Jak pomóc dziecku z dysleksją?

Dysleksja - charakterystyka

Co to jest dysleksja? Definicję tego zaburzenia sformułowano po raz pierwszy w 1968 roku na Światowej Konferencji Neurologów w USA. Dysleksja jest zaburzeniem nauki, które wpływa na zdolność czytania, pisania i analizy języka. Choć osoby z dysleksją mogą mieć przeciętne lub nawet wyższe zdolności intelektualne, trudności w przyswajaniu umiejętności czytelniczych i pisarskich sprawiają, że proces edukacyjny staje się wyzwaniem.W Polsce szczególną uwagę przykłada się do zaburzenia, jakim jest dysleksja rozwojowa. Co to za problem? Terminem tym opisuje się rodzaj dysleksji występujący u dzieci. Mogą jej także towarzyszyć:

Szacuje się, że w Polsce na dysleksję cierpi od 10 do 15 proc. uczniów, a jej nasiloną formę ma 3-4 proc. dzieci. Statystyki te obejmują jedynie zdiagnozowane przypadki, ponieważ istnieją podejrzenia, że problem ten może dotyczyć więcej dzieci, a trudności z jego wyłapaniem wynikają z niewiedzy nauczycieli i opiekunów. Dyslektykami aż czterokrotnie częściej są chłopcy niż dziewczynki. Trzeba więc zwracać uwagę nie tylko na zdrowie dziecka, ale również tempo i sposób jego rozwoju.

Osobowość dyslektyka

Aby lepiej uzmysłowić sobie problem, warto też dowiedzieć się, jakie cechy ma dyslektyk. Kto to jest najczęściej? O dysleksji mówimy w przypadku trudności w czytaniu. Przejawia się ona u dzieci w zaburzeniach tempa czytania oraz stopnia zrozumienia czytanej treści. Uczeń czyta bardzo powoli i nie zawsze rozumie prezentowaną w tekście treść. Trudność sprawiają przede wszystkim słowa, których dziecko nie potrafi sobie wyobrazić, np. spójniki. Dyslektyk czyta, dopóki nie osiągnie dezorientacji. Dezorientacja następuje w chwili, gdy zdanie przestaje mieć dla dziecka sens, a to dzieje się w momencie, gdy w zdaniu pojawia się zbyt wiele słów, których mózg nie potrafi sobie wyobrazić i w konsekwencji je pomija. Za każdym takim pominięciem wzmaga się u dziecka koncentracja, aż osiąga zbyt duże nasilenie. To doprowadza dziecko do frustracji i spadku motywacji do dalszej nauki.

Osobowość dyslektyka często kształtuje się pod wpływem trudności, z jakimi spotyka się w szkole. Wzrost frustracji, poczucie niższej wartości oraz lęk przed popełnianiem błędów mogą wpływać na rozwój psychiczny dziecka. Niemniej jednak wielu dyslektyków rozwija kreatywne myślenie i strategie radzenia sobie z trudnościami.

Wiesz, co łączy Alberta Einsteina, Walta Disneya, Whoopi Goldberg i Quentina Tarantino? Wszyscy byli dyslektykami. Ponieważ mózg dyslektyka myśli obrazami, pewne zdolności i umiejętności wykształcają się u niego o wiele bardziej, niż w mózgu przeciętnej osoby. I chodź dysleksja nie oznacza od razu geniuszu, jest kilka wspólnych zdolności, takich samych dla wszystkich dyslektyków:

Jeśli więc istnieje podejrzenie, że dziecko przejawia zachowania dyslektyka, powyższe cechy powinny być u dziecka wyjątkowo mocno pielęgnowane, a nie tłumione. Jeśli w trakcie wychowania i edukacji zwróci się na nie uwagę i potraktuje jako talenty do rozwijania, w efekcie dziecko uzyska inteligencję wyższą od przeciętnej, a także ponadprzeciętne wręcz zdolności twórcze. A to w rezultacie może doprowadzić do mistrzostwa i geniuszu.

Dodatkowe prawa dziecka w szkole dla dzieci z dysleksją

Nie ulega wątpliwości, że dziecko z dysleksją ma szczególne potrzeby i nie powinno być traktowane na równi z pozostałymi uczniami. W teorii mały dyslektyk ma duże prawa, jednak możliwość ich realizacji różni się w zależności od nauczycieli oraz dyrekcji szkoły. W większości placówek można obecnie spotkać postawy wspierające, jednak niestety wciąż są jeszcze nauczyciele, którzy traktują problemy ucznia jako lenistwo lub brak talentu.

Tymczasem uczeń z dysleksją ma prawo do innego traktowania w czasie egzaminu. Przywileje obejmują nie tylko inne, przystępniejsze sformułowanie arkusza egzaminacyjnego, większą czcionkę czy dopasowany układ graficzny sprawdzianu. Cennym wsparciem jest także wydłużony o połowę czas na rozwiązanie arkusza. W niektórych przypadkach nauczyciel wspiera ucznia, czytając mu na głos pytania, co ułatwia ich zrozumienie. Uczeń powinien także pisać egzamin w osobnym pomieszczeniu, a dodatkowo może on używać drukowanych liter i zaznaczać odpowiedzi bezpośrednio na arkuszu, bez przepisywania pytań.

Kolejnym, bardzo istotnym aspektem jest specjalistyczna pomoc, którą powinien być objęty dyslektyk. W szkole powinien go wspierać pedagog, psycholog oraz logopeda. W razie potrzeby wysyłają oni dziecko do specjalistycznej poradni, gdzie prowadzone są terapie dzieci z dysleksją. Od niedawna istnieje także możliwość zwolnienia dziecka z nauki drugiego języka, ponieważ już samo przyswajanie rodzimej pisowni i czytania może być dużym problemem.

Przyczyny dysleksji

Wiedząc, czym jest dysleksja, warto także uzmysłowić sobie jej przyczyny. Niestety przyczyny dysleksji nie są do końca znane. Pod uwagę brane są przede wszystkim uwarunkowania genetyczne u dzieci. Specjaliści twierdzą, że za dysleksję może odpowiadać mutacja genu DCDC2 zlokalizowanego na chromosomie 6. W fazie badań znajdują się także inne geny i chromosomy.

Co ciekawe, u dyslektyków diagnozuje się też inny rozkład aktywności mózgu podczas wykonywania prostych zadań językowych. Fakt ten pokazuje różnicę pomiędzy dyslektykiem a dzieckiem o prawidłowym rozwoju.

Objawy dysleksji rozwojowej

Jak już wspominaliśmy, dysleksja rozwojowa i jej definicja dotyczą dysleksji rozwijającej się u dzieci. Przyczyny dysleksji nie są jednoznaczne, a diagnozę można postawić dopiero, gdy dziecko rozpocznie naukę w szkole i zacznie przejawiać szereg określonych zachowań. Nie oznacza to jednak, że problemy zaczęły się dopiero teraz - dziecko już od czasów przedszkolnych znajdowało się zapewne w grupie ryzyka, co nie zostało dostrzeżone.

Dysleksji nie da się całkowicie zapobiec, ale wczesne dostrzeżenie niektórych zachowań i odpowiednie wsparcie dziecka, może doprowadzić do złagodzenia jej objawów i w konsekwencji ułatwić dziecku start w szkole.

Jakie symptomy daje dysleksja rozwojowa i które objawy powinny być dla rodzica sygnałem, że jego dziecko znajduje się w grupie ryzyka? W wieku poniemowlęcym będzie to m.in. opóźnienie raczkowania i problemy z napięciem mięśniowym, czy opóźnienie mowy, a u dzieci w wieku przedszkolnym kłopoty z rysowaniem i pisaniem (np. szlaczków), trudności z wykonywaniem układanek, wadliwa wymowa słów, albo trudności z wydzielaniem sylab. Jednym z objawów dysleksji rozwojowej może być też oburęczność, czy mylenie prawej i lewej ręki.

Dysleksja - terapia

Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy dysleksja jest chorobą, skoro wymaga specjalnego postępowania. Tymczasem nie jest ona traktowana jako choroba, a jako neurologiczne zaburzenie wynikające z różnic w funkcjonowaniu mózgu dyslektyka.Skuteczna terapia dysleksji wymaga podejścia wielospecjalistycznego, obejmującego logopedów, psychologów i pedagogów specjalnych. Indywidualne plany terapeutyczne często skupiają się na rozwijaniu umiejętności czytania, pisania, a także wspierają rozwój kompetencji emocjonalnych i społecznych.

Kiedy podczas wizyty w poradni psychologiczno-pedagogicznej dziecku zostanie postawione rozpoznanie dysleksji, zaleca się mu wykonywanie specjalnych ćwiczeń. Stanowią one podstawę dla nauki pisania i czytania, dlatego powinny być wykonywane zarówno w szkole, jak i w domu. W kontekście codziennych trudności, zapoznaj się także ze wpisem: High Need Babies - jak wygląda życie z wymagającym dzieckiem?

Co więcej, pomocny dla rozwoju dyslektyka jest także indywidualny tok nauczania, dzięki któremu nauczyciel może poświęcić jednemu uczniowi więcej czasu. Dziecku natomiast łatwiej się skupić na wykonywanych zadaniach. Taki tryb nauki pozwala także uniknąć skrępowania i porównywania się z innymi dziećmi, co bywa bardzo trudne dla małego dyslektyka.

Test na dysleksję

Diagnoza dysleksji opiera się na kompleksowych badaniach, które oceniają umiejętności czytelnicze, pisanie, a także inne funkcje poznawcze. Profesjonalny test na dysleksję przeprowadzany jest przez specjalistów, co pozwala na dokładne określenie zakresu trudności i dostosowanie terapii. Trafna diagnoza pozwala więc jasno określić sfery, nad którymi należy pracować z dyslektykiem.

Ćwiczenia na dysleksję

Ćwiczenia na dysleksję powinny być zindywidualizowane, dostosowane do konkretnych trudności danej osoby. Poniżej znajdziesz ogólne sugestie ćwiczeń, które mogą być pomocne we wspieraniu umiejętności czytelniczych i pisarskich u osób z dysleksją:

Sprawdź także nasz wpis: Kreatywne zabawy dla niemowląt, czyli kilka pomysłów na aktywności rozwojowe dla dziecka

Należy pamiętać, że skuteczne ćwiczenia na dysleksję powinny być dostosowane do konkretnych trudności danej osoby. Warto również regularnie monitorować postępy i dostosowywać plan ćwiczeń w miarę potrzeb.

Dysleksja – niepowodzenia i ich skutki

Dysleksja u dzieci, gdy nie jest rozpoznana i leczona, może prowadzić do wielu niepowodzeń edukacyjnych. Niskie poczucie własnej wartości, problemy emocjonalne oraz utrata wiary w siebie to tylko niektóre z potencjalnych skutków trudności w nauce.

Dysleksja u dorosłych

Dysleksja to trudność, która często towarzyszy osobom przez całe życie. U dorosłych może wpływać na karierę zawodową, zdolność radzenia sobie w codziennym życiu oraz relacje interpersonalne. Świadomość własnych trudności i skuteczne strategie radzenia sobie stają się kluczowe dla osiągnięcia sukcesu.

Objawy dysleksji u dorosłych

Dysleksja u dorosłych może mieć podobne objawy do symptomów występujących u dzieci. Trudności w liczeniu i rozwiązywaniu zadań, problemy z czytaniem oraz trudność ze zrozumieniem niektórych stwierdzeń towarzyszą dorosłemu dyslektykowi. Niektóre osoby mają także trudności z odróżnieniem prawej i lewej strony, problemy z organizacją czasu, czy nawet trudności w formułowaniu myśli na piśmie.

Niektóre osoby dorosłe uczą się radzić sobie z dysleksją i osiągają sukcesy, ale dla innych może stanowić wyzwanie przez całe życie.

Dysleksja – rady dla rodziców

Wiedząc, co to jest dysleksja i dysgrafia oraz rozumiejąc te problemy, łatwiej jest nieść pomoc swojemu dziecku. Istnieje szereg metod i zachowań rodziców, które mogą poprawić funkcjonowanie dziecka z dysleksją. Jeśli dyslektyk ma rodzeństwo (szczególnie starsze), które nie miało i nie ma trudności w uczeniu się, są to zalecenia także dla rodzeństwa. Poniżej znajdziesz wskazówki, jak pomóc dziecku z dysleksją: