Co warto wiedzieć o szczepieniach przeciwko grypie?

Czym jest grypa?

Grypa to choroba zakaźna, wywoływana przez wirusa grypy. Choroba ta przenoszona jest drogą kropelkową i obejmuje drogi oddechowe. Grypa może mieć różny przebieg – od bezobjawowego i stosunkowo łagodnego, poprzez umiarkowany, aż do ciężkiego – skutkującego wieloma niebezpiecznymi dla zdrowia i życia powikłaniami.

Grypa a przeziębienie – jak je odróżnić?

Bardzo często grypa, a właściwie objawy grypy, mylone są z przeziębieniem. W związku z tym grypa nagminnie jest utożsamiana z nim, a następnie – bagatelizowana. Niestety, jest to błędne postępowanie. Grypa i przeziębienie to bowiem dwie różne choroby. Owszem – są to jednostki chorobowe wywoływane przez wirusy i mają bardzo zbliżone objawy. Ale na tym podobieństwa się kończą. Grypa wywoływana jest przez wirusa grypy, a przeziębienie przez inne wirusy. Jeżeli chodzi o objawy to to, co odróżnia grypę od przeziębienia, to bardzo gwałtowny i nagły początek infekcji w przypadku grypy, bardzo duże pogorszenie samopoczucia i ogromne przemęczenie, gorączka, dreszcze, bóle mięśni, głowy, ból gardła i kaszel. W przypadku grypy stosunkowo rzadko występuje silny, uciążliwy katar – w przebiegu grypy jest on raczej umiarkowany – w przeciwieństwie do przeziębienia, gdzie katar jest mocny i uciążliwy.

Czym charakteryzuje się wirus grypy?

Grypę wywołuje wirus grypy. Znane są 4 typy wirusa grypy:

• Wirus grypy typu A – wirus ten atakuje ludzi, świnie, ptaki, konie, nietoperze
• Wirus grypy typu B – wirus ten atakuje ludzi i foki
• Wirus grypy typu C – wirus ten atakuje ludzi, psy, świnie
• Wirus grypy typu D – wirus ten atakuje świnie i bydło

U człowieka grypa wywoływana jest przez wirusy grypy typu A, B i C.

Objawy i przebieg grypy

Okres wylegania się grypy – czyli czas, jaki upływa od momentu zakażenia do wystąpienia objawów, wynosi ok 1-4 dni. Co ważne, osoba chora może zarażać przez klika dni i tak:

• osoba dorosła zaraża na dzień przed wystąpieniem objawów i do 5-7 dni po wystąpieniu objawów;
• dziecko zaraża nawet na 6 dni przed wystąpieniem objawów i do nawet 3 tygodni od początku choroby.

Grypa trwa zazwyczaj ok 7 dni, choć niektóre objawy (np. osłabienie) mogą utrzymywać się nawet przez 2 tygodnie.

Do typowych objawów grypy należą:

• pojawiające się nagle duże osłabienie i zmęczenie;
• silne bóle mięśni, stawów i głowy;
• gorączka powyżej 38C;
• brak apetytu;
• kaszel – zazwyczaj suchy;
• katar z zatkanym nosem;
• ból gardła.

Powikłania grypy – co może być jej następstwem?

Przebieg grypy może być różny - od bezobjawowego, poprzez łagodny, a kończąc na ciężkim przebiegu wraz z poważnymi, zagrażającymi życiu powikłaniami takimi jak:

• zapalenie płuc, oskrzeli, oskrzelików;
• zaostrzenie astmy i POChP;
• zapalenie mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych;
• zapalenie ucha środkowego;
• zapalenie mięśnia sercowego;
• zapalenie osierdzia;•
• zapalenie mięśni.

Do osób najbardziej narażonych na powikłania po grypie należą:

• kobiety w ciąży;
• małe dzieci do 2 r.ż.;
• seniorzy – powyżej 65 r.ż.;
• chorzy przewlekli.

Jak zapewnić sobie i bliskim ochronę przed grypą?

Grypa jest chorobą, która może przebiegać w sposób ciężki i która może powodować niebezpieczne dla zdrowia i życia powikłania. Dlatego też warto się przed nią chronić. Przede wszystkim należy przestrzegać podstawowych zasad higieny – czyli należy:

• często i dokładnie myć ręce;
• unikać dotykania twarzy i okolic ust i oczu rękami;
• kichać i kasłać w jednorazową chusteczkę lub w zgięcie łokcia;
• unikać kontaktu z osobami chorymi;
• w przypadku pierwszych objawów grypy należy zostać w domu.

Najtańszym i najskuteczniejszym sposobem ochrony przed grypa są szczepienia.

Kto powinien przyjąć szczepionkę przeciw grypie?

Przeciwko grypie powinien zaszczepić się każdy. Ale nie jest to szczepienie obowiązkowe tylko rekomendowane/zalecane. W szczególności zalecane jest dla:

• kobiet w ciąży;
• kobiet planujących ciążę;
• dzieci w wieku 0,5-5 lat;
• osobom przewlekle chorym – zarówno dzieciom jak i dorosłym;
• osobom z obniżoną odpornością.

Rodzaje szczepionek na grypę

Na rynku dostępne są dwa typy szczepionek przeciw grypie:

• inaktywowane – zawierają fragmenty wirusa niezdolne do namnażania się, podaje się je domięśniowo – Influvac Tetra, Vaxigrip Tetra;
• atenuowana – zawiera żywe, atenuowane wirusy, podawana jest donosowo i przeznaczona dla dzieci od 2-18 r.ż. - Fluenz Tetra.

Oba typy szczepionek są tetrawalentne czyli zawierają 2 antygeny szczepów wirusa typu A i 2 antygeny szczepów wirusa typu B.

Kiedy należy szczepić się przeciwko grypie?

Na grypę należy szczepić się co roku – w okresie od września do maja. Najlepiej zaszczepić się w okresie jesiennym, przed sezonem największych zachorowań – im szybciej tym lepiej.

Dlaczego trzeba się szczepić przeciwko grypie co roku?

Grypa jest chorobą wirusową wywoływaną przez wirusa grypy. Wirus grypy, tak jak i inne wirusy zmienia się i mutuje. Aby szczepiona była skuteczna co roku opracowywana jest nowa szczepionka, której skład jest zmieniany w zależności od przewidywań i tego jakie jest prawdopodobieństwo pojawienia się konkretnego typu wirusa w nadchodzącym sezonie infekcyjnym. Dlatego też, aby szczepienie było skuteczne, należy je powtarzać co roku.

Jakie są przeciwwskazania do szczepień przeciwko grypie?

Przeciwwskazania do szczepienia przeciwko grypie szczepionką inaktywowaną:

• ostra choroba z gorączką;
• ciężka reakcja alergiczna na białko jaja kurzego lub inne składniki szczepionki;
• zespół Guillaina-Barrego.

Przeciwwskazania do szczepienia przeciwko grypie szczepionką aktywowaną:

ostra choroba z gorączką;

• ciąża;
• ciężkie zaburzenia odporności;
• przyjmowanie salicylanów;
• ciężka astma;
• ciężka reakcja alergiczna na białko jaja kurzego lub inne składniki szczepionki.

Jakie mogą wystąpić działania niepożądane po szczepieniu przeciwko grypie?

Działania niepożądane, jakie mogą wystąpić po szczepieniu przeciwko grypie szczepionką inaktywowaną:

• zaczerwienienie;
• obrzęk;
• bolesność w miejscu ukucia;
• gorączka;
• ból głowy;
• ból mięśni;
• złe samopoczucie.

Działania niepożądane, jakie mogą wystąpić po szczepieniu przeciwko grypie szczepionką atenuowaną:

• ból głowy;
• wyciek z nosa;
• uczucie zatkanego nosa;
• złe samopoczucie;
• utrata apetytu.

Przyjęcie szczepionki na grypę: procedura

Szczepionka przeciwko grypie jest dostępna na receptę. Szczepić – czyli podać domięśniowo (w przypadku szczepionki inaktywowanej) lub donosowo (w przypadku szczepionki) może pielęgniarka lub lekarz po uprzedniej wizycie i badaniu u lekarza. Szczepionka donosowa nie jest przeznaczona do samodzielnego podawania dziecku w domu. Aby przyjąć szczepionkę, należy umówić się na wizytę u lekarza, na wizycie lekarz wystawi receptę, którą należy wykupić w aptece. Następnie z wykupioną szczepionką należy udać się do punktu szczepień. Warto pamiętać, że szczepionka przeciwko grypie powinna być przechowywana w temperaturze 2-8C a podczas transportu z apteki do gabinetu szczepień szczepionka powinna znajdować się w specjalnej, przeznaczonej do tego torbie termoizolacyjnej.

Niektóre przychodnie mają swoje zapasy szczepionek przeciwko grypie i w takim przypadku nie ma konieczności kupowania szczepionki w aptece tylko płaci się za nią w przychodni.Niestety, w obecnym momencie jest bardzo duży problem z zakupem szczepionek przeciwko grypie. Warto dowiadywać się w okolicznych aptekach i u siebie w przychodni – czy są szczepionki dostępne i jak tylko się pojawią to bezzwłocznie zapisywać się na szczepienie.

Refundacja szczepionek na grypę: komu przysługuje?

• W tym sezonie grypowym 2020/2021 jest możliwość refundacji szczepień przeciwko grypie. I tak:•
• szczepienia bezpłatne szczepionką Vaxigrip Tetra przysługują osobom powyżej 75 r.ż.;
• szczepienia z 50% refundacją szczepionką Vaxigrip Tetra przysługują osobom powyżej 65 r.ż.;
• szczepienia z 50% refundacją szczepionką Influvac Tetra przysługują kobietom w ciąży i dorosłym ze zwiększonym ryzykiem powikłań pogrypowych;
• szczepienia z 50% refundacją szczepionką Fluenz Tetra przysługują dzieciom w wieku 2-5 lat.

Podsumowując, grypa jest częstą chorobą występującą w okresie jesienno-zimowym. Może przebiegać w różny sposób, również w bardzo ciężki, wiążący się z występowaniem powikłań niebezpiecznych dla zdrowia i życia. Dlatego też należy się przed grypą chronić. Najtańszym i jednocześnie najskuteczniejszym sposobem ochrony przed grypą są szczepienia. Szczególnie teraz, w okresie pandemii koronawirusa bardzo ważne jest aby zmniejszyć ryzyko innych infekcji wirusowych takich jak grypa właśnie poprzez szczepienie przeciwko grypie.

Bibliografia:

1. Brydak L. Grypa – problem stary jak świat, Hygeia Public Health 2012, 47(1): 1-7 
2. ChPL Fluenz Tetra
3. ChPL Influvac Tetra4
4. ChPL Vaxigrip Tetra
5. Tuszyński K., Choroby Zakaźne i szczepienia ochronne, Zeszyty Apteczne, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków, 2020
6. Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce, Zapobieganie, rozpoznawanie i leczenie grypy, 2019