Dna moczanowa – choroba królów i bogaczy
Dna moczanowa, znana już od starożytności i objawiająca się nawrotowymi, epizodycznymi atakami zapalenia stawów, nazywana była niegdyś „chorobą królów” lub „chorobą bogaczy”. Nosiła to miano ze względu na powiązanie częstotliwości jej występowania z dietą bogatą w białko i tłuszcze zwierzęce, podawane w towarzystwie alkoholu (najczęściej wina lub wódki). Dawniej dnę moczanową, która obejmowała staw znajdujący się przy paluchu stopy określano również podagrą. W jaki sposób dochodzi do bolesnych ataków dny, jak się ją diagnozuje i jak leczy? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule – zapraszamy do lektury!
Przyczyny dny moczanowej
Główną przyczyną dny moczanowej (a właściwie jej ataków) jest hiperurykemia. To stan, w którym obserwuje się zwiększone stężenie kwasu moczowego we krwi. Jak do tego dochodzi? Ujmując rzecz najprościej, kwas moczowy jest substancją pojawiającą się w organizmie w wyniku metabolizmu (procesu przetwarzania) puryn – substancji zawartych w pożywieniu i napojach. Pokarmy bogate w puryny to przede wszystkim tłuste mięsa, smalec, mięso wędzonych ryb czy krewetki. Substancje te znajdują się również w mocnej, czarnej herbacie i napojach gazowanych. Gdy puryny zostaną zmetabolizowane w organizmie i w efekcie tego procesu powstanie kwas moczowy, to jego większość wydalana jest wraz z moczem, a reszta trafia do przewodu pokarmowego, gdzie jest rozkładana przez bakterie jelitowe. Czasem jednak stężenie kwasu moczowego w organizmie wzrasta, prowadząc do wspomnianej hiperurykemii. Przyczynia się do tego również spożywanie alkoholu, który – ujmując rzecz skrótowo – odwadnia organizm, utrudniając czasowo wydalanie kwasu moczowego przez nerki.
Hiperurykemia pojawia się również w przebiegu chorób, takich jak zespół metaboliczny (na który składa się insulinooporność, otyłość brzuszna, nadciśnienie i nieprawidłowy poziom lipidów we krwi), zatrucie ołowiem, niedokrwienność hemolityczna i inne. Zaburzenie w regulacji stężenia kwasu moczowego we krwi determinują również czynniki genetyczne, a ponadto przyjmowanie diuretyków (leków działających moczopędnie).
Podsumowując, na stan hiperurykemii (zwiększonego stężenia kwasu moczowego we krwi) wpływają: czynniki genetyczne, nawyki dietetyczne, przyjmowane leki oraz choroby towarzyszące. Kiedy poziom kwasu moczowego w organizmie przekroczy normę (30-70 mg na litr krwi), wówczas może dojść do ataku dny moczanowej (podagry). Jak rozpoznać dnę moczanową i jakie procesy wywołują jej objawy?
Jak rozpoznać dnę moczanową? Objawy podagry
W wyniku zbyt wysokiego stężenia kwasu moczowego we krwi, zaczyna on odkładać się w płynie stawowym, w postaci charakterystycznych kryształków kwasu moczowego, których obecność można stwierdzić w badaniu mikroskopowym. Obecność tych kryształków wywołuje proces zapalny, powodując nagły, niezwykle silny ból stawów, w wielu przypadkach uniemożliwiający poruszanie się. Najczęściej ostre zapalenie obejmuje stawy dużych palców u stóp (wyłącznie wtedy choroba jest określona jako podagra), choć zdarza się, że zajmuje stawy skokowe, kolanowe lub staw biodrowy (znacznie rzadziej dna moczanowa atakuje stawy kończyn górnych). Generalnie objawy dny moczanowej obejmują:
- silny ból stawów, pojawiający się często w nocy i osiągający apogeum o poranku. Pacjenci często przyznają, że po „rozchodzeniu” ból jest nieco mniejszy, jednak nadal stanowi dokuczliwą niedogodność;
- opuchlizna w obrębie stawu zajętego zapaleniem oraz jego wyraźne zaczerwienienie;
- miejscowa gorączka występująca w obrębie zajętego chorobą stawu;
- czasem do zaczerwienia i opuchlizny dochodzi również łuszczenie się skóry na danym stawie;
- w niektórych przypadkach można wyróżnić w obrębie stawu niewielkie, ale wyraźnie wyczuwalne guzki dnawe – skupiska wcześniej wspomnianych kryształków kwasu moczowego.
Lekarz, diagnozując w wywiadzie objawy podagry, wykonuje dodatkowo badania krwi (które wykażą zwiększoną obecność kwasu moczowego) i/lub badanie mazi stawowej, w której z kolei obecne będą charakterystyczne kryształki.
Leczenie podagry (dny moczanowej)
Objawy dny moczanowej znosi się doraźnie za pomocą stosowania zimnych okładów (łagodzą one ból występujący przy ataku) oraz z wykorzystaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych, kolchicyny (jest to alternatywne rozwiązanie dla pacjentów, którzy nie mogą przyjmować dawek niesteroidowych leków przeciwzapalnych) lub leków sterydowych (najczęściej podawanych bezpośrednio do stawu, poprzez zastrzyk). W przypadku nawracających ataków dny moczanowej, leczenie podagry obejmuje zmianę diety (na taką, w której zostaje ograniczona podaż produktów najbogatszych w omawiane wcześniej puryny), zalecenie unikania alkoholu, ale również podawanie leków zmniejszających poziom kwasu moczowego w organizmie, w wyniku hamowania pewnych procesów metabolicznych (leki te określa się mianem inhibitorów oksydazy ksantynowej).
Obecnie dnę moczanową określa się również jako „chorobę grillową” - nie bez przyczyny. Wakacje, majówki i długie weekendy to idealna okazja do tego, by spotkać się w rodzinnym lub przyjacielskim gronie i zasiąść do suto zastawionego stołu. Tłuste mięsa, piwo i wódka, spożywane przez kilka dni bez przerwy sprawiają, że poziom kwasu moczowego we krwi rośnie – pojawia się hiperurykemia, a stąd już tylko kilka kroków do ataku podagry. Niestety, dużo częściej, bo aż siedmiokrotnie – chorują mężczyźni, z uwagi na zwiększone w stosunku do kobiet spożycie alkoholu oraz tłustych, mięsnych potraw. Imprezujmy więc z głową, ograniczajmy ciężkie, grillowane dania, szukajmy alternatyw w warzywnych przepisach i pijmy dużo wody, by pomóc nerkom w spełnianiu ich funkcji.
mgr farm. Izabela Kurowska
Przedmiotem jej zainteresowań od zawsze było zdrowie - ukończyła więc studia farmaceutyczne na Wydziale Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Łodzi oraz studia podyplomowe w zakresie dietetyki w Szkole Biznesu i Nauk o Zdrowiu. Jej wykształcenie, a także poczucie misji w niesieniu pomocy ludziom, zaowocowały praktycznym, wieloletnim doświadczeniem w pracy z pacjentami aptek oraz z osobami zmagającymi się z problemami zdrowotnymi, wynikającymi z takich schorzeń jak nadwaga czy otyłość. Swoją postawą – w pracy i poza nią – promuje holistyczne podejście do zdrowego stylu życia, obejmującego zarówno właściwe żywienie, jak i aktywność fizyczną.
W Aptece Melissa pełni między innymi funkcję eksperta w Strefie Wiedzy, dzieląc się swoimi wskazówkami i spostrzeżeniami w przystępny sposób, w ramach artykułów poradnikowych. Prywatnie jest mamą dwójki dzieci, w których na co dzień stara się zaszczepić pasję do zdrowego stylu życia. Sama w wolnym czasie biega i ćwiczy z kettlebell, a dodatkowo rozwija swoją kolejną pasję, związaną z kosmetologią – a mianowicie pasję do naturalnej pielęgnacji twarzy i ciała.
