Skurczowe bóle menstruacyjne - co o nich wiemy i jak je leczyć?

Czym są skurczowe bóle menstruacyjne?

Skurczowe bóle menstruacyjne (bolesne miesiączki) to skurczowe bóle brzucha występujące u kobiet w czasie miesiączki. Występują one pod koniec cyklu menstruacyjnego, tj. w sytuacji, w której żadne z jajeczek nie zostało zapłodnione podczas mijającego cyklu i nie rozwinęła się ciąża [1].
Wówczas wyściółka macicy, która narastała w ramach przygotowań do ciąży, musi się złuszczyć i wydostać z organizmu. Aby tak się stało, mięśnie macicy na przemian kurczą się i rozluźniają. Skurcze te mogą z kolei powodować skurczowe bóle menstruacyjne [1].
Nie każda kobieta ich doświadcza. Jedne panie czują jedynie niewielki dyskomfort, a inne odczuwają ból w podbrzuszu lub ostry ból promieniujący na nogi i plecy [1]. W ramach badań oszacowano, że co najmniej 1 na 4 młode kobiety doświadcza tak bolesnych skurczowych bólów menstruacyjnych, że musi rezygnować z pójścia do szkoły lub pracy, czy zrezygnować z aktywnego życia towarzyskiego [2].
Inne objawy, które mogą towarzyszyć bólom menstruacyjnym, to m.in. [1]:

• nudności,
• wymioty,
• biegunka,
• bóle głowy,
• ogólne złe samopoczucie.

Należy jednak pamiętać, że chociaż bóle menstruacyjne są czymś normalnym, to ostry ból wywołany tymi skurczami już taki nie jest. Należy skonsultować się z lekarzem w razie ostrego bólu, gdy utrudnia on codzienne funkcjonowanie lub nasila się z czasem [1]. Objawy te mogą sugerować, że za tym co wydaje się normalnym, spodziewanym bólem menstruacyjnym, stoją inne czynniki.

Jak rozpoznać, czy to bóle menstruacyjne, czy ból żołądka?

Ból żołądka zazwyczaj przejawia się bólami skurczowymi, które są tępe i pulsujące [3]. Pod tym względem bóle menstruacyjne i skurczowe bóle żołądka są podobne, ponieważ powodują one ten sam rodzaj bólu. Kluczową róż-nicą jest jednak jego umiejscowienie.
Bóle menstruacyjne występują w dolnej części brzucha, tam gdzie znajduje się macica i jajniki; z kolei skurczowe bóle żołądka zazwyczaj występują wyżej w jamie brzusznej. Narządy miednicy znajdują się w dolnej części jamy brzusznej, stąd ból występuje w podbrzuszu [4].
Czasami jednak można odczuwać „ból żołądka” spowodowany okresem. Ból żołądka w czasie okresu oraz bolesne wypróżnienia mogą być oznaką schorzenia takiego jak endometrioza, dlatego jeśli odczuwamy takie objawy, warto zasięgnąć porady lekarskiej [5].

Co pomaga na bóle menstruacyjne?

Na bóle menstruacyjne jest wiele domowych sposobów i leków przeciwbólowych. Jednak skuteczne leczenie zale-ży od tego, co je powoduje. Np. gdy bóle menstruacyjne są spowodowane takim problemem lub schorzeniem, jak np. endometrioza czy włókniaki, zalecane może być leczenie hormonalnymi środkami antykoncepcyjnymi lub leczenie chirurgiczne [1].
Z bólami spowodowanymi jedynie zwykłymi skurczami towarzyszącymi miesiączce można sobie poradzić m.in. po-przez [1]:

• przyłożenie w tym obszarze poduszki elektrycznej lub termoforu,
• lekkie ćwiczenia takie jak joga lub jogging,
• psychoterapię, trening uważności i stosowanie technik relaksacyjnych,
• suplementację wybranych witamin i składników mineralnych.

W niektórych badaniach wykazano, że 100 mg witaminy B1 przyjmowanej codziennie, może przyczyniać się do zmniejszenia bólu menstruacyjnego. Pomagać może również witamina B6, sama lub w połączeniu z magnezem [6].

Jeśli powyższe sposoby nie przynoszą efektów, warto rozważyć włączenie leków rozkurczowych lub przeciwbólowych.

Leki przyjmowane na bóle menstruacyjne: NLPZ, paracetamol, leki rozkurczowe

Co możemy zrobić, gdy ból menstruacyjny jest tak silny, że nie pozwala nam korzystać z dnia, skupić się na zadaniach wymagających naszej uwagi? Jaki lek będzie najlepszy, aby zniwelować ból brzucha?

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) takie jak ibuprofen, naproksen i aspiryna mogą być pomocne w łagodzeniu bólów menstruacyjnych [1]. Mogą one jednak negatywnie oddziaływać na żołądek i powodować skutki uboczne, jeśli przyjmuje się je przez długi czas.

Paracetamol również łagodzi bóle menstruacyjne i nie powoduje skutków ubocznych dla żołądka [6]. Może być stosowany przez osoby, które nie mogą przyjmować NLPZ, lub w przypadku łagodniejszych bólów menstruacyjnych [7].

W przypadkach skurczowych bólów brzucha zwykle sięgamy po leki o działaniu przeciwbólowym, łączone z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi [8]. Niekonieczne możemy uznać to za zasadne, ponieważ zadaniem tych preparatów nie jest złagodzenie siły skurczów, a mówimy o dolegliwości bólowej, związanej ze skurczami mięśni gładkich w obrębie jamy brzusznej. Leki przeciwbólowe takie jak NLPZ mogą okazać się tu nieskuteczne, ponieważ nie likwidują skurczów, ponadto bezpieczeństwo ich stosowania w przypadku objawów bólowych ze strony układu pokarmowego jest znacznie niższe [8].

Ulgę w bólach wywołanych przez napięcie mięśni gładkich, przynieść mogą dostępne bez recepty leki rozkurczowe. W przypadku braku tzw. objawów alarmowych, wymagających pogłębienia diagnostyki bólu, leki rozkurczowe można stosować krótkotrwale, w ramach tzw. samoleczenia [8].
Można zastosować leki rozkurczowe, zawierające np. chlorowodorek drotaweryny. Jest to substancja, której działanie przeciwbólowe obejmuje mięśnie gładkie narządów całej jamy brzusznej, z obszarem narządów rodnych włącznie [9]. Leki rozkurczowe z chlorowodorkiem drotaweryny w składzie, polecane są przez lekarzy rodzinnych m.in. w przypadku kamicy żółciowej, zespołu jelita drażliwego (IBS), kamicy nerkowej, w leczeniu wspomagającym zapaleń układu moczowego czy właśnie bolesnych miesiączek [8].

Zanim jednak zaczniemy przyjmować jakikolwiek preparat w ramach tzw. samoleczenia, zasięgnijmy porady spe-cjalistów - lekarza lub farmaceuty.

Bibliografia:
1. InformedHealth.org [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); 2006-. Period pain: Overview. 2008 Feb 22 [Updated 2019 Aug 1]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279324/, data dostępu: 14.07.2023.
2. Grandi G, Ferrari S, Xholli A, Cannoletta M, Palma F, Romani C, Volpe A, Cagnacci A. Prevalence of menstrual pain in young women: what is dysmenorrhea? J Pain Res. 2012;5:169-74. doi: 10.2147/JPR.S30602. Epub 2012 Jun 20. PMID: 22792003; PMCID: PMC3392715.
3. Ni Direct Government Services, Stomach ache and abdominal pain, accessed 28/11/2022, available at https://www.nidirect.gov.uk/conditions/stomach-ache-and-abdominal-pain, data dostępu: 14.07.2023.
4. Abdominal Cavity, An Overview - Science Direct Topics, accessed 28/11/2022, available at https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/abdominal-cavity, data dostępu: 14.07.2023.
5. InformedHealth.org [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); 2006-. The symptoms of endometriosis. [Updated 2017 Oct 19]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279502/, data dostępu: 14.07.2023.
6. Proctor M, Farquhar C. Diagnosis and management of dysmenorrhoea. BMJ. 2006 May 13;332(7550):1134-8. doi: 10.1136/bmj.332.7550.1134. PMID: 16690671; PMCID: PMC1459624.
7. Ridda I. i wsp. Primary Dysmenorrhea: Pathophysiology, Diagnosis, and Treatment Updates. Korean J Fam Med 2022; 43:101–108.
8. Rydzewska G. Postępowanie w czynnościowych bólach brzucha w świetle aktualnych rekomendacji. Lekarz POZ 1/2023.
9. Romics I, Molnar D, Timberg G, Mrklic B, Jelakovic B, Koszegis G, Blasko G. The effect of drotaverine hydrochloride in acute colicky pain caused by renal and ureteric stones, BJU International 2003; 92: 92-96.