Świąd odbytu - przyczyny i sposoby zapobiegania

Dlaczego swędzi odbyt?

Swędzenie odbytu może mieć różne przyczyny, wśród których wymienia się: niewłaściwą higienę, infekcje grzybicze i bakteryjne, hemoroidy, świerzb, choroby skóry, reakcje alergiczne oraz zaparcia. Brak odpowiedniej higieny może prowadzić do podrażnienia skóry, czego wynikiem może być świąd, ból i pieczenie okolic odbytu.  Podobne objawy może dać kontakt z alergenami, takimi jak nieodpowiednie kosmetyki środki do prania. Swędzenie powodować mogą także grzybicze lub bakteryjne infekcje skóry, a także choroby takie jak  świerzb, łuszczyca czy egzema. Świerzb to choroba wywołana przez świerzbowce, małe roztocza, które zakładają jaja pod skórą, co powoduje silne swędzenie. Łuszczyca czy egzema oraz towarzyszące im przesuszenia i podrażnienia mogą wywoływać swędzenie lub szczypanie odbytu. Świąd odbytu towarzyszy także hemoroidom i zaparciom - nadmierne naprężanie podczas wypróżniania przy zaparciach może prowadzić do powstania szczeliny odbytu, której towarzyszy podrażnienie i uczucie swędzenia.

Pieczenie odbytu przyczyny

Przyczyną pieczenia odbytu, podobnie jak świądu mogą być infekcje bakteryjne i grzybicze, choroby skóry, świerzb, alergia, hemoroidy czy prowadzące do powstania szczeliny odbytu zaparcia bądź biegunki. Bywa też, że odbyt piecze również na skutek nieprawidłowości w diecie (niektóre substancje spożywcze, zwłaszcza alkohol i pikantne potrawy mogą powodować podrażnienie w okolicy odbytu), chorób przewodu pokarmowego (np. zapalenie jelit), a także stosowanie antybiotyków. Pieczenie odbytu po antybiotykach jest wynikiem zaburzenia równowagi bakteryjnej w jelitach. Antybiotyki mogą też sprzyjać rozwojowi grzybów prowadzących do powodującej swędzenie czy pieczenie infekcji grzybiczej. Antybiotyki mogą też powodować zmiany w składzie i strukturze skóry, co prowadzi do nadwrażliwości i świądu.

Ból i pieczenie odbytu po wypróżnieniu

Dyskomfort w okolicy odbytu może być bardziej intensywny po wypróżnieniu. Dość powszechnym problemem jest pieczenie odbytu po biegunce, co może być reakcją na zawarte w stolcu substancje, lub zbyt intensywne podcieranie. Przyczyna dyskomfortu po wypróżnieniu może wynikać także z długotrwałych zaparć czy towarzyszącej zaparciom szczeliny odbytu. Ból i pieczenie odbytu to dolegliwości mogące być objawem różnych schorzeń, które wymagają profesjonalnej opieki medycznej, dlatego należy niezwłocznie skorzystać z konsultacji lekarskiej, podczas której specjalista dokładnie oceni objawy, na ich podstawie postawi diagnozę i zaleci odpowiednie leczenie.

Swędzenie odbytu w nocy

Dlaczego odbyt swędzi wieczorem i podczas snu? Świąd odbytu odczuwany głównie w nocy może być spowodowany przez świerzb, owsiki, nieprawidłową higienę, czy reakcję alergiczną na użyte podczas wieczornej kąpieli kosmetyki.

• Choroba wywołana przez świerzbowce jest jedną z najczęstszych przyczyn swędzenia odbytu w nocy. Swędzenie jest spowodowane reakcją skóry na odchody roztocza.
• Nocny świąd odbytu u dzieci może być objawem choroby pasożytniczej - owsicy lub glistnicy.
• Długotrwała wilgoć w okolicach odbytu, na przykład w wyniku niedostatecznego osuszenia skóry po kąpieli, może sprzyjać rozwojowi infekcji i podrażnienia skóry.
• Higiena przy użyciu kosmetyków o nieodpowiednim składzie może powodować podrażnienie, alergie i swędzenie.
• Jeśli występujące w nocy swędzenie odbytu nie ma oczywistej fizycznej przyczyny, istnieje prawdopodobieństwo, że może mieć ono podłoże psychosomatyczne. Silny stres lub niepokój może wpływać na funkcjonowanie układu pokarmowego i skóry, a także powodować napięcie mięśni, co z kolei może wpływać na odczuwanie świądu.

Hemoroidy swędzenie

Swędzenie w odbycie to jeden z powszechnych objawów hemoroidów zwanych też żylakami odbytu. Kontakt z drażniącymi substancjami (np. kał) lub tarcie podczas chodzenia, siedzenia, stosowanie szorstkiego papieru toaletowego czy substancji myjących o nieodpowiednim skłądzie może intensyfikować towarzyszący hemoroidom świąd. Swędzenie może wnikać także z towarzyszącego hemoroidom zastoju krwi bądź wycieku śluzu, który podrażnia skórę wokół odbytu.

Swędzenie odbytu u dziecka – przyczyny i dodatkowe objawy

Swędzenie odbytu u dziecka może być przyczyną złego samopoczucia, irytacji, czy bezsenności malucha, dlatego tak ważne jest szybkie zdiagnozowanie i wyeliminowanie przyczyny problemu. Świąd odbytu u dziecka, podobnie jak u osób dorosłych, może być objawem zaparć, chorób skóry (AZS, łuszczyca), alergii, infekcji grzybiczych (grzybica okolic odbytu występuje szczególnie u dzieci noszących pieluchę), bakteryjnych bądź świerzbu, jednak najczęściej przyczyn upatruje się w niewłaściwej higienie (niedokładne podcieranie po wypróżnieniu) oraz infekcjach pasożytniczych. Świąd w okolicach odbytu przy owsicy wynika z działania substancji wydzielanych przez owsiki podczas składania jaj. Składanie jaj odbywa się najczęściej w nocy, co może skutkować intensywnym swędzeniem podczas snu osoby zarażonej. Bol brzucha i swędzenie odbytu jest też częstym objawem zarażenia glistą ludzką - pasożytem, który zasiedla przewód pokarmowy człowieka, zwłaszcza jelito cienkie. Uporczywy świąd odbytu przy glistnicy wynika z ruchów żeńskich osobników glisty, które w nocy wychodzą z odbytu w celu składania jaj na skórze okolic odbytu. Jeśli dziecko doświadcza swędzenia odbytu, a objawy utrzymują się lub nasilają, zaleca się konsultację się z pediatrą. Lekarz przeprowadzi badania, na podstawie których postawi diagnozę i zaleci leczenie lub środki łagodzące objawy.

Jak leczyć swędzenie odbytu i do jakiego lekarza iść

Leczenie swędzenia odbytu zależy przede wszystkim od przyczyny tych dolegliwości. Gdy odbyt swędzi delikatnie i krótkotrwale można spróbować samodzielnego łagodzenia objawów, ale jeśli problem utrzymuje się lub jest nasilający, konieczna jest konsultacja z lekarzem.

• Swędzenie i pieczenie odbytu po ostrym jedzeniu najprościej wyeliminować poprzez zmiany w diecie.
• Unikanie drażniących substancji - silnych detergentów, mydeł czy perfumowanych środków higieny osobistej, pomoże złagodzić ból i swędzenie odbytu na tle alergicznym.
• Jeśli swędzenie w odbytnicy wynika z niewłaściwej higieny, kluczowe jest regularne oczyszczanie przy użyciu delikatnych środków myjących, Rygorystyczne zachowanie higieny jest istotne szczególnie u osób ze stwierdzonymi schorzeniami proktologicznymi – np. hemoroidami i szczeliną, służą do tego specjalne środki myjące często o działaniu przeciwbakteryjnym, łagodzącym oraz gotowe do użycia w każdej sytuacji chusteczki nawilżane lub nawilżany papier toaletowy.
• Drapanie odbytu podrażnia skórę zaostrzając objawy, dlatego należy powstrzymać się od drapania, a w przypadku dzieci zadbać o regularne skracanie paznokci.

Jeśli pomimo prób łagodzenia swędzenia objawy utrzymują się, warto skonsultować się z lekarzem. Jaki lekarz diagnozuje i leczy pieczenie i swędzenie odbytu? W pierwszej kolejności wskazana jest konsultacja z lekarzem rodzinnym (w przypadku dzieci z pediatrą), który oceni objawy, zaleci dalsze kroki bądź skieruje do specjalisty. Jeśli problem dotyczy przewodu pokarmowego, odbytu lub okolic odbytu, towarzyszą mu inne objawy (np. krew w kale), konieczna może być wizyta u proktologa; jeśli przyczyną jest choroba skóry, w postawieniu diagnozy i leczeniu pomóc może dermatolog, a jeżeli istnieje podejrzenie, że przyczyna swędzenia może mieć związek z problemami przewodu pokarmowego – konieczna może okazać się wizyta u lekarza gastroenterologa.

Leki na swędzenie odbytu – maść, krem, żel

Leki na swędzenie odbytu dostępne są w różnych postaciach, takich jak maści, kremy i żele. Wybór konkretnej formy zależy często od przyczyny swędzenia oraz indywidualnych preferencji i potrzeb pacjenta.

• Maść na pieczenie i swędzenie odbytu z hydrokortyzonem będzie działać przeciwzapalnie i przeciwświądowo, co pomoże w łagodzeniu podrażnienia i swędzenia.
• W przypadku infekcji grzybiczych zaleca się leki przeciwgrzybicze, które będą skuteczne w zwalczaniu powodujących swędzenie patogenów.
• Maści z antybiotykiem stosowane są w leczeniu infekcji bakteryjnych, którym towarzyszy swędzenie bądź pieczenie odbytu..
• Żele chłodzące zawierające np. mentol, będę łagodzić podrażnioną skórę.
• Kremy nawilżające pomogą utrzymać odpowiednią wilgotność skóry, co może być istotne w przypadku swędzenia wynikającego z nadmiernego przesuszenia.
• Żele, kremy lub maści zawierające substancje znieczulające, takie jak lidokaina, mogą pomagać w łagodzeniu bólu i dyskomfortu.

Przed zastosowaniem jakiejkolwiek preparatu należy zawsze dokładnie przeczytać ulotkę i zastosować się do instrukcji użytkowania.

Domowe sposoby na swędzenie odbytu

Istnieje kilka domowych sposobów, które mogą pomóc w złagodzeniu dyskomfortu wywołanego przez świąd odbytu. Należą do nich między innymi: ziołowe nasiadówki, zimne kompresy oraz unikanie potencjalnych alergenów i substancji drażniących. Zioła na świąd odbytu w postaci nasiadówek czy naparów do przemywania mogą złagodzić podrażnienia i ciągłe swędzenie odbytu. Stosowany na świąd odbytu rumianek przez zawarte w nim flawonoidy i olejki eteryczne przynosi ulgę i działa przeciwzapalnie, natomiast zastosowana na swędzenie odbytu kora dębu, ze względu na swoje właściwości ściągające, przeciwzapalne i antyseptyczne może być pomocna na podrażnienie skóry i zaczerwieniony odbyt. Jeśli świąd i szczypanie w odbycie jest wynikiem działania substancji drażniących, zarówno spożywczych (pieczenie odbytu po alkoholu i ostrym jedzeniu) jak i chemicznych ( perfumowane mydła, kremy czy detergenty), pomocna może okazać się zmiana nawyków. Swędzenie koło odbytu można złagodzić przez zastosowanie zimnych kompresów (także ziołowych) lub lodu owiniętego w miękką tkaninę. Internet pełen jest także niekonwencjonalnych sposobów, takich jak lewatywa z czosnku czy sok z cytryny na swędzenie odbytu. Należy pamiętać, że nie ma żadnych badań potwierdzających skuteczność tych metod, dlatego przed zastosowaniem tych pozornie bezpiecznych, bo naturalnych środków, należy skonsultować się z lekarzem.