Próby wątrobowe. Na czym polegają i jak je interpretować?
Dzięki próbom wątrobowym możliwa jest ocena kondycji wątroby, a także jakości wytwarzanych przez nią enzymów. Te biochemiczne badania krwi przydają się w diagnostyce nie tylko samej wątroby, ale również dróg żółciowych. Próby wątrobowe pozwalają także na zidentyfikowanie różnych schorzeń związanych z tym narządem, m.in. zapaleń spowodowanych wirusem B i C, cukrzycy czy zaburzeń gospodarki tłuszczowej. Poznaj wskazania do wykonania badań i dowiedz się, na czym dokładnie polegają.
Próby wątrobowe – jakie parametry podlegają ocenie?
Próby wątrobowe nazywane są inaczej testami czynnościowymi wątroby. Ich celem jest badanie aktywności enzymów znajdujących się w tym narządzie, a także stężenia substancji powstających i modyfikowanych przez wątrobowe komórki. Badania obejmują sprawdzenie takich parametrów, jak:
- ALT (aminotransferaza alaninowa) – to enzym z grupy aminotransferaz. Uczestniczy w przemianach białek i najwięcej można go znaleźć w komórkach wątroby (hepatocytach);
- AST (aminotransferaza asparaginianowa) – enzym obecny w mięśniu sercowym, mięśniach szkieletowych, nerkach, trzustce, tkankach mózgu oraz erytrocytach. Jest mniej specyficznych wskaźnikiem czynności wątroby niż ALT;
- ALP (fosfataza zasadowa) – poza wątrobą enzym ten pojawia się w łożysku u kobiet spodziewających się dziecka, osteoblastach kości, błonie śluzowej jelita, a także w nerkach;
- GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza) – to enzym błonowy, który znaleźć można w komórkach kanalików nerkowych bliższych, trzustce, hepatocytach, komórkach nabłonka dróg żółciowych i jelicie. Dzięki diagnostyce można wykryć uszkodzenie miąższu wątroby oraz dróg żółciowych;
- bilirubina całkowita – to barwnik żółciowy powstający na skutek rozpadu czerwonych krwinek, składników hemoglobiny. Bilirubinę można spotkać w dwóch frakcjach – sprzężonej (związanej, bezpośredniej) i niesprzężonej (wolnej, pośredniej). W surowicy krwi bilirubina całkowita łączy te dwie frakcje.
W jakim celu przeprowadza się próby wątrobowe i dlaczego są ważne?
Celem badania jest wykrycie oraz ocena ewentualnych zaburzeń syntezy białek, uszkodzenia hepatocytów czy zmian w aktywności enzymów, które mogłyby wynikać z cholestazy. Należy pamiętać, że wątroba jest organem, który nigdy nie przestaje pracować. Wytwarza żółć wspierającą proces trawienia spożywanych pokarmów. Produkuje również białko niezbędne w procesie krzepnięcia. W wątrobie znajdują się pokłady wielu minerałów i witamin, m.in. żelaza, witaminy B12 czy A i D. W wyniku złych nawyków jest ona zatem narażona na wiele uszkodzeń, a tym samym organizm na pogorszenie ogólnego stanu zdrowia. W związku z tym regularna kontrola narządu ma ogromne znaczenie i zaleca się wykonywanie prób wątrobowych przynajmniej raz w roku.
Przygotowanie do prób wątrobowych
Jeśli czekają cię próby wątrobowe, musisz pamiętać o specjalnym przygotowaniu do badania. Według zaleceń nie powinno się przyjmować żadnych pokarmów przez 12 godzin przed nim. Najlepiej jest spożyć ostatni posiłek około godziny 18:00 poprzedniego dnia. Także codzienna dieta ma znaczenie dla wyniku prób wątrobowych. By móc liczyć na pozytywny, należy unikać tłustych potraw, alkoholu, słodyczy czy kawy. Takie produkty należy wyeliminować z menu przynajmniej na tydzień przed badaniem.
Normy w próbach wątrobowych
Aby móc zidentyfikować ewentualne schorzenia wątroby, wytyczono normy dotyczące wymienionych wyżej parametrów. Odchylenia od nich w którąkolwiek ze stron mogą wskazywać na problemy związane z jej funkcjonowaniem. Kształtują się one następująco:
- ALT (AlAT, GPT) – 5–40 U/I;
- ALP – 50–400 U/l (dzieci); <270 U/I (dorośli);
- (AST, GOT) – 5–40 U/I;
- GGTP – <40 U/l (mężczyźni); <35 U/l (kobiety);
- bilirubina całkowita – 0,2–1,2 mg/dl.
Pamiętaj, że każdy wynik powinieneś skonsultować z lekarzem, ponieważ mogą się one nieznacznie od siebie różnić w zależności od laboratorium, w którym przeprowadzono próby.
Próby wątrobowe to ważne badanie pozwalające na ocenę stanu zdrowia. Warto zdecydować się na ich przeprowadzenie przynajmniej raz w roku, ponieważ nie wiążą się z wysokimi kosztami – cena badania waha się zwykle między 25 a 40 zł.
mgr farm. Szymon Dybalski
Ukończył studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 5 lat wykonuje swój zawód mając czynny kontakt z pacjentem, przy czym od 4 lat pełni funkcję specjalisty w dziedzinie farmacji w Aptece Melissa, udzielając pacjentom merytorycznych wideoporad oraz publikując eksperckie artykuły w Strefy Wiedzy. W pracy farmaceuty najbardziej ceni sobie kontakt z pacjentem, możliwość niesienia pomocy oraz rozwiewania wątpliwości dotyczących zamienników leków, dawkowania, realizacji recept i innych nurtujących kwestii związanych z farmakoterapią. Dziedziną, w której się kształci i wciąż poszerza swoją wiedzę jest prawo farmaceutyczne. Czas poza pracą uwielbia spędzać z rodziną, a w wolnych chwilach stawia na aktywność – zazwyczaj wybiera bieganie, wspinaczkę oraz długie spacery z psem, dzięki któremu zainteresował się tematem zwierzęcej behawiorystyki.
21,83 zł
59,89 zł