Co to jest stomia, jakie są jej rodzaje i w jaki sposób z nią funkcjonować?

Na czym polega stomia i w jakich okolicznościach się ją wyłania?

Wyłonienie stomii najczęściej jest konieczne w kilku określonych wypadkach. Wśród nich można wyróżnić przerwanie ciągłości dróg moczowych lub przewodu pokarmowego na skutek urazu powstałego w wypadku, w wyniku zranienia lub innych okoliczności, ale również degradację tych struktur w wyniku toczącej się choroby onkologicznej (nowotwór jelita grubego i inne) lub nieonkologicznej (przykładowo - choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, inne choroby zapalne jelit lub układu moczowego). Gdy jelita lub moczowody przestają prawidłowo funkcjonować lub zostają uszkodzone, koniecznym jest wykonanie alternatywnego sposobu odpływu moczu oraz kału z organizmu - to najbardziej powszechne przyczyny stomii.

Wyłonienie stomii polega więc na połączeniu światła narządu wewnętrznego (najczęściej wspomnianych jelit lub moczowodów) ze skórą - po to, by dać im ujście na zewnątrz, z ominięciem uszkodzonej lub całkowicie usuniętej partii organów. W sytuacji patologicznej takie połączenie określane jest jako przetoka, natomiast w sytuacji, gdy wykonane jest celowo - nazywa się je właśnie stomią.

Rodzaje stomii - kolostomia, ileostomia i urostomia

W związku z różnym umiejscowieniem „kontrolowanej przetoki” oraz z różnymi funkcjami, jakie pełni, wyróżnia się wśród nich następujące rodzaje stomii:

• kolostomię, czyli stomię jelita grubego (określaną również niekiedy jako „sztuczny odbyt”);
• ileostomię, czyli stomię końcówki jelita cienkiego (gdy konieczne było usunięcie całego jelita grubego);
• urostomię, czyli stomię moczowodu.

Oprócz wymienionych powyżej rodzajów stomii wyróżnia się także stomię dróg żółciowych, polegających na połączeniu jelita cienkiego ze strukturą wątroby określaną jako wrota. Operacja ta dotyczy najcześciej noworodków z zarośnięciem dróg żółciowych (wrodzonym), choć generalnie nie są to częste przypadki.

Pielęgnacja stomii i sprzęt stomijny

Życie ze stomią wielu osobom może wydawać się trudne i pacjenci na początku bardzo często nie mogą pogodzić się z koniecznością jej wyłonienia. Na szczęście dostępne obecnie na rynku zaopatrzenie dla stomików zdecydowanie podnosi komfort życia i pozwala na kontynuowania takich samych aktywności, jak przed operacją.

W Polsce zarówno worki stomijne, jak i plastry mocujące je do skóry dostępne są w ramach refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia. Taki woreczek nakleja się otworem wokół wyłonionej stomii - dzięki temu treść jelitowa lub z moczowodu może być swobodnie magazynowana we wnętrzu woreczka. Są one płaskie, praktycznie niedostrzegalne pod ubraniem, a ich wysoka szczelność oraz doskonałe mocowanie do skóry sprawia, że nie ma możliwości wydostania się na zewnątrz zarówno treści torebki stomijnej, jak i zapachu. Wymiana sprzętu stomijnego następuje w zależności od jego typu oraz od tempa zapełniania się woreczka. Każdorazowo pacjent ze świeżą stomią powinien otrzymać w przychodzi przyszpitalnej lub przeznaczonej dla stomików dokładny instruktaż obchodzenia się z woreczkami oraz z ich wymianą.

Warto podkreślić, że worki stomijne dostępne są w różnych kolorach - pacjenci chcący całkowicie zamaskować fakt posiadania stomii wybierają najczęściej beżowe i cieliste modele, natomiast istnieje grupa osób, dla których stomia nie jest już tematem tabu - te z kolei stawiają na worki stomijne w kwiaty, we wzory, w mocnych, rzucających się w oczy kolorach. Dzięki pewnemu i szczelnemu mocowaniu, stomicy mogą uczestniczyć w codzinnych aktywnościach bez przeszkód - chodzą do pracy, uprawiają sport, a nawet pływają w basenie! Worek stomijny w żaden sposób nie uniemożliwia i nie ogranicza również współżycia. Należy jednak dodać, że jeśli pacjent ma psychiczny problem z wyłonioną stomią i nie może sobie z nim poradzić przez dłuższy czas, zdecydowanie powinien skorzystać ze wsparcia psychologa bądź psychiatry.

Jeśli chodzi o pielęgnację stomii, to powinna ona odbywać się zawsze podczas wymiany woreczka. Przemywa się wówczas otwór stomijny wodą z mydłem o fizjologicznym pH. Trzeba kontrolować również to, jak wygląda stomia - czy nie krwawi lub nie jest zbytnio zaczerwieniona. Bezwzględnie w tej okolicy nie można stosować innych płynów, a tym bardziej środków alkoholowych. Po przemyciu stomię można osuszyć jałową gazą lub ręcznikiem papierowym, a na nią nakłada się czysty, przygotowany uprzednio woreczek.

Czy wyłonienie stomii jest odwracalne?

Niestety, w większości przypadków wyłonienie stomii jest już nieodwracalne - dzieje się tak, gdy koniecznym jest usunięcie dalszego odcinka układu pokarmowego lub moczowego (chodzi tu głównie o usunięcie jelita grubego lub całego pęcherza). Czasem zdarza się również, że stomia, która miała zostać zamknięta (stomia czasowa), nie może być jednak odwrócona. Chodzi tu o przypadki, gdy odtworzenie ciągłości układu pokarmowego lub moczowego nie doszło do skutku lub nie powiodło się.

Dodatkowo należy zaznaczyć, że zabieg zamykania (odwracania) stomii jest obarczony różnymi ryzykami - jeśli te przewyższają korzyści wynikające z zabiegu, wówczas lekarze będą przekonywać pacjenta do pozostawienia stomii w celu uniknięcia groźnych dla zdrowia (a nawet życia) powikłań - włącznie z martwicą na nowo zespolonych tkanek.