Czym jest liszajec zakaźny? Jak długo zaraża? Objawy, leczenie, przyczyny

Czym jest liszajec zakaźny?

Liszajec zakaźny to choroba skóry wywoływana przez bakterie, najczęściej Staphylococcus aureus lub Streptococcus pyogenes. Choroba ta objawia się powstawaniem czerwonych plam, które szybko przekształcają się w pęcherze wypełnione płynem. Pęcherze te pękają, tworząc charakterystyczne miodowe strupy.

Liszajec zakaźny jest najczęściej spotykany u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, ale może wystąpić u osób w każdym wieku. Ze względu na swoją wysoce zaraźliwą naturę, infekcja ta może szybko rozprzestrzeniać się w środowiskach takich jak szkoły czy przedszkola.

Liszajec zakaźny można podzielić na dwa główne typy: liszajec pęcherzowy i liszajec niepęcherzowy. Wersja pęcherzowa charakteryzuje się większymi pęcherzami, często występującymi na tułowiu u niemowląt i małych dzieci. Natomiast w przypadku formy niepęcherzowej, zmiany skórne są mniejsze, ale bardziej rozległe, często lokalizują się na twarzy, rękach i nogach. Zakażenie rozprzestrzenia się łatwo poprzez bezpośredni kontakt ze skórą lub przez dzielenie się zainfekowanymi przedmiotami, takimi jak ręczniki czy odzież​.

Liszajec zakaźny — profilaktyka

Profilaktyka liszajca zakaźnego koncentruje się na zapobieganiu rozprzestrzenianiu się infekcji oraz minimalizowaniu ryzyka jej wystąpienia. Kluczowym elementem jest utrzymanie odpowiedniej higieny osobistej. Regularne mycie rąk wodą z mydłem antybakteryjnym jest podstawowym środkiem zapobiegawczym, szczególnie po kontakcie z osobą zakażoną lub z przedmiotami, które mogły zostać zanieczyszczone, takimi jak ręczniki, odzież czy pościel​.

Liszajec zakaźny — objawy

Liszajec zakaźny jest powierzchowną infekcją skóry, wywoływaną przez bakterie, najczęściej Staphylococcus aureus lub Streptococcus pyogenes. Objawy tej choroby mogą się różnić w zależności od rodzaju bakterii oraz lokalizacji infekcji. Do najczęstszych objawów należą:

1. Czerwone plamy: Początkowym objawem są małe, czerwone, swędzące plamy na skórze. Plamy te mogą występować na różnych częściach ciała, ale najczęściej pojawiają się na twarzy, zwłaszcza w okolicach nosa i ust, oraz na rękach i nogach.
2. Pęcherze: W miarę rozwoju choroby czerwone plamy przekształcają się w pęcherze wypełnione przezroczystym lub żółtawym płynem. Pęcherze te mogą pękać, co prowadzi do wydzielania się płynu i powstawania wilgotnych, bolesnych powierzchni na skórze. Jest to szczególnie charakterystyczne dla postaci pęcherzowej liszajca, często wywoływanej przez Staphylococcus aureus​.
3. Strupy: Po pęknięciu pęcherzy na powierzchni skóry tworzą się charakterystyczne, miodowo-żółte strupy. Strupy te mogą się łuszczyć i odpadać, co często prowadzi do powstawania nowych ran i dalszego rozprzestrzeniania się infekcji.
4. Świąd: Skóra dotknięta liszajcem często intensywnie swędzi. Drapanie może prowadzić do dodatkowych uszkodzeń skóry i rozprzestrzeniania się bakterii na inne obszary ciała.

Liszajec może pojawiać się na różnych częściach ciała, najczęściej tam, gdzie skóra jest uszkodzona, na przykład w wyniku skaleczeń, otarć, ugryzień owadów lub innych drobnych urazów.

Zobacz także artykuł: Rumień zakaźny - przyczyny, objawy, leczenie

Liszajec zakaźny — leczenie

Leczenie liszajca zakaźnego zależy od stopnia zaawansowania infekcji oraz rodzaju bakterii wywołujących chorobę. Proces terapeutyczny obejmuje zarówno metody miejscowe, jak i ogólne, w celu skutecznego zwalczania bakterii i zapobiegania dalszemu rozprzestrzenianiu się infekcji.

Leczenie miejscowe — antybiotyki w postaci maści

W przypadku łagodnych i ograniczonych infekcji najczęściej stosuje się antybiotyki w postaci maści, które nakłada się bezpośrednio na zmienione chorobowo miejsca. Najczęściej używane preparaty zawierają mupirocynę lub kwas fusydowy, które są skuteczne przeciwko bakteriom Staphylococcus aureus i Streptococcus pyogenes.

Leczenie ogólne — antybiotyki doustne

W przypadkach bardziej zaawansowanych, kiedy zmiany skórne są rozległe lub gdy leczenie miejscowe okazuje się niewystarczające, stosuje się antybiotyki doustne. Wybór konkretnego antybiotyku zależy od wyniku badania bakteriologicznego oraz oporności bakterii na dane leki​.

Dodatkowe środki

Oprócz farmakoterapii, ważne jest przestrzeganie zasad higieny osobistej. Regularne mycie rąk, unikanie dotykania zmian skórnych oraz stosowanie czystych ręczników i odzieży są kluczowe w zapobieganiu rozprzestrzenianiu się infekcji na inne obszary ciała oraz na inne osoby. Zmiana opatrunków na zmienionych chorobowo miejscach również odgrywa istotną rolę w procesie leczenia, pomagając utrzymać czystość i sprzyjając gojeniu. Opatrunki powinny być zmieniane regularnie, a skóra powinna być starannie oczyszczana przed nałożeniem nowego opatrunku.

​Liszajec zakaźny u dzieci

Liszajec zakaźny jest jedną z najczęstszych bakteryjnych infekcji skóry u dzieci, szczególnie w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Choroba ta, wywoływana głównie przez bakterie Staphylococcus aureus i Streptococcus pyogenes, cechuje się wysoką zaraźliwością, co sprawia, że szybko rozprzestrzenia się w miejscach, gdzie dzieci mają bliski kontakt, takich jak szkoły i przedszkola​. Liszajec zakaźny jest szczególnie problematyczny u dzieci z powodu ich naturalnej skłonności do dotykania i drapania swędzących zmian skórnych, co może prowadzić do dalszego rozprzestrzeniania się bakterii na inne części ciała lub na inne osoby. Ponadto, dzieci są często bardziej narażone na infekcje skóry z powodu częstych mikrourazów, otarć czy ugryzień owadów, które stanowią wejście dla bakterii​.

Objawy liszajca zakaźnego u dzieci zazwyczaj zaczynają się od niewielkich, czerwonych plam na skórze, które mogą pojawić się wokół ust, nosa, a także na rękach i nogach. Te początkowe zmiany mogą szybko przekształcać się w pęcherze wypełnione przezroczystym lub żółtawym płynem. W miarę postępu choroby pęcherze pękają, co prowadzi do powstania charakterystycznych miodowo-żółtych strupów. Te strupy są nie tylko widocznym objawem infekcji, ale także głównym źródłem zakaźności, ponieważ zawierają bakterie, które mogą przenosić się na inne osoby poprzez bezpośredni kontakt lub przez zanieczyszczone przedmioty.

​Liszajec zakaźny u dorosłych

Liszajec zakaźny, choć częściej kojarzony z dzieciństwem, może również występować u dorosłych. W tej grupie wiekowej infekcja ta często pojawia się w wyniku współistniejących chorób skóry, takich jak egzema, lub urazów skóry, które ułatwiają wniknięcie bakterii. Infekcja u dorosłych może być szczególnie problematyczna w sytuacjach, gdy układ odpornościowy jest osłabiony, na przykład w przypadku cukrzycy, chorób autoimmunologicznych czy leczenia immunosupresyjnego. Dorośli mogą również zarażać się w miejscach publicznych, takich jak siłownie, sauny czy inne miejsca, gdzie występuje kontakt skórny z zakażonymi powierzchniami lub osobami.

Objawy liszajca zakaźnego u dorosłych często są podobne do tych występujących u dzieci, jednakże mogą być bardziej zlokalizowane i mniej nasilone. Niemniej jednak, dorośli są również narażeni na powikłania, takie jak zapalenie tkanki łącznej (cellulitis) czy kłębuszkowe zapalenie nerek, zwłaszcza jeśli infekcja nie jest odpowiednio leczona.

Liszajec zakaźny — jak długo zaraża? Czy można wychodzić na dwór?

Jak długo liszajec zakaźny jest zaraźliwy? Warto wiedzieć, że bez odpowiedniego leczenia osoba może zarażać innych przez cały okres obecności strupów, co zwykle trwa około dwóch tygodni. Jednak stosowanie antybiotyków, zarówno miejscowych, jak i doustnych, znacząco skraca ten okres, zmniejszając ryzyko zakażenia już po 24-48 godzinach od rozpoczęcia terapii.

Czy można wychodzić na dwór? Zaleca się, aby osoby zakażone unikały miejsc publicznych do czasu, aż nie będą już zarażać. Pozostanie w domu i unikanie kontaktu z innymi pomaga zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby. Po zakończeniu leczenia i uzyskaniu zgody ze strony lekarza można bezpiecznie powrócić do normalnych aktywności na świeżym powietrzu​.

Bibliografia

1. Veraldi, S., Benzecry, V. (2023). Impetigo. European Handbook of Dermatological Treatments, p. 479-482 (https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2014/0815/p229.pdf)
2. Hartman-Adams, H., Banvard, C., Juckett, G. (2014). Impentigo: Diagnosis and Treatment. American Family Physician, 90(4), p. 229-235. (https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2014/0815/p229.pdf)
3. ​​Nardi N.M., Schaefer T.J. (2024). Impetigo. StatPearls Publishing. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430974/
4. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/impetigo/symptoms-causes/syc-20352352
5. Lookingbill, D. P. (1985). Impetigo. Pediatrics in Review, 7(6), 177–181. doi:10.1542/pir.7-6-177