Łagodny rozrost gruczołu krokowego - przyczyny, objawy, leczenie

Łagodny rozrost prostaty - charakterystyka

Gruczoł krokowy jest elementem męskiego układu rozrodczego. Zlokalizowany jest w okolicy dna pęcherza moczowego, przepony moczowo-płciowej i cewki moczowej. Łagodny rozrost tego gruczołu to proces polegający na zwiększeniu jego rozmiarów (objętości). Następuje to w wyniku wzrostu liczby fizjologicznych komórek gruczołowych prostaty i komórek mięśniowych. Zwiększenie liczby tych elementów najprawdopodobniej następuje pod wpływem dihydrotestosteronu (aktywnej pochodnej testosteronu).

U kogo najczęściej występuje łagodny rozrost gruczołu prostaty? Jak podają statystyki, bardzo wielu mężczyzn doświadcza łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. Schorzenie to występuje u około 50% mężczyzn w wieku 50-60 lat i aż u 75% mężczyzn po 80 roku życia. Prawdopodobieństwo rozrostu gruczołu krokowego wzrasta więc wraz z wiekiem. Dodatkowo są pewne sytuacje, które w większym stopniu predysponują do wystąpienia tego schorzenia. I są nimi:

• otyłość;
• brak aktywności fizycznej;
• cukrzyca typu 2;
• choroby układu sercowo-naczyniowego; 
• zaburzenia erekcji.

Czy łagodny rozrost gruczołu krokowego to rak?

Łagodny rozrost gruczołu krokowego to nie rak prostaty. Zwiększenie objętości gruczołu krokowego w przebiegu rozrostu stercza nie jest związane z powstawaniem nowych, nieprawidłowych, nowotworowych komórek. Nie jest to proces nowotworzenia. Warto zaznaczyć, że w przebiegu rozrostu prostaty zwiększa się ilość komórek fizjologicznych gruczołu - dlatego to nie jest rak - z uwagi na ten fakt schorzenie to określane jest poprzez słowo „łagodny”.

Warto jednak pamiętać, że objawy łagodnego rozrostu gruczołu krokowego i raka prostaty są zbliżone. Dodatkowo w przebiegu obu wzrasta stężenie we krwi PSA, które może dawać nieprawidłowy obraz i sugerować proces nowotworowy. Z tego względu bardzo ważne jest, aby przy wystąpieniu dolegliwości i objawów skierować swoje kroki do lekarza urologa, który zleci odpowiednie badania, zdiagnozuje problem i zaleci właściwe postępowanie i leczenie. Co istotne, warto także zaznaczyć, że łagodny rozrost gruczołu krokowego nie zwiększa ryzyka wystąpienia raka prostaty.

Objawy łagodnego rozrostu gruczołu krokowego

Gruczoł krokowy usytuowany jest w pobliży pęcherza moczowego i cewki moczowej. Jego rozrost prowadzi do ucisku cewki nerwowej i pęcherza i do wystąpienia charakterystycznych objawów, takich jak:

• uczucie nagłego i intensywnego parcia na pęcherz moczowy;
• częste oddawanie moczu;
• wydłużony czas mikcji;
• częste wybudzanie w nocy wynikające z konieczności oddania moczu;
• trudność w rozpoczęciu oddawania moczu;
• trudność w zakończeniu oddawania moczu;
• słaby, zwężony lub przerywany strumień moczu podczas mikcji;
• kapanie moczu po zakończeniu mikcji;
• uczucie nieopróźnionigo pęcherza;
• zatrzymywanie moczu;
• ból w czasie mikcji.

Łagodny rozrost starca - leczenie

Postępowanie w przypadku łagodnego rozrostu gruczołu krokowego zależy od sytuacji klinicznej, objawów i dolegliwości i decyzji lekarza co do leczenia farmakologicznego czy chirurgicznego. W pierwszym etapie, wtedy kiedy dolegliwości są niewielkie i nie są uciążliwe, możliwa jest jedynie obserwacja pacjenta i wprowadzenie pewnych zmian w trybie życia, takich jak redukcja masy ciała, wprowadzenie aktywności fizycznej i regularne wizyty u lekarza.

Pomocne mogą tutaj być także pewne działania, które zapobiegną nadmiernemu gromadzeniu się moczu w pęcherzu. Do takich działań zalicza się:

• picie małych porcji płynów ale często - nie dużo i nie na raz;
• ograniczenie picia dużych ilości płynów przed spaniem;
• unikanie wychłodzenia i przemarznięcia;
• unikanie alkoholu, kofeiny, nikotyny;
• oddawanie moczu na siedząco.

Przy pierwszych objawach łagodnego rozrostu gruczołu krokowego pomocne mogą być leki roślinne (więcej informacji o nich poniżej). W przypadku bardziej uciążliwych dolegliwości lekarz może wprowadzić leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne, o których piszemy w dalszej części artykułu.

Leki konwencjonalne stosowane przy łagodnym rozroście prostaty

W przypadku łagodnego rozrostu gruczołu krokowego lekarz może podjąć decyzję o włączeniu farmakoterapii. Najczęściej stosowane grupy leków w BHP to:

• alfa-adrenolityki - zmniejszają napięcie mięśni gładkich pęcherza moczowego i gruczołu krokowego i tym samym ułatwiają odpływ moczu. Do tej grupy leków zalicza się np: alfuozsynę (Dalfaz Uno), doksazosynę (Cardura, Doxar), sylodosynę (Urorec), tamsulozynę (Omnic Ocas, Prostamic), terazosynę (np: Kornam);
• inhibitory-5-alfa-reduktazy - leki te hamują enzym, który przekształca testosteron w dihydrotestosteronu. Zablokowanie tej przemiany prowadzi do zmniejszenia stężenie DHT i zmniejszanie rozmiarów gruczołu krokowego. Do tej grupy leków zalicza się: finasteryd (Proscar, Zasterid), dutasteryd (Adadut).

Wspomagająco w terapii łagodnego rozrostu gruczołu krokowego stosowane mogą być, i bardzo często są stosowane, leki roślinne.

Łagodny rozrost gruczołu prostaty - leki roślinne

Na aptecznym rynku dostępne są liczne preparaty roślinne polecane w profilaktyce i leczeniu chorób gruczołu krokowego. Preparaty te zawierają wyciągi z różnych surowców roślinnych:

• owoców Palmy Sabałowej;
• kory Śliwy afrykańskiej;
• korzeń pokrzywy;
• olej z pestek dyni;
• ziela wierzbownicy kiprzycy i drobnokwiatowej.

Każdą z tych substancji opisujemy poniżej.

Owoce Palmy sabałowej w leczeniu rozrostu stercza

Najczęściej stosowane są owoce palmy sabalowej. Były i są one wykorzystywane w leczeniu objawów związanych z łagodnym rozrostem gruczołu krokowego, a wyniki opublikowanych dotychczas prac naukowych wskazują na skuteczność stosowania wyciągu z tego surowca roślinnego. Owoce palmy sabalowej zawierają polisacharydy, sterole, flawonoidy oraz olej tłusty. Wykazano, że wyciągi te działają antyandrogenie, antyestrogennie, blokują receptory androgenów i hamują aktywność cyklooksygenazy, lipopksygenazy i fosfolipazy. I co za tym idzie wyciągi te:

• działają przeciwzapalnie;
• poprawiają przepływ moczu;
• zmniejszają zaleganie moczu;
• zmniejszają i łagodzą objawy łagodnego rozrostu gruczołu krokowego.

Najbardziej prawdopodobnym mechanizmem działania tego surowca roślinnego jest hamowanie aktywności enzymatycznej 5-alfa-reduktazy enzymu biorącego udział w rozwoju BHP.

Wyciąg z owoców Palmy Sabałowej dostępny jest między innymi w następujących produktach: Gold Prost, Swanson Prostate Essentials, Wierzbownica uro complex, Yango Palma Sabałową z kordycepsem, Prostamol Uno, Prostalong complex czy Vitadiet Prostawen.

Kora śliwy afrykańskiej - działanie w leczeniu rozrostu prostaty

Wyciągi z kory śliwy afrykańskiej hamują proliferację komórek fibroblastów poprzez inhibicję czynnika wzrostu fibroblastów zaangażowanego w rozwój rozrostu gruczołu prostaty. Oprócz tego wyciągi z kory śliwy afrykańskiej wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe, łagodzą objawy dyzuryczne, poprawiają przepływ moczu oraz powodują zmniejszenie objętości zalegającego moczu. Wyciągi z kory Śliwy afrykańskiej dostępne są w następujących produktach: Poldanen czy Gold Prost.

Korzeń pokrzywy - zastosowanie przy rozroście gruczołu krokowego

Wyciągi z korzenia pokrzywy zawierają substancje o charakterze lipidów oraz steroli. Wpływają one na procesy przemian testosteronu poprzez hamowanie aktywności enzymatycznej aromatazy. Dodatkowo hamują zdolność wiązania dihydrotestosteronu w surowicy krwi a także zmniejszają jego wiązanie do receptora androgenowego. Opublikowane dotychczas badania wskazują, że wyciągi z korzenia pokrzywy powodują zmniejszenie objętości zaleganego moczu, zmniejszenie częstotliwości jego oddawania a także zmniejszenie wielkości gruczołu krokowego. Wyciągi z korzenia pokrzywy dostępne są w nastepujących produktach (przykłady): Gold Prost, Swanson Prostate Essentials, Prostimen Apotex, Wierzbownica uro complex czy Panawit Prostata Plus.

Olej z pestek dyni przy rozroście stercza

Olej z pestek dyni stosowany był już od XIX wieku w leczeniu problemów z układem moczowym. Olej ten zawiera fitosterole, fityny oraz olej tłusty zawierające kwasy tłuszczowe nienasycone: linolowy, linolenowy i oleinowy. Składniki zamknięte w nasionach dyni zwiększają stężenie wolnego testosteronu, zmniejszają aktywność enzymatyczną 5-alfa-reduktazy i hamują wiązanie testosteron i dihydrotestosteronu do receptorów androgenowych. Dodatkowo olej z pestek dyni przyczynia się do poprawy funkcjonowania pęcherza i cewki moczowej, zmniejsza zaleganie moczu i ułatwia jego wydalanie. Olej z pestek dyni dostępny jest w nastepujących produktach (przykłady): Gold Prost, Swanson Prostate Essentials, Prostalong Complex, VitaDiet Prostawen, Prostimen Apotex, Gal Prostogal olej z pestek dyni czy Panawit Prostata plus.

Ziele wierzbownicy kiprzycy i drobnokwiatowej - działanie i preparaty

Na aptecznych półkach dostępne są także preparaty zawierające wyciągi z wierzbownicy. Wyciągi takie zawierają w swoim składzie związki polifenolowe, sterole, triterpeny i kwasy tłuszczowe. Wykazują działanie:

• przeciwzapalne;
• antyoksydacyjne i przeciwutleniające; 
• przeciwdrobnoustrojowe;
• antyandrogenne; 
• antyproliferacyjne;
• przeciwbólowe;
• hamujące działanie 5-alfa-reduktazy i aromatazy.

Tym samym wyciągi te wykazują korzystne działanie w przypadku łagodnego przerostu gruczołu krokowego. Wyciągi z ziela wierzbownicy dostępne są w nastepujących produktach (przykłady): Wierzbownica uro complex czy Prostimen apotex.

Łagodny rozrost prostaty - leczenie chirurgiczne

Łagodny rozrost gruczołu krokowego nie jest stanem w którym konieczne jest leczenie chirurgiczne jako leczenie pierwszego rzutu. W przypadku tej dolegliwości w pierwszym etapie wprowadza się zmianę trybu życia i leczenie farmakologiczne wspomagane lekami roślinnymi. Leczenie chirurgiczne jest etapem ostatecznym. Choć czasem są do takiego postępowania wskazania i są nimi:

• nawracające zakażenia układu moczowego;
• zatrzymywanie moczu i niemożność oddania moczu;
• nawracający krwiomocz; 
• kamica pęcherza moczowego;
• niewydolność nerek.

O podjęciu leczenia chirurgicznego w łagodnym rozroście gruczołu krokowego decyduje lekarz.