Jak wspierać nasze stawy? 5 sposobów na wsparcie stawów
Stawy odgrywają kluczową rolę w naszym ciele, umożliwiając elastyczność i płynność ruchu. W miarę starzenia się organizmu lub w wyniku niezdrowego stylu życia mogą pojawiać się różnorodne problemy ze stawami. Dlatego tak ważne jest, aby dbać o nasze stawy na co dzień. Poznaj pięć sposobów na wsparcie zdrowia stawów, które pomogą zachować ich sprawność na długie lata.
1. Zdrowa i zbilansowana dieta
Wpływ diety na zdrowie stawów
Zbilansowana dieta to fundament zdrowego stylu życia, a jej wpływ na stawy jest nie do przecenienia. Wiele składników odżywczych wspiera zdrowie stawów, wzmacniając tkankę chrzęstną i poprawiając elastyczność więzadeł. Kluczowe znaczenie mają przede wszystkim:
- Owoce i warzywa: Szczególnie polecane są sałata, ogórek, por, brokuł, marchew, burak, seler, pietruszka, warzywa strączkowe, kiełki (z wyłączeniem kiełków lucerny) oraz owoce: borówki, ciemne winogrona, jagody, żurawina, czarna porzeczka, truskawki, owoce dzikiej róży. Jednocześnie należy ograniczyć jabłka, kapustę białą, ziemniaki, pomidory, paprykę i bakłażana, a także warzywa o dużej zawartości kwasu szczawiowego – rabarbar, szpinak, botwina.
- Kwasy tłuszczowe omega-3: Znajdują się w awokado, orzechach i rybach morskich, takich jak łosoś, makrela czy sardynki.
- Witamina C i beta-karoten: Te antyoksydanty chronią komórki stawów przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. Witamina C dodatkowo pomaga w prawidłowej produkcji kolagenu [1, 2].
Praktyczne wskazówki żywieniowe
Aby wspierać zdrowie stawów, warto włączyć do diety następujące produkty:
- pełnoziarniste produkty zbożowe, np. pieczywo żytnie, razowe, graham, płatki owsiane, grube kasze, ryż brązowy, pełnoziarniste makarony,
- chudy drób,
- tłuste ryby morskie, np. sardynki, makrela, łosoś i tuńczyk,
- nasiona roślin strączkowych,
- orzechy, pestki dyni i słonecznika,
- warzywa i owoce.
Unikaj natomiast nadmiernego spożycia produktów przetworzonych, bogatych w tłuszcze trans i cukry proste [1, 2].
2. Regularna aktywność fizyczna
Znaczenie ruchu dla stawów
Aktywność fizyczna odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia naszych stawów z wielu powodów:
- Wspiera odżywianie i regenerację stawów - ruch wspomaga odpowiednie ukrwienie okolicy stawów, co wspiera ich regenerację.
- Jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania chrząstki stawowej, która składa się w około 70% z wody - odwodnienie chrząstki powoduje jej kruszenie się i powstawanie trwałych uszkodzeń. Ruch zapewnia właściwe nawilżenie i odżywienie chrząstki, co sprzyja jej optymalnej regeneracji.
- Wpływa na utrzymanie zdrowej gospodarki wapniowej w kościach - po 30. roku życia zaczynamy tracić masę kostną, a jedynie aktywność fizyczna może spowolnić ten proces, co jest istotne w zapobieganiu osteoporozie i zmniejszeniu ryzyka złamań kości śródstawowych.
- Pomaga zachować prawidłową masę mięśniową - nadmierna masa ciała przeciąża stawy, co prowadzi do ich uszkodzeń.
- Wzmacnia ścięgna i ich przyczepy do kości, co zmniejsza ryzyko kontuzji w obrębie stawów.
- Poprawia równowagę i koordynację ruchową - ruch aktywuje receptory czucia głębokiego, zlokalizowane m.in. w ścięgnach, torebkach stawowych i mięśniach, które odpowiadają za prawidłową koordynację ruchu, co jest szczególnie ważne u osób starszych [3].
Rodzaje aktywności wspierających stawy
Nie wszystkie formy aktywności fizycznej są równie korzystne dla stawów. Aktywność fizyczna jest kluczowa dla zdrowia, jednak uprawiając sport, powinniśmy podejść do tego rozsądnie. Dyscyplinę należy dopasować do swojego wieku, a poziom intensywności do bieżących możliwości organizmu. Warto wybierać te ćwiczenia, które minimalizują ryzyko kontuzji i nadmiernego obciążenia stawów. Oto kilka przykładów:
- aeroby z niewielkim obciążeniem,
- basen,
- wchodzenie po schodach [3].
3. Odpowiednia masa ciała
Wpływ masy ciała na stawy
Odpowiednia masa ciała jest kluczowa dla zdrowia stawów. Nadwaga i otyłość znacząco zwiększają obciążenie stawów, zwłaszcza kolanowych i biodrowych. Badania wykazują, że każdy dodatkowy kilogram zwiększa siłę nacisku na stawy, co może prowadzić do szybszego ich zużycia [4].
Praktyczne kroki w kierunku utrzymania zdrowej masy ciała
Aby dbać o prawidłową masę ciała i tym samym chronić stawy, warto:
- Kontrolować kaloryczność diety: Monitorowanie spożycia kalorii i utrzymanie zbilansowanej diety pomoże w osiągnięciu i utrzymaniu zdrowej masy ciała.
- Wprowadzić regularną aktywność fizyczną: Aktywność fizyczna nie tylko wspomaga odchudzanie, ale także pomaga w utrzymaniu masy mięśniowej, która odgrywa ważną rolę w ochronie stawów.
- Unikać restrykcyjnych diet: Szybka utrata masy ciała może prowadzić do osłabienia mięśni, co z kolei zwiększa ryzyko kontuzji i problemów ze stawami. Lepiej stawiać na stopniową redukcję kilogramów, która jest bardziej zrównoważona i mniej obciąża organizm.
- Postawić na świadome jedzenie: Zwracaj uwagę na sygnały głodu i sytości, jedz powoli i unikaj jedzenia pod wpływem emocji. To pomoże uniknąć przejadania się i wspomoże kontrolę masy ciała [5].
Wspieranie stawów przy nadwadze
Osoby z nadwagą powinny szczególnie zadbać o swoje stawy. Ważne jest, aby unikać intensywnych ćwiczeń, które mogą obciążać stawy. Wskazane są formy aktywności, które minimalizują ryzyko urazów, takie jak pływanie, joga czy spacerowanie. Ponadto, warto rozważyć wizytę u dietetyka, który pomoże opracować plan żywieniowy dostosowany do indywidualnych potrzeb [4].
4. Suplementacja i odpowiednia podaż składników odżywczych
Oprócz zdrowej diety, warto sięgnąć po suplementy diety, które mogą dodatkowo wspierać zdrowie stawów. Istnieje wiele suplementów, które mogą przynieść korzyści, zwłaszcza dla osób narażonych na problemy ze stawami lub już cierpiących na różne dolegliwości.
Kolagen
Kolagen to białko o łańcuchowej strukturze, które pełni funkcję rusztowania dla wielu tkanek w organizmie. Istnieje kilkanaście typów kolagenu, z których każdy występuje w różnych miejscach:
- kolagen typu I buduje kości, ścięgna i więzadła,
- kolagen typu II jest głównym składnikiem chrząstki. Ze względu na jego powszechność w organizmie, producenci suplementów stworzyli preparaty z kolagenem.
Kiedy kolagen dostaje się do przewodu pokarmowego, jest rozkładany przez enzymy na aminokwasy, podobnie jak inne białka. W efekcie, długie łańcuchy kolagenu nie przechodzą bezpośrednio z przewodu pokarmowego do krwi, a potem do stawów. Ulegają rozkładowi na podstawowe składniki, które mogą być wykorzystane do syntezy białek, w tym kolagenu w organizmie. Suplementacja kolagenem dostarcza więc organizmowi dodatkowych aminokwasów [6].
Podczas wyboru suplementu diety, należy więc zwracać uwagę na biodostępność kolagenu. W preparacie Artresan® EFEKT w saszetkach lub kapsułkach znajduje się hydrolizowany enzymatycznie kolagen wołowy o wysokiej biodostępności. Powstałe mniejsze cząsteczki peptydów kolagenowych Colpropur D® łatwo się wchłaniają. Natomiast opatentowany ekstrakt z Boswellia serrata AprèsFlex® wspiera utrzymanie prawidłowego stanu stawów, przynosi poprawę ich sprawności i elastyczności. Działanie to jest widoczne już po 7 dniach stosowania.
Siarczan chondroityny
Siarczan chondroityny to składnik chrząstki stawowej, będący częścią proteoglikanów, które tworzą strukturę chrząstki i nadają jej wytrzymałość mechaniczną. Proteoglikany wypełniają przestrzeń między włóknami kolagenowymi a komórkami chrząstki.
Na rynku suplementów dostępnych jest wiele preparatów zawierających siarczan chondroityny. Warto jednak pamiętać, że po spożyciu tabletki z siarczanem chondroityny, składnik ten ulega rozkładowi w przewodzie pokarmowym, a sama substancja nie przedostaje się bezpośrednio, w niezmienionej postaci, do płynu stawowego – jest przekształcana w podstawowe składniki odżywcze.
Glukozamina
Glukozamina, będąca aminocukrem, jest kluczowym elementem potrzebnym do syntezy chondroityny – substancji budującej strukturę chrząstki stawowej. Podobnie jak chondroityna, glukozamina przyjmowana doustnie jest rozkładana w przewodzie pokarmowym i nie dociera do stawów w swojej pierwotnej formie.
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy, podobnie jak siarczan chondroityny, pełni funkcję wypełniającą przestrzeń między włóknami kolagenu a komórkami chrząstki. Jednak w znacznie większej ilości występuje jako składnik płynu stawowego. Ponieważ chrząstka stawowa nie jest unaczyniona i czerpie substancje odżywcze wyłącznie z płynu stawowego, pojawiła się koncepcja suplementacji kwasu hialuronowego w celu wzbogacenia płynu stawowego [6].
5. Unikanie nadmiernego obciążenia i dbanie o ergonomię
Jak nadmierne obciążenie wpływa na stawy?
Nadmierne obciążenie stawów, wynikające z podnoszenia ciężkich przedmiotów, długotrwałego siedzenia w jednej pozycji czy niewłaściwej techniki ćwiczeń, może prowadzić do przeciążeń i uszkodzeń stawów.
Praktyczne porady dotyczące ergonomii
Aby chronić swoje stawy przed nadmiernym obciążeniem, warto zwrócić uwagę na kilka aspektów ergonomii i codziennej aktywności:
- Prawidłowa postawa: Zawsze dbaj o prawidłową postawę ciała, zarówno podczas siedzenia, jak i stania. Unikaj zgarbienia pleców i staraj się utrzymywać kręgosłup w naturalnym, wyprostowanym położeniu.
- Odpowiednie techniki podnoszenia: Podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów zginaj nogi w kolanach. Pozwala to zmniejszyć obciążenie na stawy kręgosłupa i kolan.
- Unikanie długotrwałego siedzenia: Jeśli pracujesz przy biurku, rób regularne przerwy na krótkie spacery lub ćwiczenia rozciągające. Długotrwałe siedzenie w jednej pozycji obciąża stawy biodrowe i kręgosłup.
- Dobór odpowiednich mebli: Używaj ergonomicznych krzeseł i biurek, które wspierają prawidłową postawę ciała i minimalizują obciążenie stawów.
Ochrona stawów w codziennym życiu
Oprócz dbania o ergonomię, warto unikać nadmiernych obciążeń stawów również w codziennym życiu [7]. Staraj się unikać długotrwałego noszenia ciężkich toreb na jednym ramieniu, a podczas uprawiania sportu zwracaj uwagę na technikę, aby nie narażać stawów na kontuzje.
Dbanie o stawy to kluczowy element zdrowego stylu życia, który pozwala na utrzymanie sprawności i uniknięcie wielu dolegliwości. Poprzez zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną, utrzymanie prawidłowej masy ciała, odpowiednią suplementację oraz unikanie nadmiernych obciążeń, możemy znacząco poprawić stan naszych stawów i cieszyć się pełną mobilnością przez długie lata. Pamiętaj, że profilaktyka jest zawsze lepsza niż leczenie, dlatego warto już dziś wprowadzić powyższe zasady do swojego codziennego życia, aby zadbać o zdrowie stawów na przyszłość.
Źródła:
- NCEŻ, Gugała-Mirosz S., Dieta RZS w punktach, https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-rzs-w-punktach/ [dostęp 06.08.2024]
- Wnęk D., Dieta w chorobie zwyrodnieniowej stawów – czy można odbudować chrząstkę stawową?, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/320581,dieta-w-chorobie-zwyrodnieniowej-stawow-czy-mozna-odbudowac-chrzastke-stawowa [dostęp 06.08.2024]
- Wiśniewski P., Mikulicz M., Janik M., Kolana lubią ruch, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/aktualnosci/240474,kolana-lubia-ruch [dostęp 06.08.2024]
- Jasik A., Tałałaj M., Otyłość a choroba zwyrodnieniowa stawów, https://www.czytelniamedyczna.pl/4430,otyo-a-choroba-zwyrodnieniowa-stawlw.html [dostęp 06.08.2024]
- NCEŻ, broszura Nadwaga i otyłość - małymi krokami do zdrowia, https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2022/12/Nadwaga-i-otylosc.-Malymi-Krokami-do-Zdrowia..pdf [dostęp 06.08.2024]
- Stępień K., Suplementy diety w ortopedii, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/298701,suplementy-diety-w-ortopedii [dostęp 06.08.2024]
- Guła Z., Korkosz M., Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza), https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/65000,choroba-zwyrodnieniowa-stawow-artroza [dostęp 06.08.2024]
- Sengupta K et al., Comparative Efficacy and Tolerability of 5-Loxin® and Aflapin® Against Osteoarthritis of the Knee: A Double Blind, Randomized, Placebo Controlled Clinical Study, Int J Med Sci., 2010 7(6): 366-377.
- Nowicka-Zuchowska A., Zuchowski A., Kolagen – rola w organizmie i skutki niedoboru, Lek w Polsce VOL 29 NR 11/12’19 (342/343).
*artykuł sponsorowany
mgr dietetyki Magdalena Rajska
Ukończyła studia na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Edukatorka żywieniowa i copywriterka z wieloletnim doświadczeniem. Uważa, że świadomość na temat jedzenia jest bardzo istotna - zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Każdego dnia stara się pokazywać, że można jeść smacznie, a zarazem zdrowo. Prywatnie miłośniczka fotografii, książek i czasu spędzonego na łonie natury.
Powiązane kategorie produktowe
20,69 zł