Marskość wątroby - przyczyny, objawy i możliwości leczenia

Przyczyny marskości wątroby

Marskość wątroby może być spowodowana przez wiele czynników, między innymi przez: chroniczne nadużywanie alkoholu, wirusowe zapalenie wątroby, niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD), autoimmunologiczne zapalenie wątroby, choroby żółciowe oraz zaburzenia genetyczne

• Długotrwałe nadmierne spożywanie alkoholu jest jedną z najczęstszych przyczyn marskości wątroby. Alkohol jest toksyczny dla komórek wątroby i prowadzi do ich uszkodzenia i zapalenia, co z czasem prowadzi do marskości.
• Zapalenie wątroby typu B i C może prowadzić do marskości wątroby. Wirusy te powodują stan zapalny, który z czasem prowadzi do uszkodzenia wątroby.
• Niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD) jest to stan, w którym tłuszcz gromadzi się w wątrobie. Może to prowadzić do stanu zapalnego i marskości wątroby.
• Autoimmunologiczne zapalenie wątroby to stan, w którym system immunologiczny organizmu atakuje wątrobę, powodując zapalenie i uszkodzenie wątroby.
• Niektóre choroby metaboliczne, takie jak hemochromatoza (nadmierna akumulacja żelaza) lub choroba Wilsona (nadmierna akumulacja miedzi), mogą prowadzić do marskości wątroby.
• Choroby, które blokują lub uszkadzają drogi żółciowe, mogą prowadzić do marskości. Przykłady to pierwotne zapalenie dróg żółciowych i pierwotna marskość żółciowa
• Rzadko, ale niektóre genetyczne zaburzenia, takie jak mukowiscydoza, mogą prowadzić do marskości.

Objawy marskości wątroby

Marskość wątroby jest chorobą, która początkowo może nie wywoływać żadnych symptomów. W miarę postępu choroby pojawiają się jednak charakterystyczne objawy.

• Zmęczenie i osłabienie: to często jedne z pierwszych objawów marskości wątroby.
• Utrata apetytu i utrata masy ciała: chorzy na marskość wątroby mogą odczuwać utratę apetytu i niechęć do jedzenia, co prowadzi do utraty masy ciała.
• Żółtaczka: w wyniku uszkodzenia wątroby może dojść do zwiększenia poziomu bilirubiny we krwi, co powoduje żółtaczkę, czyli żółte zabarwienie skóry i oczu.
• Wodobrzusze: jest to stan, w którym w jamie brzusznej gromadzi się płyn. W wyniku tego brzuch może wydawać się powiększony i napięty.
• Swędzenie skóry: występuje z powodu gromadzenia się produktów odpadowych w organizmie, które normalnie są usuwane przez wątrobę.
• Krwiomocz i krwawienie z nosa: występuje z powodu uszkodzenia wątroby i związanej z tym niewydolności produkcji czynników krzepnięcia.
• Zaburzenia snu, dezorientacja, problemy z pamięcią: to objawy zaawansowanej marskości wątroby, które są wynikiem gromadzenia się toksyn w mózgu (encefalopatia wątrobowa).
• Obrzęk nóg: powstaje z powodu retencji sodu i wody w organizmie.

Diagnostyka marskości wątroby

Diagnozowanie marskości wątroby zwykle obejmuje szereg testów i procedur, między innymi: wywiad medyczny i badanie fizykalne, badanie krwi, badania obrazowe, elastografię, biopsję i endoskopię.

• Wywiad medyczny i badanie fizykalne: lekarz może zapytać o historię spożywania alkoholu, objawy, które pacjent doświadcza, oraz o historię medyczną, w tym o możliwe narażenie na wirusy zapalenia wątroby. W badaniu fizykalnym lekarz może zwrócić uwagę na żółtaczkę, powiększenie brzucha (ascites), powiększenie wątroby lub śledziony, czy obecność pajączków naczyniowych na skórze.
• Badania krwi: mogą być wykonywane w celu oceny funkcji wątroby (tzw. próby wątrobowe), wyszukania markerów wirusowego zapalenia wątroby oraz oceny ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
• Obrazowanie: badania obrazowe, takie jak ultrasonografia, tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI) wątroby mogą pomóc w identyfikacji typowych zmian marskozowych. 
• Elastografia wątroby: jest to technika ultrasonograficzna służąca do oceny sztywności wątroby, co pozwala na ocenę stopnia zaawansowania fibrozy, a więc także marskości. 
• Biopsja wątroby: w niektórych przypadkach lekarz może zdecydować o wykonaniu biopsji wątroby, co pozwala na pobranie niewielkiej próbki tkanki wątroby do badania pod mikroskopem. Choć jest to najbardziej inwazyjna metoda diagnostyki, to jest również najbardziej wiarygodna w potwierdzeniu marskości.
• Endoskopia: jest czasem przeprowadzana w celu sprawdzenia, czy występują żylaki przełyku, co jest częstym powikłaniem marskości wątroby.

Diagnoza marskości wątroby może być skomplikowana, szczególnie na początkowych etapach choroby, gdy objawy mogą być subtelne lub nieobecne. Dlatego ważne jest regularne badanie stanu zdrowia, zwłaszcza jeśli istnieją czynniki ryzyka marskości.

Klasyfikacja marskości wątroby

Marskość wątroby to przewlekła choroba, która prowadzi do utraty normalnej struktury i funkcji tego narządu. Klasyfikuje się ją na podstawie różnych kryteriów, w tym etiologii (przyczyny), stopnia zaawansowania, funkcji wątroby i innych czynników.

• Klasyfikacja etiologiczna: marskość wątroby może być klasyfikowana na podstawie jej przyczyn, takich jak alkohol, wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C, autoimmunologiczne zapalenie wątroby, cholestaza i inne.
• Klasyfikacja według stopnia zaawansowania: klasyfikacja Child-Pugh i skala MELD (Model for End-Stage Liver Disease) są najczęściej stosowane do oceny stopnia zaawansowania marskości wątroby. Klasyfikacja Child-Pugh dzieli pacjentów na klasy A, B lub C na podstawie albuminy, bilirubiny, protrombiny, obecności encefalopatii wątrobowej i wodobrzusza. Klasa A wskazuje na najlżejszy stopień marskości, a klasa C na najcięższy. Skala MELD uwzględnia poziomy bilirubiny, kreatyniny i czasu protrombinowego (INR) w celu prognozowania przeżycia pacjentów z marskością wątroby. Im wyższy wynik MELD, tym gorsze jest rokowanie.
• Klasyfikacja histopatologiczna: marskość wątroby może być również klasyfikowana na podstawie wyników badania histopatologicznego, które obejmuje mikroskopowe badanie tkanki wątroby. Na przykład, może to obejmować marskość mikronodularną, macronodularną lub mieszane formy.
• Klasyfikacja funkcjonalna: w skali Child-Pugh i MELD uwzględnia się również ocenę funkcji wątroby, ale czasami stosuje się również inne miary funkcji wątroby, takie jak testy tolerancji jodu bromosulfaleinu (BSP) lub indocyjaninowej zielonej (ICG).

Jest to tylko ogólna klasyfikacja marskości wątroby. Każda osoba z tą chorobą powinna być oceniana indywidualnie, a jej leczenie powinno być dostosowane do jej specyficznych potrzeb i stanu zdrowia.

Leczenie marskości wątroby

Leczenie marskości wątroby zależy od przyczyny choroby, stopnia zaawansowania i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Obejmuje zarówno leczenie przyczynowe, jak i leczenie objawowe. Leczenie przyczynowe to podejście skierowane na podłoże choroby, które spowodowało marskość. Przy marskości alkoholowej, najważniejszym krokiem jest zaprzestanie spożywania alkoholu. W przypadku marskości spowodowanej wirusowym zapaleniem wątroby może być zastosowane leczenie przeciwwirusowe. W marskości wynikającej z autoimmunologicznego zapalenia wątroby, stosuje się leki immunosupresyjne. W marskości związanej z chorobą zastoinową, leczenie może obejmować leki na obniżenie cholesterolu, leki przeciw płytkom krwi i leczenie chirurgiczne problemów z przepływem żółci. Leczenie objawowe ma na celu zarządzanie i łagodzenie objawów marskości, takich jak żółtaczka, świąd, encefalopatia wątrobowa, krwawienie z żylaków przełyku i wodobrzusze.

• Diuretyki i dieta niskosodowa mogą być stosowane do leczenia wodobrzusza.
• Leki takie jak lactulose i rifaximin mogą być stosowane do leczenia encefalopatii wątrobowej.
• Beta-blokery i endoskopia mogą być stosowane do zapobiegania krwawieniu z żylaków
• Leki takie jak cholestyramina mogą być stosowane do leczenia świądu skóry.

W przypadkach zaawansowanej marskości wątroby, kiedy inne metody leczenia nie są już skuteczne, przeszczepienie wątroby może być jedyną opcją. Przeszczepienie wątroby jest poważnym zabiegiem chirurgicznym i wiąże się z ryzykiem, ale może znacząco poprawić jakość życia i rokowania dla pacjentów z zaawansowaną marskością.

Zapobieganie marskości wątroby

Zapobieganie marskości wątroby polega głównie na zarządzaniu czynnikami ryzyka, które mogą prowadzić do uszkodzenia wątroby. 

• Unikanie nadmiernego spożycia alkoholu: nadmierne picie alkoholu jest jednym z głównych czynników ryzyka marskości wątroby. Przyjmowanie umiarkowanych ilości alkoholu lub całkowite unikanie go może pomóc w ochronie wątroby.
• Zapobieganie i lecz choroby wątroby: niektóre choroby, takie jak wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, mogą prowadzić do marskości. Zapobieganie tym chorobom poprzez szczepienia lub bezpieczne zachowania seksualne oraz leczenie ich, jeśli wystąpią, może pomóc chronić wątroby.
• Zarządzanie chorobami przewlekłymi: choroby takie jak cukrzyca i otyłość mogą prowadzić do stłuszczenia wątroby, które z kolei może prowadzić do marskości. Kontrola tych stanów przez zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną i leczenie, jeśli to konieczne, może pomóc w ochronie wątroby.
• Unikanie niepotrzebnego stosowania leków: niektóre leki, w tym niektóre leki dostępne bez recepty, mogą uszkodzić wątroby, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu lub w dużych dawkach.
• Unikanie ekspozycji na toksyny: niektóre substancje chemiczne i toksyny mogą uszkodzić wątroby. Należy unikać narażenia na takie substancje, zwłaszcza pracując w środowisku, w którym są one obecne.

Nawet podejmowanie środków zapobiegawczych może nie uchronić przed zachorowaniem na marskość wątroby. Dlatego ważne jest, aby regularnie poddawać się badaniom kontrolnym i skonsultować się z lekarzem w przypadku jakichkolwiek objawów, które mogą sugerować problem z wątrobą.