Listerioza. Czym charakteryzuje się ta choroba zakaźna?

Listerioza – co to za choroba?

Listerioza to bakteryjna choroba zakaźna. Chorują na nią zarówno ludzie, jak i zwierzęta, jednak dla tych drugich jest ona w zdecydowanej większości przypadków niegroźna.

Wywołujące ją pałeczki listeria monocytogenes to gram dodatnie drobnoustroje należące do rodziny corynebacteriaceae. Występują on w glebie, w ściekach, w gnijących roślinach, a ich nosicielami są też dzikie i domowe zwierzęta (np. koty). Oprócz tego mogą one znajdować się także w artykułach spożywczych.

Bakteria ta jest szczególnie groźna ze względu na to, że:

• może rozwijać się zarówno w warunkach tlenowych, jak i beztlenowych;
• jest ruchliwa;
• jest odporna na szeroki zakres temperatur – od -0,4 °C do 50 °C;
• nie zawsze zabija ją krótkotrwała pasteryzacja oraz mrożenie; 
• może pojawić się i rozwijać także w żywności z dodatkiem dużej ilości konserwantów.

Jak można zarazić się listeriozą?

Wbrew pozorom o zakażenie listeriozą nietrudno. Pałeczki bakteryjne mogą znajdować się nie tylko w mięsie, ale też w przetworach mlecznych – drobnoustroje te szybko namnażają się w produktach pochodzenia zwierzęcego. Oprócz tego powodem zakażenia może być zjedzenie sałatki czy mrożonych warzyw. Bakterie rozwijają się również w wędzonych rybach, w lodach, w gotowych wyrobach garmażeryjnych, a nawet w przetworzonym jedzeniu typu fast food.

Niektórzy są nosicielami tej bakterii i nie wyrządza ona w ich organizmach większych szkód. Na listeriozę chorują zwłaszcza ciężarne, noworodki, osoby starsze i z obniżoną opornością – dotyczy to tych, którzy cierpią na przewlekłe choroby nerek, cukrzycę lub przyjmują leki immunosupresyjne.

Pałeczki listeria monocytogenes mogą też być groźne dla dzieci w łonie matki. Do zakażenia dochodzi przez łożysko i drogi moczowe.

Listerioza – objawy

Okres inkubacji bakterii listeriozy trwa zwykle średnio od 11 do 70 dni. Po tym czasie w pierwszej kolejności pojawiają się objawy grypopodobne, czyli:

• gorączka;
• bóle mięśni;
• dreszcze.

Chorym dolegają także dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a w tym wymioty, bóle brzucha i biegunka. Bywa jednak, że choroba zaczyna atakować układ nerwowy, a jej przebieg staje się poważniejszy. U chorych występują wtedy:

• sztywność karku;
• światłowstręt;
• zaburzenia równowagi.

Listerioza jest niebezpieczna zwłaszcza ze względu na swoje powikłania, do których należą:

• sepsa;
• zapalenie opon mózgowych, pnia mózgu, wsierdzia.

Listerioza – badania diagnostyczne

Aby postawić diagnozę, weryfikuje się obraz kliniczny chorego oraz przeprowadza badania mające wykazać obecność bakterii w organizmie. Należą do nich posiew materiału tkankowego:

• krwi;
• smółki noworodków;
• wydzieliny z pochwy;
• płynu mózgowo-rdzeniowego;
• kału.

Oprócz tego bada się poziom OB i CRP.

Jak leczy się listeriozę?

Aby wyleczyć listeriozę, chorym podaje się antybiotyk. Może to być:

• amoksycylina;
• kotrimoksazol;
• makrolidy.

Ci, którzy przeszli listeriozę i wrócili do zdrowia, nie powinni obawiać się ponownego zakażenia – organizm staje się odporny na pałeczki listeria monocytogenes.

Profilaktyka listeriozy

Przed listeriozą można uchronić się:

• stosując elementarne zasady higieny – myjąc ręce przed spożywaniem posiłków oraz po wyjściu z toalety i po kontakcie ze zwierzętami;
• unikając jedzenia surowego mięsa oraz niepasteryzowanych produktów mlecznych – dotyczy to osób, u których ryzyko zachorowania jest większe;
• myjąc warzywa i owoce przed spożyciem;
• używając do krojenia np. pieczywa innej deski niż ta, która jest wykorzystywana do przygotowywania mięsa.

Pałeczki listeria monocytogenes mogą, ale nie muszą być groźne dla organizmu. Warto jednak dmuchać na zimne i stosować kilka zasad, które zmniejszają ryzyko zakażenia.