Pielęgnacja pępka noworodka – o czym należy pamiętać?

Czym jest kikut pępowinowy?

Kikut pępowinowy to pozostałość po odciętej pępowinie – przewodzie naczyniowym, który przez cały okres ciąży zaopatrywał organizm maluszka w substancje odżywcze. Po porodzie odcina się go na wysokości około 2 centymetrów nad brzuszkiem dziecka, a następnie na 2 dni pozostałość pępowiny zostaje zaciśnięta plastikową klamerką. Pępek noworodka nie wygląda wówczas tak, jak na pięknych zdjęciach reklamowych i niektórzy rodzice boją się wręcz dotykania tego miejsca – mają wątpliwości, jak je pielęgnować, by nie zaszkodzić dziecku. W ciągu około 2 tygodni kikut pępowinowy zmienia kolor – od sinobiałego, poprzez szary, aż po ciemnobrązowy, prawie czarny. W trakcie gojenia również wysycha i staje się coraz twardszy, natomiast po około 2 tygodniach samoistnie odpada. W tym czasie należy odpowiednio pielęgnować pępek noworodka, aby zapobiec infekcjom.

Pępek noworodka – mycie i pielęgnacja

Pielęgnacja pępka noworodka jest ważna z uwagi na konieczność zapobiegania infekcjom w obrębie tego miejsca – a zwłaszcza infekcjom bakteryjnym. Oto kilka najważniejszych zasad dotyczących przemywania pępka noworodka oraz dbania o kikut pępowinowy:

• przemywanie pępka noworodka powinno odbywać się raz dziennie;
• do przemywania należy użyć czystej wody lub wody z odrobiną delikatnego środka myjącego, a także jałowych gazików (płatki kosmetyczne wykonane z waty mogą pozostawić w okolicach rany drobne włókna, co sprzyja pogorszonemu gojeniu się pępka oraz rozwojowi bakterii);
• namoczonym w wodzie gazikiem delikatnie przemywamy pępek i jego okolice;
• w przypadku niekorzystnych warunków (duża wilgotność powietrza sprzyjająca rozwojowi bakterii, długie przebywanie noworodka w ubranku) można – zamiast wody – użyć do przemycia pępka noworodka środka antyseptycznego (takiego jak Octenisept). Preparat ten należy stosować raz w ciągu doby, zwracając uwagę na dokładne naniesienie na całą powierzchnię kikuta. Preparat pozostawić na 1 minutę, następnie dokładnie osuszyć.
• po przemyciu pępka nie zakrywamy go opatrunkiem czy pieluszką – kikut pępowinowy lepiej goi się, gdy rana ma stały dostęp powietrza.

Warto również wspomnieć o tym, że rodzice powinni zwrócić uwagę na wybór pieluszki. Musi być ona dostosowana rozmiarem tak, by nie drażniła pępka (a tym bardziej by go nie zakrywała). Dodatkowo należy ubierać maluszka w body czy koszulki z naturalnych, oddychających materiałów, dzięki czemu ranka będzie mogła swobodnie się goić. Pamiętajmy też, że niedopuszczalne jest stosowanie do przemywania pępka takich substancji, jak: ziołowe napary, toniki dla dorosłych, płyny micelarne czy płyny na bazie alkoholu. Pępek noworodka – przy właściwej pielęgnacji – powinien zagość się w ciągu około 2 tygodni – wówczas zasuszony, ciemny kikut pępowinowy odpada od ciała samoistnie.

Kikut pępowinowy nie odpada, czyli kiedy zgłosić się do lekarza?

Tak jak zostało to wspomniane wyżej, kikut pępowinowy powinien odpaść po około 2 tygodniach. Niekiedy czas gojenia wydłuża się do miesiąca, natomiast jeśli kikut pępowinowy nie odpada po 30 dniach, należy od razu zgłosić się do lekarza. Niedopuszczalnym jest podejmowanie prób samodzielnego usunięcia kikuta – można wówczas podrażnić ranę i spowodować infekcję, połączoną z wydłużonym czasem gojenia się rany (a czasem z koniecznością podawania dziecku antybiotyków.

Oprócz sytuacji, w której kikut pępowiny nie odpada, do lekarza należy zgłosić się po zaobserwowaniu niepokojących objawów skórnych. Wśród nich wyróżnić można zaczerwienienie i ocieplenie skóry wokół pępka, a także opuchnięcie, stwardnienie skóry, ropne wysięki o nieprzyjemnym zapachu. Tego typu symptomy muszą zostać skonsultowane z pediatrą, ponieważ mogą oznaczać rozwijanie się infekcji bakteryjnej – konieczne wówczas będzie podanie antybiotyku (najczęściej jest to lek w maści – do aplikacji na skórę).

Przeczytaj także:
Pierwsza kąpiel noworodka,   Ciemiączko u noworodka,   Wypróżnianie u noworodka,   Wyprawka dla noworodka,   Pielęgnacja skóry i problemy z brzuszkiem noworodka,   Trądzik noworodkowy i niemowlęcy