Starania o dziecko - jak nie zwariować, gdy nie udaje się zajść w ciążę od razu?

Starania o dziecko - od czego zacząć?

W XXI wieku zajście w ciążę stało się zdecydowanie bardziej skomplikowane. Szacuje się, że aż ponad dwie trzecie związków próbuje zaplanować konkretny czas poczęcia dziecka, głównie ze względu na swoją sytuację zawodową czy finansową. Samo zaplanowanie to za mało - do ciąży należy się także odpowiednio przygotować. Niestety, coraz więcej par, z pozoru zdrowych, które nie mają problemu z płodnością, doświadcza problemów w szybkim zajściu w ciążę - w tym momencie jest to ok. 90% z nich. Okazuje się, że niezwykle duże znaczenie mają w tej kwestii nawet najmniejsze decyzje, jakie podejmujemy każdego dnia, takie jak: ile wypijamy filiżanek kawy w ciągu dnia, czy uprawiamy jakiś sport, albo kiedy uprawiamy seks.

Jeśli decyzja o chęci poczęcia dziecka zapadła, za optymalny czas przygotowań do rozpoczęcia starań warto przyjąć trzy miesiące. Dlaczego?

• Męska sperma dojrzewa 72-74 dni, dlatego wszelkie czynniki wpływające na produkcję spermy, będą miały wpływ na plemniki uwalniane dopiero 3 miesiące później. Na produkcję spermy wpływa m.in.: palenie, spożywanie alkoholu, choroby wirusowe (np. grypa), urazy ciała, częstość współżycia, środki odurzające.
• Kobieta powinna rozpocząć regularne i bardzo uważne obserwacje swojego cyklu i zmian, jakie w jego trakcie zachodzą w jej ciele. Jeśli ma regularne cykle, po trzech miesiącach bez problemu będzie umiała wyznaczyć już dni płodne. Warto zapoznać się z metodą objawowo-termiczną (tzw. Metoda Roetzera), która bardzo precyzyjnie pozwoli nam określić dzień owulacji i dni płodne w trakcie cyklu.
• W tym czasie kobieta zdąży wykonać większość zalecanych badań, w tym odbyć konsultację u stomatologa i zakończyć ewentualne leczenie. Szczególnie warto zadbać przed porodem o swoje ósemki.
• Dobrze rozpocząć suplementację m.in. kwasem foliowym i witaminą A odpowiednio wcześniej. Już 0,4 mg kwasu foliowego zmniejsza ryzyko uszkodzenia cewy nerwowej płodu o 50%! Dawkę i moment suplementacji należy oczywiście skonsultować z lekarzem.
• Oboje partnerzy powinni rozpocząć regularną aktywność fizyczną (inną niż współżycie). W przypadku kobiet nie powinny to być mordercze treningi, ale takie, które sprawiają przyjemność. Długotrwała i zbyt intensywna aktywność fizyczna może doprowadzić u kobiet do zaniknięcia fazy lutealnej, co wiąże się z problemami z płodnością i utrzymaniem ciąży. W przypadku mężczyzn nie odnotowano negatywnych skutków intensywnej aktywności fizycznej.

Co może wpływać na płodność kobiet?

Wiele kobiet obawia się o swoją płodność w związku z przebytymi chorobami. Jeśli kobieta cierpiała na jeden z niżej wymienionym problemów, powinna skonsultować się ze swoim ginekologiem, zanim jeszcze rozpoczną z partnerem starania się o potomstwo. Warto jednak zaznaczyć, że większość kobiet, która ma na koncie nawet kilka z tych dolegliwości, będzie mogła zajść w ciążę! Te choroby to:

• Mięśniaki macicy
• Endometrioza (gruczolistość maciczna)
• Infekcje (np. Bakteryjne zapalenie pochwy)
• Choroby przenoszone drogą płciową (np, rzeżączka i chlamydia)
• Zapalenie wyrostka
• PCOS (zespół policystycznych jajników)
• Kobiety po operacji miednicy
• Przebyta ciąża pozamaciczna
• Torbiel jajnika

Oprócz chorób, na płodność wpływają także:

• Styl życia
• Poziom stresu i sposoby radzenia sobie z nim
• Nadwaga lub niedowaga
• Palenie papierosów
• Spożywanie alkoholu
• Nieodpowiednia dieta
• Przyjmowanie zbyt dużej dawki kofeiny

Co może wpływać na płodność mężczyzn?

Istnieje dość silne przekonanie, że kiedy para ma problemy z poczęciem dziecka, jest to wina kobiety. Badania pokazują jednak, że w 40% wypadków to mężczyzna jest odpowiedzialny za brak powodzenia w zajściu w ciążę, a w 20% przypadków to problem obojga osób z pary. Zatem statystycznie kobiety i mężczyźni niemal w równym stopniu przyczyniają się do problemu niemożności poczęcia dziecka. Czynniki mogące wpływać na płodność mężczyzny to:

• Przebyte urazy narządów płciowych lub zabiegi chirurgiczne
• Choroby układu rozrodczego
• Brak ejakulacji podczas orgazmu
• Stosowanie używek (palenie papierosów, marihuany, picie alkoholu czy zażywanie kokainy wpływają znacząco na obniżenie jakości spermy)
• Żylak powrózka nasiennego
• Chroniczna choroba nerek lub wątroby
• Przebyta chemioterapia lub silne napromieniowanie jąder
• Wiek powyżej 40 lat
• Stosowanie niektórych leków
• Zanieczyszczenie środowiska
• Stosowanie lubrykantów

Starania o dziecko - a co wtedy, gdy się nie udaje?

Zgodnie z zaleceniami rozpoczęliście przygotowania: zrobiliście badania, wasza dieta jest dużo zdrowsza, porzuciliście używki. Mimo to, po trzech miesiącach rozpoczynacie starania i… Nic z tego. Pierwszy miesiąc - nie udało się, drugi - nadal bez sukcesów. Czy to już powód, żeby zacząć się martwić?

Nie. Zgodnie z definicją WHO przyjmuje się, że para jest płodna, jeśli kobieta zajdzie w ciążę w ciągu 12 miesięcy od momentu rozpoczęcia starań i regularnego współżycia. Dopiero po roku para powinna udać się do lekarza, żeby rozpocząć diagnozę problemu. Oczywiście, jeśli pojawiają się jakieś oznaki wzbudzające Wasz wyraźny niepokój, warto od razu skonsultować się z lekarzem od razu.

Pierwsze pytanie, które zada lekarz będzie najprawdopodobniej brzmiało: „Jak często Państwo współżyjecie?”. Jak tłumaczy lek. med. Jarosław Niemoczyński, pary zapominają, że aby począć dziecko, należy… Współżyć. I nie chodzi tu o seks tylko w dni płodne, kiedy mamy szansę na poczęcie dziecka, ale także o seks spontaniczny, dla przyjemności. Z drugiej strony samo współżycie „kiedy mamy ochotę” nie zagwarantuje sukcesu. Często pary są zaskoczone, że receptą na ich problem jest po prostu regularne współżycie.

Jak trudności z zajściem w ciążę wpływają na związek?

Osoby, które podjęły decyzję o staraniu się o dziecko i są bardzo zdeterminowane, żeby ten cel osiągnąć, często już po pierwszej, czy drugiej próbie zakończonej niepowodzeniem zaczynają się obwiniać. To niestety nie wzmacnia szans na skuteczne zajście w ciążę, a jedynie wprowadza kolejny stresor do i tak trudnej już sytuacji. Jakie problemy pojawiają się w psychice partnerów?

• Najtrudniej zachować parze równowagę pomiędzy staraniami o dziecko, a normalnym życiem. Codzienność postrzegana jest przez pryzmat kolejnych prób, a planowanie wszystkich innych rzeczy uzależnione jest od daty współżycia w dni płodne.
• Zaczyna zanikać bliskość fizyczna między partnerami, a sam akt seksualny staje się w końcu jedynie kolejną próbą prokreacyjną. Partnerzy przestają odczuwać ochotę na seks, spada ich libido.
• Trudności z poczęciem dziecka wiążą się z ogromnym stresem dla obu partnerów. Badania Alice Domar pokazują, że kobiety, które leczą się z powodu swojej niepłodności, osiągają poziom stresu podobny do pacjentów onkologicznych.
• Partnerzy w różny sposób przeżywają emocje związane z niepowodzeniem, dlatego nie można określić, „kto ma w tej sytuacji trudniej”. Kobiety częściej decydują się na wsparcie społeczne (chociażby na prężnie działających forach internetowych, czy grupach dyskusyjnych), częściej poszukują też informacji dotyczących różnych chorób wpływających na płodność, a to wszyscy w celu zwiększenia poczucia kontroli nad sytuacją. Mężczyźni wykazują tendencję do podchodzenia do problemu zadaniowo, koncentrując się na badaniach, jakie mogą wykonać, lub odwrotnie - dystansując się do problemu, szukając przyczyn w losowych niepowodzeniach, a nie potencjalnych chorobach.
• Pojawia się myślenie magiczne, czyli specyficzny sposób myślenia na temat siebie samego i sił działających w świecie. „Jesteśmy optymistami, ale nie zapeszajmy”, lub „Jesteśmy pechowcami, więc jak coś założymy i postanowimy, to napewno nie wyjdzie”. Jeśli takie przekonanie jest bardzo silne, przekłada się na zachowania i może skutecznie utrudniać zajście w ciążę (np. nieświadome spowodowanie kłótni w dni płodne, żeby nie doszło do zbliżenia)
• Powstaje tzw. blokada psychologiczna, co w uproszczony sposób można wytłumaczyć jako staranie się o ciążę napiętnowane intensywnym stresem i konfliktem wewnętrznym. Z powodu ciągłego napięcia wywołanego brakiem powodzenia organizm otrzymuje informację: „to nie może się udać, jesteśmy w stanie zagrożenia”. Stąd popularność porady cioć i babć „odpuść, a na pewno się uda” (nie oznacza to oczywiście, że „odpuszczenie” zawsze będzie skutkowało rozwiązaniem problemu!).

Jak nie zwariować, starając się o dziecko?

Problem z zajściem w ciążę to niebywale poważna sprawa, dlatego sposoby na normalne życie w trakcie starań o potomstwo mogą z pozoru wydawać się błahe. Nic bardziej mylnego. Codzienność składa się z małych rzeczy, które skumulowane w konsekwentne działania mogą przynieść ulgę parze i poprawić jakość życia obojgu partnerom. Pamiętajcie o kilku zasadach:

1. Komunikacja w związku to podstawa - żadne z Was nie może się wstydzić tego, co czuje i myśli i powinniście nauczyć się o tym rozmawiać. To będą trudne rozmowy, ale podstawą do wspierania się w tej trudnej sytuacji jest przede wszystkim szczerość. Podstawą szczęśliwego związku w ogóle jest szczerość i otwartość w rozmowie.
2. Dajcie upust swoim emocjom - kumulowanie emocji w sobie, zamiast ich wyrażanie prowadzi w konsekwencji do somatyzacji (ciało zaczyna wyrażać je pod postacią chorób psychosomatycznych). Płacz, smutek, rozczarowanie - pozwólcie sobie na przeżywanie emocji, których doświadczacie.
3. Dbajcie o bliskość fizyczną i emocjonalną - w trakcie starań o dziecko łatwo popaść w rutynę i mimo regularnego współżycia zatracić prawdziwą bliskość. Warto podjąć starania i dodatkowe działania, aby ją odbudować. Dobrym pomysłem są regularne randki, które partnerzy planują naprzemiennie, miłe zaskoczenia w ciągu dnia i drobne gesty. Czasem kawa przyniesiona do łóżka, masaż relaksacyjny wykonany przed snem, czy miła karteczka znaleziona w torebce w ciągu dnia potrafią bardzo umilić dzień drugiej osobie.
4. Poszerzcie pole aktywności - zdarza się, że na czas starań o dziecko, pary zawieszają realizację swoich pasji, czy hobby. Jeśli to możliwe, warto wrócić do tego, co sprawiało Wam przyjemność. Możecie też poszukać nowego, wspólnego zajęcia, które przy okazji Was do siebie zbliży (np. lekcje tańca).
5. Zaplanujcie realizację marzenia - żeby odciąć się na chwilę od gonitwy myśli, która biegnie tylko w jednym kierunku, pomyślcie nad swoimi marzeniami. To jest bardzo dobry czas, żeby jedno z nich zrealizować!
6. Aktywność fizyczna pomaga rozładować negatywne emocje - mężczyźni mogą realizować się w każdej dyscyplinie sportowej, kobiety powinny wybrać taką, która sprawia im przyjemność i co do której lekarz nie będzie miał przeciwwskazań (wykluczone są m.in. sporty o bardzo dużej intensywności).
7. Rozmawiajcie z rodziną i znajomymi o problemie tylko na tyle, na ile macie ochotę - jeśli nie macie ochoty rozmawiać na temat Waszych starań z rodziną, czy znajomymi, grzecznie ich o tym poinformujcie i zakończcie temat.
8. Nie wstydźcie się prosić o pomoc - jeśli sytuacja Was przerasta (jednego z Was, lub obu partnerów), zdecydujcie się na wizytę u psychologa, który pomoże Wam przejść przez ten trudny czas.
9.  Nigdy nie traćcie nadziei - każdy cykl może okazać się tym zakończonym sukcesem!

Proces starania się o dziecko bywa chwilami bardzo trudny i wyczerpujący dla obojga partnerów. Warto podejść do tematu problemów z płodnością z rozwagą, nie załamując się przy pierwszych niepowodzeniach. Pędzący świat XXI wieku w którym żyjemy sprawia, że proces zachodzenia w ciążę się wydłużył. Warto więc zadbać o swoje zdrowie jak najwcześniej i pamiętać, że rozpoczęcie starań to przede wszystkim regularne współżycie, także dla przyjemności! Postarajcie się zrobić wszystko, żeby to był czas, który scementuje Wasz związek, a nie odwrotnie.

Bibliografia
[1] Williams Ch. D. Jak szybko zajść w ciążę. 2009, Wrocław: Purfana.
[2] Niemoczyński J., Płodność w medycynie klasycznej. W: Drogi ku płodności, 2011, Warszawa: Zacharek Dom Wydawniczy.
[3] Ostaszewska - Mosak T., Psychologia - jak emocje wpływają na płodność. W: Drogi ku płodności, 2011, Warszawa: Zacharek Dom Wydawniczy.
[4]Wietrzykowska A.: Problemy z zajściem w ciążę a pomoc psychologiczna - czy i kiedy warto skorzystać? Dostęp z dnia 08.01.2020: https://ovufriend.pl/wywiad/problemy-z-zajsciem-w-ciaze-a-pomoc-psychologiczna-czy-i-kiedy-warto-skorzystac,34.html 

Przeczytaj także:
Seks w ciąży,   6 czynników wpływających na spadek libido,   Ile trwa średnio stosunek seksualny w Europie?,   Zaburzenia erekcji - wstydliwy problem,   Sildenafil - na problemy z erekcją