Higiena jamy ustnej noworodka, niemowlęcia, dziecka - jak powinna wyglądać?

Higiena jamy ustnej noworodka i mycie dziąseł w praktyce

Niewiele osób wie, że zawiązki zębów mlecznych tworzą się w dziąsłach już w okolicach 3-4 miesiąca ciąży! To, że znaczna większość dzieci rodzi się „bez zębów” (zdarzają się bowiem przypadki, w których noworodek ma już wyrżnięte zęby) nie oznacza wcale, że maluszek w ogóle ich nie posiada. Z tego i z kilku innych względów higiena jamy ustnej niemowlęcia powinna rozpocząć się - tak, jak zostało to wcześniej wspomniane - już od pierwszych dni życia dziecka.

Jak powinna wyglądać higiena jamy ustnej u dzieci nowonarodzonych? Jeśli dziecko nie ma jeszcze widocznych zębów, należy delikatnie czyścić jego dziąsła - codziennie, a w miarę możliwości - po każdym karmieniu. W jaki sposób to zrobić? Wystarczy owinąć palec gazą lub pieluszką tetrową zmoczoną czystą, przegotowaną wodą, a następnie delikatnie przecierać dziąsła i wnętrze jamy ustnej maluszka. Tego typu higiena jamy ustnej u dzieci powinna być utrzymywana do wyrżnięcia się pierwszych ząbków.

Warto także wspomnieć o tym, dlaczego takie postępowanie jest ważne już od pierwszych dni życia dziecka. Zarówno mleko mamy, jak i mleko modyfikowane zawierają bowiem cukry, których długotrwała obecność w jamie ustnej przyczynia się do powstawania zmian próchnicowych ze względu na tworzenie sprzyjającego środowiska do rozwoju bakterii (także w zębach znajdujących się jeszcze w dziąsłach) oraz do powstawania pleśniawek - białych, przypominających zaschnięty pokarm zmian w obrębie śluzówki, mających podłoże grzybicze (a grzyby to z kolei mikroorganizmy, które doskonale namnażają się w obecności cukrów). Aby więc uniknąć tego typu objawów i nieprzyjemności, warto zadbać o higienę jamy ustnej noworodka.

Higiena jamy ustnej niemowlęcia - gdy wyjdą pierwsze zęby…

Higiena jamy ustnej niemowlęcia, u którego pojawi się już pierwszy ząbek, oprócz oczyszczania fałdów dziąsłowych w wymieniony powyżej sposób, powinna również uwzględniać rozpoczęcie stosowania pasty do zębów dla dzieci. Zazwyczaj zęby mleczne zaczynają wyżynać się u dziecka między 6 a 11 miesiącem życia - warto więc zaopatrzyć się w odpowiednią dla niemowląt szczoteczkę do zębów dla dzieci, jak i w pastę chroniącą malucha przed próchnicą.

Wielu rodziców zastanawia się, jaką pastę dla dzieci w wieku kilku miesięcy wybrać, by maluch z jednej strony dobrze ją tolerował, a z drugiej - by spełniała swoje zadanie ochrony przeciwpróchniczej oraz nie zaszkodziła niemowlęciu. Przy podjęciu decyzji o zakupie konkretnego produktu warto kierować się przede wszystkim zaleceniami Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego (PTS), które mówią o tym, by pasta do zębów dla dzieci zawierała fluor w stężeniu 1000 ppm. Warto przy tym dodać, że na szczoteczkę - w przypadku niemowlęcia oraz dzieci niepotrafiących wypluwać - należy nakładać ilość pasty o wielkości ziarnka ryżu.

Higiena jamy ustnej niemowlęcia musi także uwzględniać dobór odpowiedniej szczoteczki do zębów dla dzieci. Stomatolodzy zalecają, by była to szczoteczka o jak najmniejszych wymiarach, z miękkim, nylonowym włosiem. Jeśli jednak Twoja pociecha nie pozwala na mycie zębów klasyczną szczoteczką z trzonkiem, możesz pomyśleć również o zakupie szczoteczki do zębów dla dzieci z silikonu medycznego, zakładanej na palec - to forma pośrednia pomiędzy zwykłą szczoteczką a myciem dziąseł palcem z nawiniętą na niego gazą lub tetrą, przez co dziecku może być łatwiej przestawić się właśnie na taką formę. Ząbki podczas mycia należy czyścić po obu stronach, najlepiej ruchem wymiatającym, w kierunku od dziąsła do korony. 

Warto tutaj dodać, że mycie zębów dziecka jest niezwykle ważne - nawet, jeśli wydaje nam się, że „to tylko mleczaki” i prędzej czy później zastąpią je stałe zęby. Wynika to z faktu, że próchnica - z zainfekowanych nią zębów mlecznych - łatwo może przenieść na zalążki zębów stałych, a wówczas one same wyrżną się ponad dziąsło już z próchnicą (nie bez przyczyny próchnica jest więc nazywana chorobą zakaźną).

Higiena jamy ustnej u dzieci starszych

U dzieci powyżej 2-3 roku życia, jeśli umieją już wypluwać nadmiar pasty, nadal należy stosować taką higienę jamy ustnej jak u niemowląt, przy czym należy zwiększyć ilość pasty nakładanej na szczoteczkę z ilości wielkości ziarenka ryżu do ilości o wielkości ziarenka groszku. Mycie zębów dziecka powinno odbywać się codziennie (rano i wieczorem), a jeśli jest to możliwe - również po większych posiłkach.

Jeśli chodzi o pierwszą wizytę u dentysty, to wiek powyżej 2 roku życia zdecydowanie jest momentem, w którym warto ją zrealizować. Stomatolodzy jednak coraz częściej zachęcają rodziców, by zgłaszali się ze swoimi maluchami już w 12 miesiącu życia, by przeprowadzić tak zwaną wizytę adaptacyjną - pozwalającą „oswoić” dziecko z gabinetem dentystycznym, lekarzem oraz przyrządami stomatologicznymi. Wszystko po to, by takie wizyty nie kojarzyły się później pociesze z przykrym doświadczeniem.

Nitkowanie zębów u dzieci, płyn do płukania, irygator - kiedy mogą się przydać?

Po osiągnięciu przez maluchy 6 roku życia, higiena jamy ustnej u dzieci powinna wskoczyć na „wyższy” poziom. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne zaleca, by od tego wieku wymienić pastę z zawartością fluoru o wartości 1000 ppm do takiej, w której zawartość fluoru wynosi 1400-1500 ppm. Nadal jednak warto nadzorować dziecko podczas mycia zębów - nie tylko ze względu na kontrolę dokładności całego procesu, ale również z uwagi na przeciwdziałanie ewentualnemu zachłyśnięciu.

Mycie zębów dziecka sześcioletniego i starszego może zostać zdecydowanie wzbogacone o inne elementy higieny jamy ustnej, które efektywnie pomagają zapobiegać próchnicy. Dodatkowo nowe akcesoria w łazience dzieci często traktują z ciekawością, a to z kolei przekłada się na zwiększenie motywacji do użytkowania tego typu gadżetów. Które z nich będą odpowiednie dla maluchów powyżej szóstego roku życia?

Szczoteczka elektryczna dla dzieci. Obecnie producenci proponują wiele rodzajów modeli, przystosowanych zarówno do preferencji estetycznych dzieci, jak i do ich zdolności manualnych. Szczoteczki elektryczne dla dzieci są więc dostępne w różnych wariantach kolorystycznych, z ozdobnikami w postaci wizerunków bohaterów najpopularniejszych bajek. Oprócz tego szczoteczka elektryczna dla dzieci może być zaopatrzona w wiele modeli końcówek - podłużnych, okrągłych, w miniaturowym - w stosunku do „dorosłych” egzemplarzy - wymiarze. Tak jak przy wyborze szczoteczki manualnej, tak również w przypadku elektrycznej warto zwrócić uwagę na miękkie, nylonowe włosie, które czyści zęby bez podrażnień dziąseł.

Irygator dla dzieci. To urządzenie sprawdza się zwłaszcza wtedy, gdy maluch musi nosić aparat ortodontyczny (już przy stałych zębach) lub różnego rodzaju nakładki (przykładowo - przeciwdziałające niepożądanym zmianom zgryzu). Irygator dla dzieci jest także świetnym pomysłem na uzupełnienie higieny jamy ustnej tych pociech, których zęby rosną w stłoczeniu i trudno wyczyścić je tradycyjną szczoteczką. Warto wspomnieć, że irygatory dla dzieci mają mniejszą moc od tych dla dorosłych - nie trzeba więc obawiać się podrażnień dziąseł.

Płyn do płukania jamy ustnej dla dzieci. Taki produkt należy bezwzględnie wprowadzać do higieny jamy ustnej dziecka tylko w sytuacji, w której maluch dobrze radzi sobie z wypluwaniem jego pozostałości. Płyny do płukania jamy ustnej dla dzieci dostępne obecnie na rynku mają różne smaki, przez co zdecydowanie bardziej odpowiadają najmłodszym niż wersje miętowe. Aby przekonać pociechę do stosowania płynu do płukania jamy ustnej dla dzieci, warto rozpocząć tę przygodę od podania mu płynu barwiącego resztki pokarmowe na zębach - dzięki temu maluch wie, które miejsca wyczyścił niedokładnie i ma szansę poprawić swoją technikę.

Nitkowanie zębów u dzieci. Tę metodę warto wprowadzać u nieco starszych pociech, które mają pełną kontrolę nad motoryką ruchów (po to, by nie zrobiły sobie krzywdy, przeciągając nić między zębami). Nitkowanie zębów u dzieci może odbywać się nie tylko za pomocą tradycyjnej nici, ale również nitek nawleczonych na specjalne patyczki o wyglądzie małej procy - taki gadżet z pewnością pomoże maluchowi w nauce tej czynności.

Nitkowanie zębów u dzieci, stosowanie płynów do higieny jamy ustnej oraz szczoteczki elektrycznej z pewnością zwiększy efektywność czyszczenia zębów. Co jednak w sytuacji, w której pociecha odmawia podejmowania tych czynności? Istnieje na to kilka sposobów - znajdziesz je w jednym z naszych poprzednich artykułów, a mianowicie w tekście - Co zrobić, gdy dziecko nie chce myć zębów? Zapraszamy do lektury oraz do przetestowania naszych metod w praktyce!