Rodzaje, objawy i leczenie zapalenia wątroby

Wirusowe zapalenie wątroby (WZW)

Wirusowe zapalenie wątroby - jak sama nazwa wskazuje - wywoływane przez jest przez różne wirusy. Wedle typów tych wirusów różnicuje się również rodzaje choroby, a wśród nich wyodrębnia się:

• wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A), określane również jako żółtaczka pokarmowa lub choroba brudnych rąk, ze względu na najczęstszy sposób zakażania - a więc zjedzenie nieumytych produktów spożywczych, zakażonych wirusem. WZW A w większości przypadków diagnozowane jest u dzieci i młodzieży;
• wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B), dawniej nazywane żółtaczką wszczepienną. Wirus przenosi się przez kontakt z krwią chorego, a także z wydzielinami ciała - przykładowo, podczas stosunku płciowego czy w trakcie porodu (transmisja wirusa z matki na dziecko), ale także w salonach kosmetycznych, studiach tatuażu lub piercingu. Do części zakażeń dochodzi również w szpitalach;
• wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C), nazywane także żółtaczką typu C. Do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu z krwią chorego - często następuje to w szpitalu, natomiast żółtaczkę typu C obserwuje się także u narkomanów. To bardzo podstępna choroba, ponieważ w początkowej fazie, u większości pacjentów nie daje swoistych objawów - w związku z tym, bywa późno wykrywana. Nieleczone wirusowe zapalenie wątroby typu C prowadzi do marskości wątroby i rozwoju raka wątroby;
• wirusowe zapalenie wątroby typu D, E i G (WZW D, WZW E i WZW G) - są to rzadsze typy zapalenia wątroby (WZW E praktycznie nie występuje w Polsce). WZW D, jeśli pojawia się w organizmie człowieka, zawsze towarzyszy zakażeniu WZW B, natomiast WZW G przenosi się drogą kontaktów płciowych i poprzez kontakt z krwią.

Objawy zapalenia wątroby o podłożu wirusowym różnią się od siebie względem typu wirusa, natomiast można wyodrębnić takie, które pojawiają się przy większości zakażeń (warto także pamiętać, że część pacjentów może przechodzić chorobę bezobjawowo. Symptomy wspólne dla wirusowych zapaleń wątroby to przede wszystkim złe samopoczucie, objawy grypopodobne, wzrost poziomu bilirubiny we krwi (co objawia się zażółceniem skóry, błon śluzowych i białkówki oczu), poczucie zmęczenia, brak apetytu, spadek wagi przy jednoczesnym powiększeniu się obwodu brzucha, ze względu na powiększoną wątrobę, a także ciemny kolor moczu i jasna barwa stolca. W badaniach krwi obserwuje się zwiększony ponad normę poziom enzymów wątrobowych.

Leczenie zapalenia wątroby o podłożu wirusowym różni się oczywiście w zależności od typu zakażenia, natomiast w terapii każdego z nich niezwykle istotna jest lekkostrawna dieta oraz wyeliminowanie z niej alkoholu, co korzystnie wpłynie na proces regeneracji komórek wątroby.

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby jest rodzajem przewlekłego zapalenia wątroby, postępującego wraz ze zmianami martwiczymi (w przypadku braku odpowiedniego leczenia). Degradacji ulegają komórki miąższu wątroby, a etiologia schorzenia niestety nie jest znana. Podejrzewa się, że czynnikiem wyzwalającym dla autoimmunologicznego zapalenia wątroby mogą być związki chemiczne lub wirusy, jednak seria ta na razie nie znalazła potwierdzenia. Ponadto schorzenie częściej występuje u osób, które mają już choroby autoimmunologiczne (bielactwo, reumatoidalne zapalenie stawów, schorzenia związane z funkcjonowaniem tarczycy) oraz u kobiet.

Objawy zapalenia wątroby o podłożu autoimmunologicznym często są nieswoiste, a część zachorowań przebiega zupełnie bezobjawowo, co jest o tyle niebezpieczne, że nieleczona choroba może prowadzić do marskości wątroby. Niemniej u wielu pacjentów z podejrzeniem autoimmunologicznego zapalenia wątroby odnotowuje się objawy w postaci żółtaczki, rozpierającego bólu w nadbrzuszu, zmniejszonego łaknienia, utraty wagi, a także symptomów przypominających zaburzenia hormonalne (zwłaszcza u młodych kobiet) w postaci nieregularnych miesiączek czy nadmiernego owłosienia. Ostre zapalenie wątroby o podłożu autoimmunologicznym daje z kolei nagłe i niepokojące objawy - wymioty, jadłowstręt, bóle stawów i mięśni, którym nierzadko towarzyszy gorączka. Wówczas jak najszybciej należy udać się do szpitala w celu przeprowadzenia diagnostyki.

Ostateczną diagnozę co do ostrego zapalenia wątroby o podłożu autoimmunologicznym stawia się na podstawie próbek komórek pobranych w trakcie biopsji wątroby. Leczenie choroby polega na wdrożeniu leczenia immunosupresyjnego, mającego na celu zredukowanie niepożądanej reakcji immunologicznej pacjenta wobec swoich własnych komórek wątroby. U większości pacjentów farmakoterapia z wykorzystaniem glikokortykosteroidów przynosi dobry efekt.

Alkoholowe zapalenie wątroby

Alkoholowe zapalenie wątroby - jak sama nazwa wskazuje - jest stanem zapalnym tego organu wywołanym przez nadmierne spożycie alkoholu. Przewlekłe nadużywanie tej substancji prowadzi do degradacji komórek wątroby, rozwoju stanu zapalnego oraz - w ciężkich przypadkach - do włóknienia komórek. Dodatkowe czynniki ryzyka wystąpienia alkoholowego zapalenia wątroby to współistniejące schorzenia omawianego narządu oraz otyłość i nadwaga.

Objawy zapalenia wątroby wywołanego nadmiernym spożyciem alkoholu to przede wszystkim uczucie zmęczenia, brak apetytu, nudności i wymioty, wodobrzusze (nagromadzenie się płynu w jamie otrzewnej), ból w nadbrzuszu, po prawej stronie, żółtaczka, gorączka, ujawnione w badaniach powiększenie wątroby (hepatomegalia).

Leczenie zapalenia wątroby wywołane nadmiernym spożyciem alkoholu polega na natychmiastowej, całkowitej abstynencji. Jeśli choroba nie jest zaawansowana, pacjent ma szansę na regenerację narządu i cofnięcie się zmian, natomiast w ostrym zapaleniu wątroby spowodowanym alkoholem rokowania są gorsze - podawane są kortykosteroidy, natomiast często dochodzi u takich osób do marskości wątroby. Warto pamiętać, że jeśli alkoholowe zapalenie wątroby ustąpi, pacjent nadal jest zobowiązany do abstynencji alkoholowej.

Niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby

Niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby to rodzaj przewlekłego zapalenia wątroby, przebiegającego podobnie jak alkoholowe zapalenie wątroby, jednak w tym przypadku czynnikiem wyzwalającym nie jest alkohol. Niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby może być konsekwencją niealkoholowego stłuszczenia wątroby - jest także czynnikiem ryzyka marskości wątroby oraz nowotworu złośliwego tego narządu. Prawdopodobnie główną przyczyną schorzenia jest insulinooporność (zmniejszenie wrażliwości tkanek na insulinę), w wyniku której komórki wątroby wypełniają się tłuszczem, a następnie wytwarza się wobec nich reakcja zapalna.

Czynniki ryzyka wystąpienia niealkoholowego stłuszczeni owego zapalenia wątroby to przede wszystkim wspomniana powyżej insulinooporność, ale również zespół metaboliczny (czyli zespół objawów obecnych u danego pacjenta i zwiększający ryzyko zapadnięcia na cukrzycę typu II, miażdżycę i przebycie zawału serca), otyłość (zwłaszcza otyłość brzuszna), niski poziom cholesterolu frakcji HDL, wiek powyżej 50 roku życia. Warto dodać, że na niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby częściej chorują kobiety. Zwykle choroba przebiega bezobjawowo, jednak u niektórych pacjentów obserwuje się osłabienie, złe samopoczucie, zmęczenie, ból w nadbrzuszu, niewielkie powiększenie wątroby uwidocznione w badaniach.

Rozpoznanie przewlekłego zapalenia wątroby tego typu dokonuje się między innymi na podstawie obrazu wątroby w USG (która prezentuje cechy stłuszczenia), a także na podstawie wyników badań krwi, z uwzględnieniem oznaczenia poziomu enzymów wątrobowych. Leczenie polega przede wszystkim na zniwelowaniu otyłości oraz uregulowaniu insulinooporności z wykorzystaniem diety, aktywności fizycznej i - wspomagająco - farmakoterapii. Oprócz tego, jeśli jest to konieczne, włącza się leki działające na objawy zespołu metabolicznego (wśród nich można wyróżnić metforminę).

Jak więc widać, na zachorowanie na niektóre typy i rodzaje zapalenia wątroby mamy wpływ. W ramach profilaktyki tych schorzeń powinniśmy pilnować higieny osobistej, unikać ryzykownych zachowań (branie narkotyków, robienie tatuaży, zabiegów i piercingu tylko w sprawdzonych, zaufanych gabinetach), a także dbać o dietę, aktywność fizyczną i - w miarę możliwości - eliminację alkoholu.