Jak przygotować dziecko na narodziny młodszego rodzeństwa?

Kiedy powiedzieć dziecku, że będzie miało rodzeństwo?

Informacja o pojawieniu się młodszego rodzeństwa powinna być dostosowana do wieku starszego dziecka. Należy pamiętać, że trzylatek ma zupełnie inne poczucie czasu, niż np. siedmiolatek i oznajmienie mu, że „za 8 miesięcy”, albo „w marcu” urodzi się mu braciszek czy siostrzyczka, jest raczej pozbawione sensu. Warto poczekać do momentu, aż brzuch mamy zacznie być trochę widoczny i wtedy przekazać dziecku tę wiadomość. Dziecko będzie się spodziewało, że maluszek pojawi się na świecie „od razu”, dlatego koniecznie podajcie mu moment, który potrafi sobie wyobrazić: „Wiesz, za niedługo na świecie pojawi się Twój młodszy braciszek. Musi minąć jeszcze lato, jesień i po Świętach będzie już tutaj z nami”. 

W przypadku starszego dziecka dobrze przekazać tę informację od razu. Zachowanie rodziców, szczególnie matki, zmieni się już w czasie ciąży (z powodu porannych nudności, senności, czy osłabienia) i dobrze, żeby dziecko miało świadomość, czym jest ono spowodowane.

Wybierzcie się na spacer, wycieczkę, albo urządźcie piknik i poświęcając swojemu starszemu dziecku jak najwięcej uwagi, przekażcie tę wiadomość. Przygotujcie się, że dziecko może zadawać różne pytania („Skąd ono wzięło się w Twoim brzuszku?”, „Po co mi siostrzyczka?”), na które będzie oczekiwało jasnej odpowiedzi. Pod żadnym pozorem nie zbywajcie jego pytań, tylko cierpliwie tłumaczcie i rozmawiajcie.

W czasie takiej rozmowy trzeba pamiętać, że reakcja dziecka nie zawsze będzie pozytywna - jedno się ucieszy, inne poczuje się zagrożone (bo kolega w przedszkolu opowiadał, że urodziła mu się siostrzyczka i rodzice przestali go kochać!), dlatego należy zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa i przypominać mu o swojej miłości, a także podkreślać, że młodsze dziecko nie zajmie jego miejsca w życiu rodziców. 

Jeśli planujecie zapisać starsze dziecko do żłobka lub przedszkola, koniecznie zróbcie to zanim młodsze rodzeństwo pojawi się na świecie, a jeśli jest to możliwe, nawet przed przekazaniem informacji o tym, że będzie miał rodzeństwo. Dla starszego dziecka będzie to na tyle duża zmiana, że nie powinna zostać połączona z kolejnym wielkim przełomem, jakim są narodziny rodzeństwa. Starszak musi mieć jasną sytuację, że nie idzie do żłobka dlatego, że rodzice mają dla niego teraz mniej czasu i chcą się go „pozbyć”.

Narodziny młodszego rodzeństwa

Zanim jeszcze noworodek pojawi się na świecie, warto uczyć starsze rodzeństwo miłości do nowego członka rodziny. Pozwolić głaskać brzuch mamy, tulić się do niego i rozmawiać z nim. Można zaproponować wspólne czytanie, czy słuchanie muzyki, podkreślając, że maluszek jest jeszcze w brzuszku mamy, ale słyszy, co się do niego mówi. Jak jeszcze przygotować dziecko na narodziny młodszego rodzeństwa?

• Wzbudzaj naturalne zainteresowanie młodszym rodzeństwem, zastanawiając się, czy np. będzie powtarzało zachowania swojego starszego rodzeństwa: „Ciekawe, czy Twój braciszek też nie będzie lubił smoczka, tylko będzie wolał ssać swoje paluszki, jak Ty?”.
• Włącz dziecko w przygotowania na pojawienie się młodszego członka rodziny - idźcie razem na zakupy, wybierajcie ubranka i zabawki.
• Opowiadaj dziecku, jakie ono było jako niemowlę: że płakało i trzeba było nosić je na rękach, było dużo tulone, karmione piersią, rozpieszczane. To ważne, ponieważ dziecko nie będzie pamiętało swoich zachowań z okresu niemowlęctwa i nie wierzą, że kiedyś też były tak rozpieszczane. Teraz za to czują się niesprawiedliwie traktowane, bo rodzice poświęcają więcej uwagi i troski niemowlakowi.
• Gdy pójdziesz do szpitala rodzić, niech tata zaproponuje starszemu dziecku przygotowanie specjalnego powitania dla mamy i rodzeństwa po powrocie ze szpitala. Niech narysują laurkę dla mamy, albo namalują plakat powitalny. Po powrocie do domu koniecznie pochwalcie starszaka za tak ciepłe przyjęcie i opowiadajcie o tym gościom, którzy będą Was odwiedzać.

Pierwsze chwile w domu z nowym rodzeństwem

Wraz ze zbliżającym się terminem porodu, warto oswajać dziecko z sytuacją, która nastąpi po urodzeniu. Pozwól też starszemu dziecku wyrażać własne emocje - nie neguj, gdy powie, że nie lubi noworodka, bo ten ciągle płacze i zabierał mu mamę. Nie wpieraj przekonań typu: „nie mów tak, przecież go bardzo kochasz”. Zamiast tego przyznaj mu rację i wytłumacz, że owszem, jako mama musisz dzielić teraz swój czas pomiędzy dwójkę dzieci, ale to wcale nie znaczy, że kochasz go mniej.  Pozwalając dziecku wyrażać swoje uczucia wcale nie musisz się z nimi zgadzać. Dajesz mu jednak sygnał, że rozumiesz jego sytuację i ośmielasz do zadawania nawet trudnych pytań.

Bez względu na wiek i czas, w jakim dziecko przestanie być jedynakiem, boi się, że straci miłość swoich rodziców. Nie należy wyśmiewać się z lęków dziecka, tylko cierpliwie z nim o tym rozmawiać. Dziecko jest też wyczulone na wszystkie symbole niewerbalne i będzie wychwytywać wszystkie zmiany w zachowaniu swoich rodziców.

Niedługo po porodzie zaczną się też w domu odwiedziny rodziny, znajomych, dziadków, ciotek i wujków. Naturalne jest, że uwaga będzie skupiona głównie na nowonarodzonym maluszku - zupełnie tak, jak było to w przypadku pierwszego porodu. Należy jednak pamiętać, że starsze dziecko nie pamięta, że kiedyś wszyscy skupiali uwagę na nim, dlatego takie spotkania i odwiedziny nie powinny usuwać rodzeństwa na dalszy plan. Może to wywołać w nim niepokój i lęki, a także poczucie zagrożenia, że nie jest już ważny. Jeśli więc wszyscy będą skupiać uwagę na nowym członku rodziny, opowiedz gościom o tym, że Twoja starsza córka przygotowała na powitanie piękna laurkę i ochoczo ją za to pochwal.

Powiększenie się rodziny i narodziny młodszego dziecka to trudny, ale bardzo rozwojowy czas. Odpowiednie przygotowanie starszego dziecka może nie być łatwe, ponieważ dziecko może się buntować i okazywać swoją niechęć. Pamiętaj, że najgorszą możliwą drogą jest negowanie emocji dziecka i okazywanie złości. Twoja starsza pociecha właśnie teraz potrzebuje najwięcej ciepła, zrozumienia i miłość. Okazujcie jej zainteresowanie i bliskość, żeby nigdy nie poczuło się wykluczonym, ani „zastąpionym” dzieckiem.

Bibliografia

1. A. Godlewska (2008), Będziesz mieć braciszka lub siostrzyczkę. Warszawa: WSiP.

2. T.B. Brazelton, J.D. Sparrow (2014). Rywalizacja rodzeństwa. Sopot: GWP.

3. H. Bee (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: ZYSK I SK-A.