ALT w diagnozowaniu chorób wątroby

Struktura i funkcja enzymu ALT

ALT jest ważnym enzymem biorącym udział w przemianie alaniny, łącząc metabolizm aminokwasów z cyklem energetycznym komórki. Jego aktywność i lokalizacja czynią go przydatnym wskaźnikiem w diagnostyce różnych chorób wątroby.

• Struktura: ALT jest transaminazą, enzymem, który katalizuje przeniesienie grupy aminowej między aminokwasami i alfa-keto kwasami. ALT istnieje jako dimer, składający się z dwóch identycznych podjednostek. Enzym używa pirydoksalu-5'-fosforanu (PLP), który jest pochodną witaminy B6, jako koenzymu. PLP jest niezbędne do katalizy reakcji transaminacji.
• Funkcja: ALT katalizuje przeniesienie grupy aminowej z alaniny na alfa-ketoglutaran. Reakcja ta przekształca alaninę w pirogronian i glutaminian w alfa-ketoglutaran. Jest to część większego cyklu metabolicznego znanego jako cykl alaninowy. ALT jest kluczowym enzymem w cyklu alaninowym, który umożliwia przewodzenie azotu z mięśni do wątroby. W mięśniach alanina jest tworzona z pirogronianu i transportowana do wątroby, gdzie może być przekształcona z powrotem w pirogronian przez ALT. Pirogronian może następnie wejść w cykl Krebsa lub posłużyć do syntezy glukozy przez proces glikoneogenezy. Ponieważ ALT jest głównie obecny w wątrobie, jego poziomy we krwi są często mierzone, aby ocenić zdrowie wątroby. Podwyższone poziomy ALT mogą wskazywać na uszkodzenie wątroby.
• Lokalizacja: ALT jest głównie zlokalizowany w cytoplazmie komórek wątroby, ale można go także znaleźć w mniejszych ilościach w innych tkankach, takich jak serce, mięśnie i nerki.

Wskazania do wykonania badania ALT

Badanie alaniny aminotransferazy (ALT) jest często przeprowadzane jako część diagnostyki, monitorowania oraz oceny różnych stanów zdrowia. Główne wskazania do wykonania tego badania to: ocena funkcji wątroby, planowane operacje wątroby, długotrwałe stosowanie leków hepatotoksycznych, monitorowanie leczenia chorób wątroby, diagnozowanie chorób mięśni i chorób sercowo-naczyniowych, ocena ryzyka stłuszczenia wątroby, badania przesiewowe i kontrolne oraz niejasne wyniki innych badań.

• Ocenianie objawów chorób wątroby: w przypadku objawów sugerujących uszkodzenie wątroby, takich jak żółtaczka, zmęczenie, utrata masy ciała.
• Przed operacjami chirurgicznymi: w celu oceny funkcji wątroby przed większymi zabiegami chirurgicznymi.
• Monitorowanie leczenia chorób wątroby: dla pacjentów leczonych z powodu wirusowego zapalenia wątroby lub innych chorób wątroby, regularne badania ALT mogą pomóc w monitorowaniu skuteczności terapii.
• Długotrwałe stosowanie leków hepatotoksycznych: w przypadku pacjentów przyjmujących leki, które mogą uszkodzić wątrobę.
• Choroby mięśni: ALT może być podwyższony w przypadku niektórych chorób mięśni.
• Choroby sercowo-naczyniowe: niekiedy badanie ALT jest wykonywane w ramach oceny chorób serca, ponieważ ALT może być nieznacznie podwyższony w przypadku zawału mięśnia sercowego.
• Otyłość i zespół metaboliczny: badanie ALT może być wykonywane w celu oceny ryzyka stłuszczenia wątroby u osób z otyłością, cukrzycą typu 2 i innymi stanami związanymi z zespołem metabolicznym.
• Badania pracownicze: niektóre branże wymagają regularnych badań funkcji wątroby, w tym ALT.
• Badania kontrolne u osób z ryzykiem chorób wątroby: takie jak osoby nadużywające alkohol, pacjenci z przewlekłym zapaleniem wątroby.
• Niejasne objawy i nieprawidłowe wyniki innych badań: w przypadku niejasnych objawów lub nieprawidłowych wyników innych badań związanych z wątrobą, badanie ALT może pomóc w dalszej diagnostyce.

Metodologia badania ALT

Badanie poziomu alaniny aminotransferazy (ALT) w surowicy krwi jest standardowym testem wykorzystywanym do oceny funkcji wątroby. Zazwyczaj nie są wymagane żadne specjalne środki przygotowawcze, chociaż niektórzy lekarze mogą zalecić pacjentowi, aby nie jeść na kilka godzin przed testem. Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej. Krew jest najpierw poddawana procesowi wirowania, aby oddzielić surowicę od innych składników krwi. Najpowszechniej używana metoda do oceny ALT to metoda kinetyczna. Polega ona na pomiarze tempa reakcji enzymatycznej, którą ALT katalizuje. W metodzie kinetycznej próbka surowicy jest mieszana z reagentami, w tym alfa- ketoglutaranem i L-alaniną. ALT przekształca te substraty w pirogronian i L-glutaminian, a następnie pirogronian jest przekształcany w mleczan przez dehydrogenazę mleczanową. Ta reakcja powoduje zmianę poziomu absorbancji światła UV, która jest mierzona za pomocą spektrofotometru. Każdy test musi być poprzedzony kalibracją za pomocą znanych standardów, a regularne kontrole jakości są konieczne do zapewnienia dokładności i powtarzalności wyników. Wyniki są zwykle raportowane jako jednostki enzymatycznej na litr surowicy (U/L). Normalne wartości mogą się różnić w zależności od laboratorium i użytej metody.

Interpretacja wyników ALT

Prawidłowe zakresy ALT mogą się różnić w zależności od laboratorium i metody analizy, ale zwykle mieszczą się w przedziale od 7 do 56 U/L.

• Mieszczący się w zakresach normy wynik ALT sugeruje, że nie ma znaczącego uszkodzenia wątroby lub innych tkanek, które zawierają ALT.
• Lekko podwyższony wynik: lekko podwyższony wynik ALT może występować w przypadku przewlekłego zapalenia wątroby, otyłości, stłuszczenia wątroby czy przyjmowania niektórych leków.
• Umiarkowanie podwyższony wynik może sugerować wirusowe zapalenie wątroby, alkoholowe uszkodzenie wątroby, czy chorobę trzewną.
• Znacznie podwyższony wynik: bardzo wysokie poziomy ALT, często ponad 10-krotnie wyższe niż górna granica normy, mogą wskazywać na ostre uszkodzenie wątroby, takie jak ostre zapalenie wątroby, martwicę wątroby, czy niedrożność dróg żółciowych.

ALT jest często interpretowany razem z innymi testami wątrobowymi, takimi jak asparaginian aminotransferaza (AST). Stosunek AST do ALT może pomóc w diagnostyce. Na przykład stosunek AST/ALT większy niż 2 może sugerować alkoholowe uszkodzenie wątroby, podczas gdy stosunek bliższy 1 może wskazywać na wirusowe zapalenie wątroby. Wynik ALT musi być interpretowany w kontekście kompleksowej oceny pacjenta. Ostateczną diagnozę i interpretację wyników powinien dokonać lekarz. Doraźne zmiany w poziomie ALT mogą wynikać z niedawnego spożycia alkoholu, intensywnego wysiłku fizycznego lub przyjmowania niektórych leków.