Karczoch. Jakie są jego właściwości i zastosowanie?

Karczoch zwyczajny - co to jest?

Karczoch zwyczajny (Cynara scolymus) to roślina pochodząca z rejonu Morza Śródziemnego. Już w starożytnej Grecji i Rzymie uważany był za warzywo, które chętnie wykorzystywano w celach kulinarnych. Osiąga około 2 m wysokości i posiada bardzo charakterystyczne fioletowe kwiaty, przypominające wyglądem kwiaty ostu. Jego częścią jadalną są główki kwiatostanów (po usunięciu łusek), których smak przywodzi na myśl szparagi. W okolicach XVI w. zauważono jego właściwości lecznicze i coraz częściej zaczęto traktować go jako surowiec zielarski. Z kolei prawdziwy rozkwit popularności i wzrostu ilości badań nad właściwościami karczocha przypadł na koniec XIX w., kiedy to francuski lekarz wyleczył przy jego pomocy żółtaczkę u jednego z chłopów. W Polsce uprawa karczocha nie jest jednak zbyt popularna, ponieważ w naszych warunkach klimatycznych ma duży problem z przetrwaniem zimy.

Karczoch - samo zdrowie!

W lecznictwie od najdawniejszych czasów wykorzystuje się ziele oraz liście karczocha (także świeże). Najbardziej cenionym związkiem, który znajduje się właśnie w tym warzywie, jest cynaryna. Składnik ten wyraźnie wspomaga działanie przeciwutleniające, choleretyczne i przeciwbakteryjne.

Oprócz cynaryny karczoch zawiera: 

• kwasy fenolowe,
• pochodne kwasu chinowego i kawowego, 
• fosfor, sód, potas, magnez, wapń, żelazo oraz fosfor, 
• błonnik, 
• witaminę C,
• niacynę,
• prowitaminę A,
• inulinę, 
• flawony, polifenole, flawonoidy (apigeninę, luteolinę) 
• kwas chlorogenowy,
• kwas kawoilochinowy.

Obecność tych wszystkich składników powoduje, że karczoch: 

• sprawdza się w profilaktyce i leczeniu podwyższonego poziomu lipidów we krwi (głównie cholesterolu i trójglicerydów), dzięki czemu pomaga przeciwdziałać miażdżycy, 
• pomaga działać przeciwdrobnoustrojowo; badana jest nawet jego przydatność w leczeniu osób zakażonych wirusem HIV lub chorych na AIDS, w związku ze wspomaganiem działania przeciwko integrazie HIV, 
• wspomaga działania hepatoprotekcyjne, tj. wspiera ochronę i regenerację hepatocytów, poprawę funkcjonowania wątroby, wzrost produkcji żółci i usprawnienie jej przepływu, 
• wspomaga działanie probiotyczne oraz prebiotyczne, 
• wspiera procesy trawienne, jednocześnie wspomagając łagodzenie zaparć oraz wzdęć, regulację rytmu wypróżnień,
• pomaga w odchudzaniu,
• pomaga działać hipoglikemicznie, tzn. wspiera redukcję poziomu glukozy we krwi (głównie z powodu inuliny),
• wspomaga działanie moczopędne, a tym samym wspiera proces oczyszczania organizmu z toksycznych substancji,
• w postaci ekstraktu może wspierać działanie przeciwnowotworowe.

Karczoch - zastosowanie

Karczoch zwyczajny to coraz częstszy składnik przeróżnych suplementów diety w postaci tabletek, kapsułek czy soku. Z powodzeniem mogą być stosowane wspomagająco np. w przypadku problemów z trawieniem, chorób pęcherzyka żółciowego, wyrównanej marskości wątroby czy stłuszczeniu wątroby pochodzenia alkoholowego. Zanim jednak sięgniesz po tego typu preparaty, skonsultuj się z lekarzem.

Ziele karczocha można także pić codziennie zamiast tradycyjnej, czarnej herbaty. W tej postaci ma lekko gorzki, ale nadal przyjemny smak. Jeśli lubisz sporządzać ziołowe i lecznicze nalewki lub wina, to ziele karczocha będzie doskonałym wyborem.

Zastanawiasz się, jak możesz po prostu użyć go jako warzywo w celach kulinarnych? Bez problemu możesz zrobić z nim niemal wszystko. Jego wartość odżywcza może nie jest duża, ale sprawdzi się zarówno uduszony, usmażony, upieczony jak i ugotowany. Karczochy doskonale nadadzą się też do jedzenia na surowo, jako dodatek do sałatek, surówek czy sosów. Można je nawet konserwować! Musisz jednak pamiętać, że jeśli posiadasz starsze pąki, to ich jadalną częścią będzie jedynie dno kwiatowe, w dodatku poddane obróbce termicznej.

Co ciekawe, wyciąg z karczocha znalazł zastosowanie również w produktach kosmetycznych, takich jak np. toniki, maseczki czy kremy do twarzy. W takiej postaci stosuje się go w celu oczyszczenia skóry, odżywienia oraz wzmocnienia włosów i paznokci. To dość nowy pomysł, dlatego być może wiele osób się z nim jeszcze nie zetknęło.