HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – co to jest? Objawy, leczenie

Wirus HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) - co to jest?

Brodawczak ludzki HPV zaliczany jest do rodziny Papillomaviridae. Wirus ten nie posiada otoczki, a jego materiał genetyczny zorganizowany jest w formie kolistego, dwuniciowego DNA. HPV może przenikać przez skórę i błony śluzowe, dlatego są na niego narażone: jama ustna i gardło, krtań, odbyt oraz układ moczowo-płciowy. Po wniknięciu do organizmu cząsteczki wirusa namnażają się w komórkach warstwy podstawnej skóry.

Wirus HPV może mieć różne genotypy, które naukowcy podzielili pod względem potencjalnego ryzyka wywołania nowotworu:

• Wysokie ryzyko – HPV-16 (55%), 18 (17%), 31 (3%), 33 (2%), 45 (7%), 56 (2%). Wirusy te mają zdolność do integracji z ludzkim DNA. Przewlekłe zakażenie tymi typami patogenu sprzyja powstawaniu chorób nowotworowych. Mogą one powodować: raka szyjki macicy, prącia, raka odbytu, sromu, jamy ustnej, krtani.
• Średnie ryzyko – HPV-35, 39, 51, 52, 58, 59, 66, 68.
• Niskie ryzyko – HPV-6, 11, 32, 44, 53, 54, 81. Są one odpowiedzialne za tworzenie brodawek prostych na skórze i błonie śluzowej lub tzw. brodawek płciowych - kłykcin kończystych.

HPV (brodawczaki) - przyczyny

Brodawczaki mogą powodować szereg poważnych problemów zdrowotnych, dlatego warto nie tylko wiedzieć, co to jest, ale również, jakie są drogi wnikania wirusa do organizmu. Brodawczaki HPV mogą mieć różne przyczyny. Do zakażenia wirusem może dojść przez kontakt bezpośredni z zakażonymi tkankami, a nawet poprzez skażone przedmioty. Patogen jest odporny na wysoką temperaturę, dlatego trudno się go pozbyć.

Najczęściej wrota wnikania wirusa HPV do organizmu stanowi stosunek płciowy. Co ważne, stosowanie prezerwatyw nie daje w tym przypadku 100% ochrony, a jedynie redukuje ryzyko zakażenia. Dzieje się tak dlatego, że wirus może przenosić się na skórę i błony śluzowe, które nie są chronione, a mikrourazy powstające podczas stosunku ułatwiają wnikanie patogenu do organizmu.

HPV wirus może wnikać do organizmu przez kontakt:

• skóra-skóra,
• z krwią lub innymi wydzielinami, np. śliną,
• podczas porodu lub karmienia piersią.

Co ważne, wielu nosicieli wirusa HPV nie jest tego świadomych, ponieważ może on być bezobjawowy. Dodatkowo osoby, u których ustały objawy zakażenia mogą nadal zarażać.

Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) - objawy

Wirus brodawczaka ludzkiego może dawać różne objawy, jednak u wielu osób przebiega całkowicie bezobjawowo. Według danych statystycznych u 70-90% zakażonych układ odpornościowy samodzielnie radzi sobie z usunięciem wirusa z organizmu w ciągu 6-18 miesięcy, kiedy pacjent nie jest nawet świadomy, że doszło do zakażenia.

Najczęściej spotykanym objawem zakażenia wirusem brodawczaka są brodawki, takie jak:

• Brodawki jamy ustnej - łagodna forma HPV o włóknisto-naczyniowej strukturze. Rzadko nawracają po chirurgicznej resekcji.
• Brodawki stóp - zakażenie HPV-1 lub 2. Tworzą blaszkowate ślady na podeszwie stóp, które nie są bolesne i mają kolor zbliżony do naturalnego kolorytu skóry. Niekiedy mogą wywoływać świąd.
• Brodawki zwykłe (kurzajki) - zakażenie HPV-2, 4, 7. Zmiany skórne pojawiają się zazwyczaj na palcach rąk lub stóp. Mają formę grudkowatych zmian o nieregularnej powierzchni i mogą się przenosić podczas urazu, otarcia lub zadrapania, które ułatwiają wnikanie wirusa do organizmu.
• Brodawki młodocianych - zakażenie HPV-3, 10, 27, 28 - płaskie, gładkie brodawki pojawiające się najczęściej na twarzy.
• Brodawki płciowe (kłykciny kończyste) - zakażenie HPV-6 lub 11. Występują w okolicach moczowo-płciowych, takich jak srom, prącie lub odbyt. Mają kalafiorowate kształty.
• Brodawczaki krtani - zakażenie HPV-6 i 11, do którego dochodzi podczas porodu. Mogą pojawiać się także w nosie, na podniebieniu miękkim, a nawet w tchawicy lub oskrzelach. Zazwyczaj są drobne, płaskie i przyjmują białawy odcień. Mogą też przypominać kłykciny.

Znacznie poważniejszym objawem zakażenia brodawczakiem HPV mogą być stany przednowotworowe:

• Choroba Bowena - najczęściej występuje u mężczyzn. Zmiany w formie płaskich rumieniowych plam lub płytek pokryte strupem pojawiają się w okolicach twarzy. W 3-5% choroba może przeobrazić się w raka skóry.
• Leukoplakia jamy ustnej - białe lub szare tarczki lub plamy występujące na policzkach.
• Dysplazja szyjki macicy - wykrycie ułatwia regularne wykonywanie cytologii.

Czy brodawczaki (HPV) są groźne?

Większość infekcji HPV nie jest groźna i samoistnie ustępuje bez konieczności leczenia. Jednak niektóre szczepy wirusa mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak nowotwory. Rak szyjki macicy jest najczęstszym nowotworem związanym z zakażeniem HPV, ale wirus może również prowadzić do raka odbytu, prącia, gardła oraz innych rzadziej spotykanych nowotworów.

Według danych Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC, ang. International Agency for Research on Cancer) każdego roku blisko pół miliona kobiet na świecie, w tym 2,5 tysiąca Polek ma postawioną diagnozę raka szyjki macicy. W 70% za wywołanie choroby odpowiadają wirusy HPV-16 i 18. Dodatkowe czynniki ryzyka raka szyjki macicy stanowią:

• wczesne rozpoczęcie współżycia - dlatego rekomendowane jest wykonywanie szczepień przeciwko HPV u dzieci w wieku 12-13 lat przed pierwszą inicjacją seksualną (sprawdź także artykuł: Szczepienia na HPV - co warto o nich wiedzieć?),
• duża liczba partnerów seksualnych,
• zakażenia HIV,
• palenie papierosów,
• częste stany zapalne pochwy.

Z kolei zakażenie brodawczakiem typu 16, 18, 31, 33 predysponuje do częstszego występowania innych nowotworów, takich jak rak krtani, rak migdałków, rak błony śluzowej dziąseł, policzków oraz leukoplakia.

HPV - jak leczyć? Jak pozbyć się wirusa brodawczaka z organizmu?

Nie istnieje specyficzne leczenie na wirusa HPV. W większości przypadków organizm sam zwalcza infekcję, dlatego też leczenie ma na celu łagodzenie objawów i zapobieganie ewentualnym powikłaniom. Jeśli brodawczaki są obecne i stwarzają dyskomfort lub niebezpieczeństwo, można je usuwać za pomocą różnych metod, takich jak stosowanie roztworów chemicznych oraz metody chirurgiczne - krioterapia, wycinanie zmian czy terapia laserowa. Brodawczaki HPV i ich leczenie obejmują więc głównie interwencje chirurgiczne i leki na HPV zwalczające objawy brodawek.

Kobiety borykające się z wirusem HPV mogą sięgnąć wspomagająco po żele dopochwowe wspierające leczenie zmian śródbłonkowych wywołanych przez wirus HPV, np. żel PAPILOCARE. Kurzajki o niewielkim stopniu zaawansowania można natomiast spróbować usunąć aptecznymi preparatami bez recepty, jak np. UNDOFEN PRO PEN TERAPIA KWASOWA TCA Żel do usuwania kurzajek i brodawek w aplikatorze. Warto jednak pamiętać, że jeśli to nie poskutkuje, należy zgłosić się do lekarza, który może zlecić chirurgiczne usuwanie brodawek.

Jak pozbyć się wirusa HPV z organizmu? Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zakażeniom HPV jest odpowiednia profilaktyka oraz szczepienie. Szczepionka przeciwko HPV wirus jest zalecana zarówno dla młodych dziewcząt, jak i chłopców, zwykle w wieku 12-13 lat. Szczepienie zapewnia ochronę przed najczęstszymi typami wirusa HPV odpowiedzialnymi za raka szyjki macicy i brodawczaki genitalne. Szczepienie można także wykonać u młodych osób do 26. roku życia. Szczepionka zazwyczaj obejmuje 3 dawki. U kobiet równie ważne jest regularne wykonywanie badania cytologicznego.

Dodatkowo należy pamiętać, że wirus HPV jest wysoce zaraźliwy i może przenosić się pomiędzy ludźmi poprzez kontakt ze skórą. To właśnie z tego powodu w przypadku kurzajek na dłoniach lub stopach należy unikać bezpośredniego kontaktu ze zmianami chorobowymi. Ważne jest korzystanie wyłącznie z osobistych akcesoriów higienicznych, takich jak ręczniki, klapki czy akcesoria do pielęgnacji paznokci. Własne klapki należy także nosić podczas wizyty na basenie lub w aquaparku. Cenne rady znajdziesz też w artykule: Czym są kurzajki i jak się ich pozbyć?

Jeśli już przytrafiło Ci się zakażenie, pamiętaj, aby nie rozdrapywać brodawek, ponieważ może to doprowadzić do rozsiania zmian na większym obszarze skóry. Dodatkowo nie należy zapominać, że bardzo częstą drogą transmisji wirusa HPV jest kontakt seksualny, dlatego ważne jest ograniczenie ilości partnerów oraz unikanie przygodnych stosunków seksualnych.