnoza i leczenie rumienia wędrującego

Przyczyny rumienia wędrującego

Rumień wędrujący jest spowodowany zakażeniem bakteriami z rodzaju Borrelia, które są przenoszone na ludzi przez ukąszenia kleszczy. Najważniejszym czynnikiem ryzyka rumienia wędrującego jest ukąszenie przez kleszcza zarażonego bakterią Borrelia. Kleszcze są małymi stworzeniami - pajęczakami, które żywią się krwią ssaków, ptaków i czasem płazów i gadów. Występują one na całym świecie, ale są najbardziej rozpowszechnione w obszarach leśnych i trawiastych. Najbardziej narażone na ukąszenia kleszczy i związane z nimi choroby są osoby, które spędzają dużo czasu na zewnątrz, szczególnie w obszarach leśnych i trawiastych, takich jak myśliwi, leśnicy czy osoby uprawiające turystykę. W Polsce, najczęstszym gatunkiem kleszcza jest kleszcz łąkowy (Ixodes ricinus), który jest głównym wektorem przenoszenia Borrelia. Należy pamiętać, że nie każde ukąszenie kleszcza prowadzi do zakażenia boreliozą. Ryzyko zakażenia jest wyższe, gdy kleszcz był przytwierdzony do ciała przez dłuższy czas, zwykle ponad 24 godziny. Przekazanie bakterii Borrelia z kleszcza na człowieka zwykle wymaga od kleszcza pełnego posiłku krwi.

Pierwsze objawy rumienia po kleszczu

Rumień wędrujący (erythema migrans) jest jednym z najwcześniejszych i najbardziej charakterystycznych objawów boreliozy. Zwykle pojawia się od 3 do 30 dni po ukąszeniu przez zainfekowanego kleszcza, chociaż nie każdy zarażony rozwinie rumień. Pierwszym objawem, który można zauważyć, jest mała czerwona plamka lub grudka w miejscu ukąszenia kleszcza. Ta plamka lub grudka może być nieco podniesiona i bolesna. Z czasem rumień zaczyna się powiększać, tworząc czerwony, obrączkowaty wykwit skórny. Charakterystyczne dla rumienia wędrującego jest to, że centrum wykwitu może wyblaknąć, tworząc efekt "tarczy strzelniczej". Rumień może osiągnąć średnicę kilkunastu centymetrów.

Objawy towarzyszące mogą obejmować:

• gorączkę,
• bóle mięśni i stawów, 
• ogólne osłabienie, 
• bóle głowy,
• sztywność karku, 
• powiększone węzły chłonne.

Należy zwrócić uwagę, że rumień wędrujący nie zawsze ma typowy wygląd "tarczy strzelniczej". Może przyjąć różne formy i nie zawsze musi być symetryczny czy jasno czerwony. Ponadto, niektóre osoby mogą mieć rumień wędrujący w miejscach trudnych do zauważenia, takich jak skóra głowy, pachy czy okolice pachwin.

Rumień wędrujący jest poważnym objawem, który powinien skłonić do natychmiastowej konsultacji z lekarzem.

Diagnozowanie rumienia po kleszczu

Diagnozowanie rumienia wędrującego, pierwszego i najbardziej typowego objawu boreliozy, zazwyczaj opiera się na ocenie klinicznej. Oznacza to, że lekarz diagnozuje chorobę na podstawie objawów i historii medycznej pacjenta, a nie na podstawie testów laboratoryjnych. Rumień wędrujący ma charakterystyczny wygląd - jest to duże (zazwyczaj o średnicy powyżej 5 cm), czerwone lub różowe, obrączkowate zaczerwienienie, które powiększa się i "wędruje" po skórze. Zazwyczaj pojawia się w miejscu ukąszenia przez kleszcza od kilku dni do kilku tygodni po ekspozycji. W przypadku rumienia wędrującego, testy laboratoryjne zazwyczaj nie są potrzebne do postawienia diagnozy, zwłaszcza jeśli pacjent miał narażenie na kleszcze i objawy są zgodne z tym stanem. Jednakże, jeśli objawy nie są jasne, lub jeśli rumień wędrujący nie występuje, lekarz może zlecić testy na obecność przeciwciał przeciwko bakteriom Borrelia. Testy te mogą pomóc w potwierdzeniu diagnozy boreliozy. Testy przeciwciał przeciwko Borrelia zazwyczaj polegają na dwóch etapach: pierwotnym teście przesiewowym, zwanym ELISA, a następnie, jeśli wynik jest pozytywny, bardziej specyficznym teście potwierdzającym, zwanym Western Blot. Warto jednak zauważyć, że testy na obecność przeciwciał mogą być fałszywie negatywne w pierwszych tygodniach po zakażeniu, ponieważ organizm potrzebuje czasu na wytworzenie odpowiedzi immunologicznej. Dlatego osoby z rumieniem wędrującym powinny być leczone nawet jeśli test na przeciwciała jest negatywny. W późniejszych stadiach boreliozy, kiedy bakterie rozprzestrzeniają się w organizmie, mogą być potrzebne dodatkowe testy, takie jak analiza płynu mózgowo-rdzeniowego, elektrokardiogram czy testy stawów, w zależności od objawów pacjenta.

Leczenie rumienia po kleszczu

Rumień wędrujący jest objawem boreliozy, choroby przenoszonej przez kleszcze, która jest spowodowana przez bakterie Borrelia. Leczenie rumienia wędrującego zatem polega na leczeniu boreliozy. Borelioza jest zazwyczaj leczona antybiotykami. Wybór specyficznego antybiotyku zależy od wieku pacjenta, jego ogólnego stanu zdrowia, możliwych alergii na leki oraz szczegółów klinicznych.

Najczęściej stosowanymi antybiotykami w leczeniu boreliozy są: doksycyklina, amoksycylina lub cefuroxime oraz ceftriakson.

• Doksycyklina: używana dla większości dorosłych i dzieci starszych niż 8 lat.
• Amoksycylina lub cefuroxime: stosowane dla młodszych dzieci, kobiet w ciąży lub karmiących piersią, a także dla osób z alergią na doksycyklinę.
• Ceftriakson: może być stosowany u osób z bardziej zaawansowaną boreliozą lub u osób, które nie mogą przyjmować doustnych antybiotyków.

Leczenie trwa zwykle od 10 do 21 dni, ale może być dłuższe w przypadku poważniejszych lub utrzymujących się objawów. Zdecydowana większość osób z boreliozą całkowicie zdrowieje po odpowiednim leczeniu antybiotykami. Wczesne wykrycie i leczenie boreliozy zwiększa szanse na pełne wyleczenie i minimalizuje ryzyko poważniejszych powikłań.

Skutki rumienia wędrującego

Rumień wędrujący jest jednym z najwcześniejszych i najbardziej charakterystycznych objawów boreliozy, choroby przenoszonej przez kleszcze. Rumień sam w sobie może być bolesny lub swędzący, ale najważniejsze skutki są związane z długoterminowymi konsekwencjami boreliozy, jeśli nie zostanie ona odpowiednio leczona.

Borelioza może prowadzić do wielu poważnych komplikacji, jeżeli nie jest leczona lub jest leczona zbyt późno, włączając w to: problemy neurologiczne, problemy ze stawami i sercem oraz objawy zespołu poboreliozowego.

• Problemy neurologiczne: borelioza może powodować zapalenie opon mózgowych, tymczasowy paraliż twarzy (porażenie Bella), zaburzenia ruchu lub czucia, a także problemy z pamięcią i koncentracją. 
• Problemy ze stawami: borelioza może prowadzić do zapalenia stawów, zwłaszcza dużych stawów jak staw kolanowy. Może to prowadzić do bólu i obrzęku. 
• Problemy z sercem: w rzadkich przypadkach, borelioza może powodować problemy z sercem, takie jak nieregularny rytm serca. 
• Objawy zespołu poboreliozowego: niektóre osoby doświadczają długotrwałych objawów, takich jak ból, zmęczenie i trudności z koncentracją, nawet po zakończeniu leczenia. Ta kwestia jest obszarem intensywnych badań i dyskusji w środowisku medycznym.