Najczęstsze nowotwory męskich narządów płciowych

Rak prostaty (rak stercza)

Na samym początku warto nadmienić, że często utożsamiane przez pacjentów pojęcia - rak i nowotwór - nie są tożsame. Nowotwory to wszystkie skupiska namnażających się w niekontrolowany sposób patologicznych komórek, natomiast rak to postać złośliwa nowotworu. Wynika z tego, że każdy rak jest nowotworem, ale nie każdy nowotwór to rak. W poniższym tekście piszemy o złośliwych nowotworach, a więc - o rakach męskich narządów płciowych.

Rak prostaty (inaczej określany również jako rak stercza) to drugi (po raku płuc) najczęściej wykrywany u mężczyzn nowotwór. Czynnikami ryzyka są tutaj wiek (badania profilaktyczne powinni rozpocząć mężczyźni już po 45-50 roku życia), obciążenia rodzinne (czyli zachorowania na raka stercza u członków rodziny w przeszłości, a także negatywne nawyki żywieniowe (lekarze wnioskują, że dieta wysokotłuszowa wpływa na ryzyko zachorowania).

Jeśli chodzi o symptomy, na podstawie których można byłoby rozpoznać początkową fazę rozwoju raka stercza, to niestety nie daje on swoistych i wyraźnych objawów. Pojawiają się one dopiero wtedy, gdy choroba doprowadza do patologicznego rozrostu tkanek gruczołu krokowego w taki sposób, że uciskają one elementy układu moczowego. Wówczas mężczyzna może odczuwać zwiększone parcie na pęcherz, ból podczas mikcji, a także częstomocz (niekiedy w wydalanym moczy pojawia się również krew). To bardzo niepokojące objawy, których nie można bagatelizować i z pewnością należy udać się wówczas do lekarza.

Jak wygląda diagnostyka raka prostaty? Przede wszystkim warto zaznaczyć, że dokonuje jej lekarz urolog, czasem we współpracy z proktologiem. Istotne są tu trzy badania:

Leczenie raka prostaty polega w większości przypadków na usunięciu zmienionych chorobowo komórek (wykonuje się ten zabieg także za pomocą kriochirurgii). W ostateczności może dojść do prostatektomii radykalnej, czyli wycięcia całego gruczołu krokowego. Niektórzy pacjenci wymagają również zastosowania chemio- lub radioterapii do całkowitego wyleczenia.

Rak jądra

Rak jądra, podobnie jak rak prostaty, nie ma określonych przyczyn powstawania - podejrzewa się, że wpływ na wystąpienie tego nowotworu męskich narządów płciowych mają czynniki genetyczne, zaburzenia hormonalne lub zdiagnozowane wnętrostwo (rozpoznawane już u noworodków i polegające na nieprawidłowym umiejscowieniu jądra - w pachwinie lub jamie brzusznej, a nie w mosznie). Zwiększoną zapadalność na raka jądra obserwuje się również u osób z zespołem Downa.

Objawy raka jądra to przede wszystkim zmiany w obrębie tego narządu, możliwe do rozpoznania wzrokowo lub fizykalnie. Często jest to obniżenie jednego z jąder, jego powiększenie i guz lub guzki wyczuwalne palpacyjnie (właśnie dlatego profilaktyka przeciwnowotworowa w kontekście tego schorzenia uwzględnia cykliczne, comiesięczne samobadanie jąder). Jeśli chodzi o inne symptomy, to niektórzy pacjenci skarżą się na tępy ból jądra, w którym znajduje się guz lub na nawracające zapalenie najądrzy, choć zazwyczaj objawy te nie występują. Jeśli więc samobadanie jąder wykaże jakieś nieprawidłowości, to należy natychmiast zgłosić się do lekarza, który poprowadzi dalszą diagnostykę. Opiera się ona na badaniach krwi i skontrolowaniu markerów nowotworowych, a także na badaniu USG jąder, biopsji komórek, a czasem niezbędna jest tomografia komputerowa.

Leczenie w większości przypadków polega niestety na usunięciu jądra, czyli na wykonaniu zabiegu orchidektonomii (jeśli istnieje taka potrzeba, usuwa się również najbliższy węzeł chłonny). Po zabiegu pacjent może być także poddany radio- lub chemioterapii - w zależności od zaawansowania choroby. Mówiąc o raku jądra warto pamiętać o tym, że profilaktyka i wczesne wykrycie guza może znacząco poprawić rokowania co do powrotu do zdrowia pacjenta - właśnie dlatego samobadanie jąder, tak jak i samobadanie piersi u kobiet, jest niezwykle ważne!

Rak penisa

Rak penisa (prącia) to stosunkowo rzadko występujący nowotwór męskich narządów płciowych dotyka on bowiem średnio 8 na milion mężczyzn. Nie oznacza to jednak, że nie trzeba się go obawiać - rak penisa jest niestety wyjątkowo złośliwym nowotworem, wywodzącym się z nabłonka - najczęściej z obrębu żołędzi lub napletka (z tego względu mężczyźni obrzezani mają mniejszą „szansę” na zachorowanie na ten nowotwór. Do czynników ryzyka należy przede wszystkim niewłaściwa higiena, zakażenie wirusem HPV (wirusem brodawczaka ludzkiego), wiek powyżej 65 roku, nawracające infekcje intymne, zapalenie żołędzi, a także wspomniana już stulejka.

Objawy raka penisa można łatwo zauważyć gołym okiem. Najczęściej jest to powiększające się zaczerwienienie, ale również owrzodzenia czy naciekające narośle o kolorze innym, niż naturalny kolor skóry. Często pacjenci sami wyczuwają guzek fizykalnie. Po zaobserwowaniu takich objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza, który poszerzy diagnostykę o badanie krwi, samodzielne badanie palpacyjne, a także o biopsję, czyli pobranie komórek z obrębu zmiany na penisie do analizy laboratoryjnej.

Wielu mężczyzn boi się zgłosić do lekarza z tego typu zmianami, ponieważ obawia się inwazyjnego zabiegu chirurgicznego. Mamy jednak dobrą wiadomość dla tych panów, którzy chcieliby świadomie dbać o swoje zdrowie: wcześnie wykryty rak penisa jest usuwany jedynie z niewielkim marginesem tkanki - oznacza to, że po zabiegu i wygojeniu prącia będzie ono wyglądać tak, jak przed zabiegiem, a sam pacjent będzie mógł wrócić stosunkowo szybko do aktywności - także tej seksualnej. Operację penektomii, czyli usunięcia fragmentu lub całego penisa, wykonuje się w skrajnych przypadkach, gdy nowotwór rozwinął się na tyle, że jedynym wyjściem jest wspomniana amputacja. Ważna więc jest profilaktyka przeciwnowotworowa, która w tym przypadku obejmuje badania kontrolne u lekarza urologa, szczepienie na wirusa HPV, odstawienie alkoholu, a także bezpieczny seks - z zabezpieczeniem mechanicznym.

W ramach rozmowy o profilaktyce przeciwnowotworowej nie można nie wspomnieć o ruchu Movember, który przeniósł się zza granicy do Polski i polega na… listopadowym zapuszczaniu wąsów przez mężczyzn. Cała akcja ma za zadanie uświadomić panom ryzyko zachorowania na nowotwory męskich narządów płciowych, a także istotność dbania o zdrowie psychiczne. Do akcji włączają się aktorzy, piosenkarze, artyści i celebryci z całego świata. Zachęcamy, byś w listopadzie dołączył do niej i Ty!