Pęcherz nadreaktywny. Czym się charakteryzuje?

Pęcherz nadreaktywny – charakterystyka

Pęcherz nadreaktywny to potoczne określenie zespołu pęcherza nadreaktywnego – OAB (z ang. overactive bladder). Dolegliwość ta polega na pojawianiu się naglącego parcia na pęcherz, którego nie da się kontrolować. Największym i najbardziej wstydliwym problemem pacjentów z tą chorobą jest oddawanie moczu niezależnie od woli.

Szacuje się, że nadreaktywność pęcherza może dotyczyć około 13% Polaków. Schorzenie to jest jednym z najbardziej wstydliwych, dlatego wiele osób nie udaje się po diagnozę i nie rozpoczyna leczenia.

Objawy zespołu pęcherza nadreaktywnego

• U osób zdrowych oddawanie moczu podlega świadomej kontroli. Po wypełnieniu się pęcherza do połowy pojawia się u nich potrzeba mikcji. Prawidłowo funkcjonujący pęcherz rozciąga się i pozwala na gromadzenie moczu bez nagłego wzrostu ciśnienia. Dzięki temu, oddawanie moczu pozostaje pod kontrolą.

Osoby z pęcherzem nadreaktywnym nie są w stanie kontrolować oddawania moczu. Do objawów tego schorzenia należą:

• częstomocz, czyli wielokrotne oddawanie małych ilości moczu (powyżej 8 razy na dobę),
• bolesne parcie na mocz (będące skutkiem skurczu mięśnia wypieracza), pomimo iż pęcherz moczowy jest wypełniony w niewielkiej części,
• parcia naglące, czyli nagła, bolesna oraz niepohamowana potrzeba mikcji spowodowana skurczami mięśni pęcherza moczowego,
• nietrzymanie moczu z parć naglących – mimowolne popuszczanie moczu z powodu silnego odczucia parcia, 
• obecność moczu zalegającego w pęcherzu po zakończeniu mikcji – nawet po oddaniu moczu w pęcherzu pozostaje jego niewielka ilość,
• nykturia – czyli oddawanie moczu w nocy (nawet jeśli nie spożywasz przed snem płynów).

Objawy zespołu pęcherza nadreaktywnego mogą występować razem albo pojedynczo w różnych natężeniach. Częstość ich występowania zwiększa się wraz z wiekiem.

Skąd bierze się pęcherz nadreaktywny – przyczyny

Podłoże tej dolegliwości może być bardzo różne. Nadreaktywność pęcherza może mieć charakter idiopatyczny (o nieznanym pochodzeniu) lub wtórny (po operacjach dolnych dróg moczowych, radioterapii czy po chorobach układu moczowego).

Wśród przyczyn występowania pęcherza nadreaktywnego wymienia się:

• infekcje układu moczowego,
• nerwice (parcie na pęcherz pojawia się na tle nerwowym),
• uszkodzenia rdzenia kręgowego,
• zaburzenia funkcjonowania nerwów odpowiedzialnych za prawidłowe działanie układu moczowego,
• niektóre choroby przewlekłe, np. cukrzyca, stwardnienie rozsiane, zespół jelita nadreaktywnego, choroba Parkinsona czy Alzheimera.

Czynniki, które predysponują do powstania zespołu pęcherza nadreaktywnego, to z kolei:

• siedzący tryb życia,
• otyłość,
• spożywanie dużych ilości kawy i alkoholu,
• atrofia urogenitalna, czyli zmiany zachodzące w układzie moczowo-płciowym u kobiet po menopauzie,
• przerost prostaty u mężczyzn.

Jak leczyć pęcherz nadreaktywny?

Diagnostyka zespołu pęcherza nadreaktywnego polega przede wszystkim na wykluczeniu innych chorób. Dlatego zwykle lekarz zleca wykonanie:

• badania ogólnego moczu,
• USG jamy brzusznej z oceną nerek i pęcherza moczowego,
• cystoskopii (wziernikowania pęcherza moczowego),
• badania urodynamicznego (pomiaru ciśnienia w pęcherzu moczowym, oceny działania mięśni odpowiedzialnych za wydalanie moczu oraz pomiaru przepływu moczu przez cewkę moczową).

Leczenie pęcherza nadreaktywnego wymaga stosowania kilku metod. Najważniejsza jest modyfikacja stylu życia, czyli:

• ograniczenie spożywania kofeiny, alkoholu i napojów gazowanych,
• dbanie o higienę intymną i unikanie infekcji,
• redukcja masy ciała i utrzymywanie odpowiedniej wagi.

Do tych działań dołącza się metody behawioralne i trening pęcherza, czyli naukę prawidłowych odruchów mikcji. Celem jest przywrócenie odpowiedniego rytmu oddawania moczu i zwiększenie pojemności pęcherza za pomocą ćwiczeń. Ważnym elementem leczenia jest wprowadzenie farmakoterapii, która ma na celu zmniejszyć nadmierne skurcze pęcherza moczowego.

W przypadkach opornych na wyżej wymienione sposoby leczenia pęcherza nadreaktywnego można zastosować interwencję chirurgiczną. Zabieg polega na odnerwieniu pęcherza moczowego poprzez przecięcie zaopatrujących go nerwów lub na jego powiększeniu poprzez wszczepienie fragmentu jelita. Dzięki temu dochodzi do osłabienia siły skurczów mięśnia wypieracza przez jego częściowe rozcięcie. Jest to jednak metoda bardzo inwazyjna, dlatego stosuje się ją w ostateczności.