Choroby płuc - skutki palenia papierosów

Konsekwencje palenia tytoniu: układ oddechowy

Negatywne skutki palenia papierosów kojarzą się nam przede wszystkim z chorobami płuc - w tym z nowotworami. I słusznie - wieloletnie badania i analizy potwierdzają związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy uzależnieniem nikotynowym realizowanym pod postacią palenia papierosów a rakiem płuc. W Polsce zapada na niego średnio 30 tysięcy osób rocznie! I choć jest to jedna z najgroźniejszych konsekwencji palenia tytoniu, to niestety oprócz niej wyróżniamy szereg następstw o negatywnym charakterze, pojawiających się w obrębie całego układu oddechowego. Wśród nich można z pewnością wyróżnić: 

• upośledzenie funkcjonowania oskrzeli, objawiające się dla osoby z uzależnieniem nikotynowym niemożnością odkrztuszenia śluzu oraz kaszlem, który największe natężenie ma o poranku, po wstaniu z łóżka. Dlaczego tak się dzieje? Substancje smoliste zawarte w dymie papierosowym trafiają oczywiście do oskrzeli, drażniąc rzęski znajdujące się na błonie śluzowej. To z kolei powoduje przerost gruczołów śluzowych (czyli zwiększenie produkcji śluzu), a także osłabienie ruchów rzęsek (czyli - w efekcie - trudności z „ewakuacją” śluzu z oskrzeli); 
• inne niż rak płuc nowotwory narządów układu oddechowego, a w tym - rak krtani, rak gardła, przełyku czy rak jamy ustnej;
• wysuszenie śluzówki gardła, prowadzące do znacznie częstszych infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych; 
• słynny kaszel palacza, będący niestety jednym z tych skutków palenia papierosów, który nie ustaje od razu po rzuceniu nałogu. Kaszel palacza to specyficzny, „szczekający”, suchy kaszel, który występuje salwami i prowadzi często do znacznego podrażnienia gardła. Często jest to odruch reakcyjny organizmu na wysuszoną śluzówkę gardła i jamy ustnej. Kaszel palacza może być jednym z objawów wskazującym na przewlekłe zapalenie oskrzeli, spowodowane przez palenie tytoniu; 
• inne, ciężkie choroby płuc, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy rozedma płuc.

Wymienione powyżej konsekwencje palenia tytoniu to jednak nie wszystkie skutki, jakie nałóg ten niesie dla układu oddechowego. U palaczy obserwuje się znaczne obniżenie wydolności oddechowej, prowadzące do zawrotów głowy, zasłabnięć, lub co najmniej do częstych zadyszek i przyspieszonego, płytkiego oddechu. Dodatkowo uzależnienie nikotynowe i aktywne palenie papierosów przyczynia się do epizodów bezdechu sennego oraz chrapania.

Wpływ nikotyny na organizm

Mówiąc o negatywnym wpływie nikotyny na organizm, nie można również zapomnieć o innych niż związane z chorobami płuc, konsekwencjami jej działania. Można wśród nich wyróżnić następujące skutki palenia: 

• choroby układu krążenia, a w tym - przede wszystkim miażdżyca, powodująca zwężenie światła naczyń krwionośnych. Taki stan rzeczy może być z kolei przyczyną tworzenia się zakrzepów, prowadzących do zakrzepicy żylnej, a później do udarów mózgu oraz zawałów serca; 
• choroba wrzodowa żołądka - jej rozwój związany jest oczywiście z degradacją błon śluzowych na skutek kontaktu z dymem papierosowym; 
• zwiększenie prawdopodobieństwa powstania zakrzepicy żylnej u kobiet, które jednocześnie palą papierosy i przyjmują tabletki antykoncepcyjne; 
• rozwój nowotworów złośliwych takich organów, jak trzustka, nerki i pęcherz moczowy.

Wpływ nikotyny na organizm da się odnotować również w wyglądzie skóry. Zauważalne gołym okiem skutki palenia papierosów to oczywiście tak zwane zmarszczki palacza, pojawiające się wokół ust. Zmarszczki palacza spowodowane są nie tylko powtarzalnym ruchem ust, jaki wykonuje się podczas zaciągania dymem papierosowym, ale również bezpośrednim oddziaływaniem tego dymu oraz niedotlenieniem komórek. Uzależnienie nikotynowe prowadzi także do szybszego starzenia się komórek w wyniku pogłębienia stosu oksydacyjnego, utraty jędrności skóry, zmiany kolorytu (cera palaczy jest zwykle sucha i poszarzała) oraz do zwiększenia prawdopodobieństwa występowania przebarwień. Wyraźnym skutkiem palenia papierosów są także zżółknięte palce i paznokcie u dłoni - na szczęście objaw ten mija wraz z pozbyciem się nałogu.

Jakie skutki ma bierne palenie papierosów?

Zmarszczki palacza czy przebarwienia na skórze wydają się być błahymi konsekwencjami praktykowania nałogu, jeśli weźmiemy pod uwagę skutki palenia biernego, występujące najczęściej u naszych bliskich - a jest ich naprawdę dużo! Przede wszystkim bierni palacze narażeni są na kontakt z dwoma rodzajami dymu - zarówno tym wydychanym przez samego palacza, jak i tym unoszącym się ze spalanego papierosa (to właśnie on jest najbardziej toksyczny, ponieważ zawiera najwięcej substancji smolistych).

Bierne palenie zwiększa znacząco ryzyko zachorowania na nowotwory - w tym raka płuc i inne nowotwory układu oddechowego (dotyczy to także osób, które nigdy w swoim życiu nie wypaliły ani jednego papierosa). Bierne palenie to również podniesione ryzyko zapadnięcia na obturacyjną chorobę płuc, choroby układu krwionośnego, zwiększenie częstotliwości ataków astmy u chorych na tę chorobę oraz wzmocnienie objawów uczulenia u alergików - także tych sezonowych. Groźną konsekwencją palenia przy małym dziecku jest również SIDS, czyli śmierć łóżeczkowa, odnotowywana najczęściej u dzieci pomiędzy drugim a trzecim miesiącem życia malucha. Korzyści z rzucenia palenia będą więc obejmować nie tylko samego palacza, ale również jego rodzinę i bliskich.

Jakie są korzyści z rzucenia palenia?

Wiele osób rozpatruje korzyści z rzucenia palenia przede wszystkim w wymiarze finansowym. Jeśli to właśnie ta kwestia jest dla osób zmagających się z nałogiem największą motywacją i doprowadzi do pożegnania uzależnienia, to oczywiście nie warto dyskutować z takim podejściem. Korzyści te jednak obejmują coś znacznie bardziej cennego, niż pieniądze - a jest to oczywiście zdrowie! Czego możesz spodziewać się po rzuceniu palenia? 

• W ciągu kilkudziesięciu godzin od wypalenia ostatniego papierosa obniży się Twoje ciśnienie krwi i spadnie ryzyko zapadnięcia na zawał serca. Oprócz tego zwiększy się ilość tlenu we krwi, a Ty z dużo większą intensywnością będziesz odczuwał bądź odczuwała smaki i zapachy! 
• W ciągu kilku miesięcy od rzucenia palenia poprawi się Twoja kondycja - znacznie zmniejszy się zadyszka oraz wrażenie niemożności złapania oddechu. Ustąpi również kaszel palacza oraz konieczność odchrząkiwania i odkrztuszania zalegającej w oskrzelach wydzieliny. 
• Po roku od rzucenia palenia ryzyko wystąpienia zawału serca zmniejszy się u Ciebie o połowę. 
• Po 5 latach zmniejszy się ryzyko udaru mózgu, a dodatkowo o połowę spadnie ryzyko zachorowania na raka płuc, raka krtani i inne nowotwory dróg oddechowych. 
• Po 10 latach abstynencji od papierosów ryzyko zapadnięcia na chorobę niedokrwienną serca będzie u Ciebie takie, jak u osób, które nigdy nie paliły. 
• Po 15 latach od zaprzestania palenia papierosów ryzyko zachorowania na raka płuc również będzie takie, jak u osób, które nigdy nie zapaliły papierosa.

Jeśli wymienione powyżej odwracalne skutki palenia papierosów przekonują Cię do tego, by skończyć z nałogiem, ale nadal nie wiesz, jak się do tego zabrać, przeczytaj jeden z naszych artykułów dotyczących tego tematu - 4 sprawdzone metody na rzucenie palenia. Znajdziesz tam porady dotyczące choćby wsparcia farmakologicznego, które zdecydowanie ułatwia cały proces pożegnania się z nałogiem. Życzymy powodzenia!

Przeczytaj także: 
Jak rzucić palenie?,   4 sprawdzone metody, jak rzucić palenie,   Jak działa cytyzyna,   Uzależnienie od nikotyny