Udar słoneczny. Jak się objawia i jak należy postępować?

Udar słoneczny – jak go rozpoznać?

Udar słoneczny daje dość charakterystyczne objawy, dlatego trudno pomylić ten stan – szczególnie, jeśli osoba poszkodowana przebywała na słońcu przez długi czas.

Objawy uzależnione są od etapu udaru słonecznego. W początkowej fazie dochodzi do spadku wydolności oraz uczucia zmęczenia. Dopiero czasem pojawiają się takie symptomy jak:

• temperatura ciała przekraczająca 40oC,
• bóle głowy,
• ciemny kolor moczu,
• nadmierne pocenie się,
• nudności,
• niestabilny chód,
• niewyraźna mowa przypominająca bełkot,
• mroczki,
• bladość twarzy lub rumieńce,
• biegunka,
• przyspieszone tętno.

Niekiedy udar słoneczny może powodować nawet utratę przytomności.

Wystąpienie udaru słonecznego – czynniki zwiększające ryzyko

Udar słoneczny może wystąpić u każdego, kto wystawia się na bezpośrednie działanie promieni słonecznych – bez żadnej ochrony. Jednak można wskazać grupę osób, u których ryzyko udaru jest znacznie większe. Zalicza się do nich m.in.:

• osoby powyżej 65 lat,
• dzieci poniżej 4. roku życia,
• osoby przyjmujące leki moczopędne, antydepresanty, betablokery, 
• osoby spożywające alkohol w nadmiernej ilości,
• osoby przewlekle chore, np. na cukrzycę, choroby serca.

Warto przy tym podkreślić, że ryzyko udaru słonecznego zwiększają takie czynniki jak:

• długotrwały wysiłek fizyczny w warunkach wysokiej temperatury,
• parne powietrze,
• wysoka temperatura powietrza utrzymująca się w nocy.

Udar słoneczny – najważniejsze zasady postępowania

Udar słoneczny może skutkować nawet śmiercią, dlatego niezwykle ważna jest szybka reakcja. Pierwsza pomoc odgrywa istotną rolę, ponieważ pozwala zminimalizować negatywne oddziaływanie wysokiej temperatury na organizm.

1. Przenieś poszkodowanego w zacienione miejsce. Dzięki temu jego organizm nie będzie dalej narażony na działanie promieni słonecznych. Jeśli to możliwe, umieść osobę z objawami udaru słonecznego w klimatyzowanym pomieszczeniu.

2. Przykładaj kompresy. Do głowy, karku czy szyi przykładaj ręcznik nasączony wodą. Zadbaj przy tym o odpowiednią temperaturę wody – powinna być o kilka stopni chłodniejsza niż temperatura ciała. W przeciwnym razie organizm może doznać szoku termicznego.

3. Podawaj elektrolity. Małymi porcjami podawaj do picia elektrolity, które pozwolą na wyrównanie gospodarki wodno-elektrolitowej.

W sytuacji, gdy osoba poszkodowana straciła przytomność, ale oddycha i ma wyczuwalne tętno, należy niezwłocznie wezwać pogotowie. Podczas oczekiwania na przyjazd karetki pacjent powinien leżeć w bezpiecznej pozycji, tzw. pozycji bocznej.

Jeśli osoba z udarem słonecznym jest nieprzytomna, nie oddycha i nie czuć tętna, trzeba natychmiast przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Czynności te należy prowadzić aż do przybycia pomocy medycznej.

Pamiętaj! Wysoka temperatura wynikająca z przegrzania organizmu nie ma nic wspólnego z gorączką. Z tego powodu podawanie leków przeciwgorączkowych nie znajduje uzasadnienia medycznego.

Udarowi słonecznemu można zapobiec

Udar słoneczny stanowi poważne zagrożenie, ale na szczęście można go uniknąć. Aby zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia, należy:

• unikać przebywania na słońcu bez żadnej ochrony, np. nakrycia głowy,
• zrezygnować z uprawiania intensywnej aktywności fizycznej w godzinach najsilniejszego nasłonecznienia,
• uzupełniać płyny, aby nie dopuścić do odwodnienia organizmu,
• nosić odpowiednie ubranie – lekkie i przewiewne, aby nie doprowadzić do nagromadzenia ciepła.

Pamiętaj! Ze szczególną troską podejdź do dzieci – szczególnie tych poniżej 4. roku życia. Ich system termoregulacyjny nie działa jeszcze w takim samym stopniu jak u dorosłych. Z tego powodu ryzyko wystąpienia udaru słonecznego w tej grupie jest znacznie większe.