Rodzaje aparatów ortodontycznych dla dorosłych - która z opcji będzie najlepsza?

Tradycyjny aparat ortodontyczny z zamkami i ligaturami (gumkami)

Najczęściej leczenie ortodontyczne dorosłych odbywa się z wykorzystaniem tradycyjnego aparatu ortodontycznego. Jego konstrukcja uwzględnia pojedyncze zamki (wykonane z różnych tworzyw, o czym piszemy poniżej), przyklejane do poszczególnych zębów. Zamki te mogą być wyposażone w haczyki, na które z kolei zakłada się wyciągi (gumki o niskim poziomie elastyczności, służące do zmiany położenia pojedynczych zębów, ich grup, a także szczęki i żuchwy względem siebie). Oprócz tego elementem konstrukcyjnym tradycyjnego aparatu ortodontycznego są często pierścienie - metalowe „obrączki” zakładane na zęby trzonowe w celu ustabilizowania konstrukcji aparatu.

Tradycyjny aparat ortodontyczny w swojej konstrukcji zawiera również drut poprzeczny, który wkłada się do zamków. W miarę upływu czasu leczenia, drut ten wymienia się na grubszy i bardziej sztywny w celu osiągnięcia konkretnych efektów. Sam drut podtrzymywany jest przez ligatury - gumki (często kolorowe), obejmujące zamek i przytrzymujące drut w prawidłowym położeniu oraz zabezpieczające go przed wysunięciem się z zamka.

Aparat z zamkami metalowymi

Najpopularniejszy, a zarazem najtańszy rodzaj klasycznego aparatu ortodontycznego to aparat z zamkami metalowymi. Jego duża widoczność jest dla niektórych osób wadą, a dla innych - zaletą. Odbiór estetyczny aparatu zależy oczywiście od upodobań samego pacjenta. Niewątpliwą zaletą aparatów z zamkami metalowymi jest ich cena - jeden łuk to koszt około 1500-1700 złotych, natomiast do kosztów całej terapii należy doliczyć także ceny poszczególnych wizyt i zabiegów niezbędnych do wykonania przed założeniem aparatu i w trakcie jego noszenia.

Warto z pewnością dodać, że aparat z zamkami metalowymi działa dokładnie w taki sam sposób, jak opisane poniżej jego estetyczne odpowiedniki - jeśli więc nie zależy nam na braku widoczności „drutów” w buzi, ale jednocześnie istotna jest dla nas cena, wówczas po prostu najlepszym wyborem będzie tradycyjny aparat ortodontyczny z zamkami metalowymi.

Aparat z zamkami ceramicznymi i aparat szafirowy

Zarówno aparat z zamkami ceramicznymi, jak i aparat szafirowy zaliczają się do tak zwanych aparatów estetycznych - niemalże niewidocznych na zębach. To, co odróżnia je od aparatu metalowego to tworzywo, z jakiego wykonane są zamki. Aparat z zamkami ceramicznymi najczęściej wykonany jest z porcelany, a aparat szafirowy - przykładowo, z kryształu górskiego. Oczywiście największą ich zaletą jest dyskretny wygląd, jednak mają także pewne wady.

Po pierwsze - zarówno aparat z zamkami ceramicznymi, jak i aparat szafirowy są bardziej kruche niż aparaty wykonane z metalu, a co za tym idzie - częściej ulegają awariom (zwykle w postaci wykruszenia się elementu zamka). Po drugie - zamki estetyczne łatwiej odrywają się od powierzchni zębów, więc częstotliwość wizyt u ortodonty może się zwiększyć. Po trzecie - ich cena jest znacznie wyższa niż aparatów metalowych (za jeden łuk trzeba zapłacić od 3 do nawet 4,5 tysiąca złotych!). Dodatkowo aparaty z zamkami ceramicznymi i aparaty szafirowe zaopatruje się w białe lub przezroczyste gumki (ligaturki), które niezwykle szybko się przebarwiają i mogą psuć cały efekt estetyczny, jaki chciałaby osiągnąć osoba nosząca aparat. Przy tego rodzaju leczeniu ortodontycznym warto więc zrezygnować z picia kawy, czerwonego wina, jedzenia mocno barwiących potraw - buraczków, dań z kurkumą i curry czy mających w składzie obrobione termicznie zielone, liściaste warzywa.

Aparat ortodontyczny samoligaturujący (system Damon)

Rodzajem aparatu ortodontycznego, który staje się coraz popularniejszy zarówno wśród pacjentów, jak i samych lekarzy, jest aparat ortodontyczny samoligaturujący. On również składa się z zamków oraz łuków, natomiast do utrzymania drutu w zamku nie jest potrzebna ligatura - aparat samoligaturujący ma bowiem w zamkach mechanizm utrzymujący drut za pomocą przesuwnego elementu (zazwyczaj w formie przypominającej zapinkę). Ten model aparatu został spopularyzowany przez model Damon - dlatego właśnie określa się go często mianem systemu Damon.

Aparat samoligaturujący i jego zakładanie jest co prawda droższe niż w przypadku tradycyjnych aparatów ligatuaowych (jeden łuk to koszt około 3,5 tysiąca złotych, a w wersji estetycznej - ponad 4 tysiące), natomiast wizyty kontrolne mogą odbywać się rzadziej, ze względu na brak konieczności wymiany ligatur. I tak, dla aparatu zwykłego wizyty mają miejsce co około 4 tygodnie, natomiast w przypadku aparatu ortodontycznego samoligaterującego, wystarczy być u ortodonty co około 6-8 tygodni. Aparat samoligaturujący sprawia również, że całe leczenie może przebiegać szybciej (zależy to oczywiście od złożoności i typu wady, jednak ogólnie aparaty bez ligatur nosi się krócej).

Aparat lingwalny (aparat językowy) - niewidoczny aparat na zęby

Aparat lingwalny (inaczej określany również jako aparat językowy lub jako aparat Incognito, od nazwy najpopularniejszego producenta) to system, w którym zamki przykleja się od wewnętrznej strony jamy ustnej (od strony języka). Zazwyczaj na jego założenie decydują się osoby pracujące w telewizji bądź zajmujące takie stanowiska, które wymagają od nich nienagannego, niezmienionego wyglądu. Leczenie ortodontyczne aparatem lingwalnym trwa podobnie, jak w przypadku jego tradycyjnych odpowiedników, jednak jest znacznie bardziej kosztowne - cena założenia jednego łuku to nawet 10 tysięcy złotych!

Wadą aparatu językowego jest także trudność w utrzymaniu prawidłowej higieny jamy ustnej - o ile przy aparatach montowanych na przedniej części zębów widzimy, w jakim kierunku podąża szczoteczka i jaki zakamarek nie został jeszcze oczyszczony, o tyle w przypadku aparatów lingwalnych widoczność w trakcie mycia jest znacznie ograniczona. Ponadto aparaty te przyczyniają się w wielu przypadkach do pogorszenia dykcji - na to też warto zwrócić uwagę, zwłaszcza, jeśli w pracy często używa się własnego głosu.

Aparat nakładkowy (system Clear Aligner)

Kolejna propozycja niewidocznego aparatu na żeby, tym razem ruchomego - a nie na stałe przytwierdzonego do zębów - to aparat nakładkowy (określany także jako aparat Clear Aligner lub aparat Invisalign - od nazw producentów tych systemów). Leczenie w przypadku aparatu Clear Aligner lub Invisalign polega na noszeniu specjalnie dopasowanych do ustawienia zębów pacjenta przezroczystych nakładek, niewidocznych dla otoczenia, ale stopniowo przesuwających zęby do odpowiedniego położenia. W trakcie całego procesu nakładki wymienia się (częściej lub rzadziej - w zależności od wybranego systemu), a każda taka zmiana to koszt dla pacjenta. Ostateczna cena leczenia aparatem nakładkowy jest trudna do oszacowania i inna dla każdej osoby, ponieważ zależy ona przede wszystkim od liczby wkładek koniecznych do osiągnięcia zamierzonego efektu, niemniej koszt może wynosić od 12 do nawet 20 tysięcy złotych.

Warto pamiętać o tym, że niewidoczny aparat na zęby w postaci nakładek ma niewątpliwe walory estetyczne, jednak jego noszenie łączy się z koniecznością dbania o prawidłowy czas noszenia aparatu. Tak naprawdę zdejmuje się go jedynie do jedzenia, picia innych napojów niż woda oraz do przeprowadzania zabiegów higieny jamy ustnej. Tutaj pacjent sam musi pilnować swojej systematyczności dla osiągnięcia odpowiednich rezultatów.

Niezależnie od tego, czy nosimy aparat Clear Aligner, aparat samoligaturujący czy poddajemy się innemu rodzajowi leczenia ortodontycznego, po zakończeniu etapu ustawiania zębów i uzgadniania zgryzy konieczne jest również leczenie retencyjne (nosi się wówczas różne rodzaje aparatów retencyjnych), dla utrzymania osiągniętych efektów.