Afazja. Czym jest i jakie są jej objawy?

Afazja – co to?

Za sprawność człowieka w porozumiewaniu się odpowiadają ośrodki Broca i Wernickego, umiejscowione w płacie czołowym i skroniowym. Gdy dochodzi do uszkodzeń w ich strukturach, można zaobserwować trudności w mowie, a nawet całkowity brak możliwości posługiwania się językiem. Ten zespół objawów jest nazywany afazją.

Ryzyko pojawienia się tego schorzenia zwiększają m.in. takie czynniki jak:

• udar mózgu,
• zespoły otępienne, np. choroba Alzheimera czy pląsawica Huntingtona,
• stan zapalny mózgu,
• urazy mechaniczne głowy,
• choroby nowotworowe, np. guz mózgu,
• skażenie środowiska naturalnego.

To kilka przyczyn występowania zaburzeń w ośrodkach mowy.

Jakie są rodzaje afazji i objawy?

W zależności od tego, jakie struktury mózgu zostały uszkodzone, wyróżnia się kilka rodzajów afazji.

Afazja czuciowa

Występuje wtedy, gdy uszkodzony zostaje ośrodek Wernickego. Charakterystycznym jej objawem jest problem ze zrozumieniem mowy. Jakiekolwiek zdania wypowiadane przez inne osoby nie są właściwie odbierane przez osobę dotkniętą afazją. Wynika to z tego, że zaburzona została możliwość rozróżniania dźwięków utożsamianych z mową.

Chory dotknięty tym zespołem często wypowiada przypadkowe słowa, które nie wiążą się w logiczną całość, nie mają sensu. Można zaobserwować również tworzenie neologizmów, które nie funkcjonują w języku. Przy afazji czuciowej chory często nie ma świadomości, że wypowiadane przez niego zdania są nieprawidłowe i pozbawione logiki. W najbardziej zaawansowanym stadium zostaje utracona jakakolwiek możliwość komunikacji werbalnej z chorym. To zaburzenie wpływa również negatywnie na zdolność czytania i pisania.

Afazja ruchowa

Przy afazji ruchowej – w przeciwieństwie do afazji czuciowej – chory ma świadomość zaistniałego zaburzenia mowy. Ten rodzaj objawów jest spowodowany uszkodzeniem ośrodka Brocka.

Dla tego rodzaju afazji charakterystyczne są symptomy, takie jak tworzenie niegramatycznych zdań i pojawianie się trudności w płynnej mowie. Co ciekawe, objawy te nie są tak wyraźne przy innych formach porozumiewania się, takich jak pisanie czy czytanie.

Osoby dotknięte afazją ruchową są w stanie zrozumieć zdania wypowiadane przez osoby z ich otoczenia. W procesie komunikacji należy jednak pamiętać, aby możliwie uprościć przekaz. W przypadku tego zaburzenia można także zauważyć mylenie słów bliskoznacznych oraz ograniczenie zasobu słownictwa. W skrajnych postaciach afazji ruchowej występuje trudność w wypowiadaniu jakichkolwiek zdań.

Afazja anomiczna

W tym rodzaju afazji komunikacja z chorym nie jest utrudniona – tylko pozornie. Chociaż wypowiadane zdania z reguły są poprawne, to charakterystycznym objawem tego schorzenia jest stosowanie ogólników. Na czym to polega? Chory ma problem ze znalezieniem wyrażeń, które mogą doprecyzować jego myśl.

Afazja kondukcyjna

W tym rodzaju afazji również możliwa jest swobodna komunikacja z chorym. Natomiast charakterystycznym symptomem tego zaburzenia jest trudność z powtórzeniem zasłyszanych zdań czy nawet wyrazów.

Afazja mieszana

Chory cierpiący na afazję mieszaną ma problem zarówno z wypowiadaniem logicznych zdań, jak i zrozumieniem słyszanej mowy.

Wśród zaburzeń mowy – obok afazji – można wyróżnić dyzartrię. Natomiast warto pamiętać, że w przypadku wystąpienia tego drugiego stanu uszkodzone są mięśnie czy nerwy obwodowe. Osoba cierpiąca na nią nie ma problemu ze zrozumieniem komunikatu i sama wie, co chce powiedzieć. Natomiast afazja jest zaburzeniem związanym z rozumieniem i rozróżnianiem wypowiadanych lub słyszanych słów.

Leczenie afazji – jak wygląda?

Każdy rodzaj afazji podlega leczeniu, choć jego efekty są uzależnione od stopnia zaawansowania zaburzenia. Terapia polega na wykonywaniu specjalnego zestawu ćwiczeń logopedycznych. Do tego wymagane jest wyleczenie stanu, który wywołał u chorego afazję. Dopiero wtedy możliwa jest próba odwrócenia zmian objawiających się zaburzeniami w komunikacji.