Tabletka „dzień po” - bezpieczeństwo, skuteczność i skutki uboczne

Jak działa tabletka „dzień po?"

Tabletka "dzień po” działa poprzez zmienianie procesów biologicznych związanych z ciążą i w zależności od typu tabletki może opóźniać owulację bądź zapobiegać zapłodnieniu.

• Tabletka "dzień po" może opóźnić owulację, czyli proces, podczas którego jajnik uwalnia jajeczko, które jest gotowe do zapłodnienia. Jeżeli owulacja jest opóźniona, to znaczy, że plemniki, które są już w układzie rozrodczym kobiety, mogą zginąć zanim jajeczko będzie gotowe do zapłodnienia.
• Pigułka "dzień po" może również zmienić sposób, w jaki plemniki poruszają się, utrudniając im dotarcie do jajeczka.
• Niektóre tabletki "dzień po" mogą wpływać na błonę śluzową macicy, co utrudnia zagnieżdżenie zapłodnionego jajeczka.

Ważne jest zrozumienie, że tabletka "dzień po" nie jest skuteczna, jeśli zapłodnienie już nastąpiło i jajeczko zagnieździło się w macicy. Tabletki te nie są środkami poronnymi i nie przerwą istniejącej ciąży.

Co zawierają pigułki „dzień po”

Tabletki "dzień po" zawierają substancje aktywne, które są formami syntetycznych hormonów. Istnieją dwa główne typy takich tabletek, które różnią się składem – jeden typ zawiera levonorgestrel, drugi natomiast octan uliprystalu.

• Levonorgestrel jest to syntetyczny hormon, który jest formą progesteronu. Działa poprzez zakłócanie procesu owulacji oraz zmienianie środowiska w macicy, co utrudnia zagnieżdżenie się zapłodnionego jajeczka.
• Ulipristal acetate (octan uliprystalu) jest to modulator receptora progesteronu. Działa poprzez opóźnianie lub zahamowanie owulacji.

Oba typy tabletek są skuteczne, ale mogą mieć różne okresy, w których zadziałają najlepiej. Na przykład, tabletki zawierające levonorgestrel są najbardziej skuteczne, jeśli są zażywane jak najbliżej stosunku płciowego, ale mogą być stosowane do 72 godzin po stosunku. Tabletki zawierające ulipristal acetate mogą być stosowane nawet do 120 godzin (5 dni) po stosunku.

Kiedy stosować tabletkę „dzień po"? 

Tabletka "dzień po" jest przeznaczona do stosowania po niezabezpieczonym stosunku płciowym lub w sytuacji, gdy metoda antykoncepcji mogła zawieść. Zastosowanie pigułki „dzień po” warto rozważyć w przypadku:

• stosunku seksualnego bez zabezpieczenia,
• jeśli zastosowana metoda antykoncepcji zawiodła, np. jeśli prezerwatywa pękła lub zsunęła się, 
• jeśli została pominięta pigułka antykoncepcyjna, 
• jeśli pierścień antykoncepcyjny wypadł bądź plaster antykoncepcyjny nie został w porę naklejony.

Kluczowe jest, aby przyjąć tabletkę "dzień po" jak najszybciej po niezabezpieczonym stosunku płciowym. Tabletki zawierające lewonorgestrel są najskuteczniejsze, jeśli są zastosowane w ciągu 72 godzin (3 dni) po stosunku płciowym, natomiast tabletki zawierające ulipristal octan można zażyć do 120 godzin (5 dni) po stosunku płciowym. Jednak należy pamiętać, że skuteczność tych tabletek maleje z każdą upływającą godziną.

Tabletka "dzień po" jest awaryjną metodą antykoncepcji i nie powinna być stosowana jako regularny sposób zapobiegania ciąży. Zawsze zaleca się stosowanie regularnych metod antykoncepcji (takich jak prezerwatywy, pigułki antykoncepcyjne, plastry antykoncepcyjne, wkładki domacicowe itp.) oraz stosowanie zasad bezpiecznego seksu.

Skutki uboczne i potencjalne ryzyko związane ze zastosowaniem tabletki „dzień po”

Antykoncepcja awaryjna jest ogólnie bezpieczna, ale jak każdy lek, może powodować pewne skutki uboczne wśród których wymienić należy: zmianę cyklu miesiączkowego, mdłości, dyskomfort lub ból w dolnej części brzucha, zmęczenie, ból i zawroty głowy czy ból piersi. Zażycie pigułki „dzień po” może także wywołać wymioty. Jeśli kobieta wymiotuje w ciągu dwóch godzin po zażyciu pigułki, powinna skonsultować się z lekarzem, ponieważ może być konieczne wzięcie kolejnej dawki. W rzadkich przypadkach, jeżeli mimo zastosowania tabletki "dzień po" dojdzie do ciąży, istnieje niewielkie ryzyko, że będzie to ciąża ektopowa (pozamaciczna). Kobiety, które są w ciąży lub podejrzewają, że mogą być w ciąży, nie powinny zażywać tabletki "dzień po".

Przeciwwskazania do stosowania antykoncepcji awaryjnej

Antykoncepcja awaryjna jest ogólnie bezpieczna dla większości kobiet, istnieją jednak pewne przeciwwskazania, które mogą sprawić, że nie będzie ona odpowiednia dla niektórych osób.

• Ciąża - antykoncepcja awaryjna nie powinna być stosowana przez kobiety, które są już w ciąży. Jest to środek zapobiegawczy, a nie środek do przerwania istniejącej ciąży.
• Alergia na składniki leku - jeśli kobieta jest uczulona na jakikolwiek składnik pigułki "dzień po", nie powinna jej zażywać.
• Ciąża ektopowa w przeszłości - kobiety, które w przeszłości były w ciąży pozamacicznej, powinny skonsultować się z lekarzem przed zażyciem tabletki "dzień po".
• Niektóre schorzenia układu krążenia - kobiety z niektórymi schorzeniami układu krążenia powinny skonsultować się z lekarzem przed zażyciem tabletki "dzień po".
• Niektóre schorzenia wątroby - kobiety z ciężkimi schorzeniami wątroby mogą nie być w stanie bezpiecznie zażywać antykoncepcji awaryjnej.
• Stosowanie leków lub suplementów: niektóre leki lub suplementy mogą wpływać na skuteczność tabletki "dzień po" lub zwiększyć ryzyko skutków ubocznych. Należą do nich niektóre leki stosowane w leczeniu gruźlicy, HIV, padaczki oraz niektóre ziołowe suplementy, takie jak dziurawiec.
• Ciężka choroba jelit - choroby, takie jak choroba Crohna, mogą wpływać na zdolność organizmu do absorpcji leku.

W każdym przypadku, kiedy kobieta ma jakiekolwiek obawy dotyczące stosowania antykoncepcji awaryjnej, powinna skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.