Nebulizator, kompendium wiedzy o urządzeniu do terapii inhalacyjnej

Jak działa nebulizator?

Nebulizatory działają na zasadzie zamiany leków płynnych na drobne cząsteczki, które mogą być łatwo wdychane do płuc. Proces ten nazywa się nebulizacją. Działanie nebulizatora zależy ściśle od rodzaju urządzenia. Nebulizatory tłokowe (kompresorowe) używają sprężonego powietrza, które przepływa przez rurkę do pojemnika z lekiem. Sprężone powietrze miesza się z lekiem, tworząc mgłę lub aerozol, który jest następnie wdychany przez pacjenta. Nebulizatory ultradźwiękowe natomiast wykorzystują fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości do wytwarzania aerozolu z leku. Fale dźwiękowe uderzają w powierzchnię leku, powodując jego rozpylenie. Proces terapii nebulizatorem zazwyczaj trwa od 10 do 15 minut i zwykle polega na oddychaniu przez ustnik lub maskę podłączoną do urządzenia. Lek dostarczany jest bezpośrednio do płuc, co zwiększa jego skuteczność i minimalizuje możliwe efekty uboczne związane z ogólnoustrojowym podawaniem leków.

Kiedy stosować nebulizator - wskazania do terapii inhalacyjnej

Nebulizatory są często stosowane w leczeniu różnego rodzaju chorób układu oddechowego (astma, POChP, mukowiscydoza, zapalenie płuc, zapalenie krtani czy alergie). Mogą być również wykorzystywane w celu zapewnienia ulgi w przypadku objawów związanych z tymi chorobami.

• Astma - nebulizatory są często używane do dostarczania leków rozszerzających oskrzela (bronchodilatatorów). 
• Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) - w przypadku tej choroby nebulizatory mogą dostarczać zarówno bronchodilatatory, jak i sterydy.
• Mukowiscydoza - nebulizatory są używane do dostarczania leków, które pomagają rozrzedzić gęstą śluz w płucach.
• Zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc - nebulizatory mogą pomóc dostarczyć leki przeciwzapalne czy antybiotyczne bezpośrednio do oskrzeli lub płuc.
• Alergie - nebulizatory mogą dostarczać leki przeciwzapalne, które pomagają zmniejszyć reakcje alergiczne w drogach oddechowych.

Jak poprawnie używać nebulizatora?

Używanie nebulizatora jest dość proste, ale ważne jest, aby postępować zgodnie z instrukcją producenta. Przed rozpoczęciem nebulizacji należy upewnić się, że urządzenie jest czyste i poprawnie złożone. To zwykle obejmuje podłączenie rurki do kompresora i umieszczenie leku w pojemniku. Lek, zwykle w formie roztworu, należy wlać do pojemnika na leki nebulizatora zwracając baczną uwagę czy ilość wlanego leku jest zgodna z zaleceniami lekarza. Maska lub ustnik powinny zostać podłączone do pojemnika na leki. Dzieci i osoby mające trudności z oddychaniem przez ustnik mogą korzystać z maski. Następnie włączamy urządzenie. Podczas nebulizacji oddech powinien być na tyle głęboki, by lek mógł dostać się do płuc. Stosowanie nebulizatora zwykle trwa około 10 do 15 minut. Po użyciu nebulizatora oczyszczamy go zgodnie z zaleceniami producenta. Wiele części nebulizatora, takich jak maska, ustnik i pojemnik na leki, można myć w ciepłej wodzie z mydłem.

Typy nebulizatorów

Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów nebulizatorów, które różnią się między sobą pod względem przeznaczenia, sposobu rozpraszania substancji, a nawet pod względem głośności działania.

• Inhalatory pneumatyczno-tłokowe są to inhalatory domowe ze sprężarką i nebulizatorem. Z ich pomocą można podawać każdy rodzaj leku. Niestety należą do urządzeń głośnych.
• Inhalator ultradźwiękowy – w jego przypadku aerozol powstaje dzięki ultradźwiękom, jednak nie nadają się one do podawania wszystkich rodzajów leków. Wykluczone są przede wszystkim antybiotyki. Są to urządzenia, które mogą być zasilane bateriami i pracują stosunkowo cicho.
• Inhalatory membranowo-siateczkowe – najbardziej zaawansowany sprzęt do inhalacji dostępny na rynku, ale także najdroższy. Może być stosowany do podawania każdego rodzaju leków (poza substancjami tłustymi, jak np. nebudose hialuronic). Wprowadzona w wibracje membrana powoduje powstawanie aerozolu, nie generując przy tym dużego hałasu.

Leki stosowane w nebulizacji

Leki stosowane w nebulizacji zależą od stanu zdrowia pacjenta i celu terapii. Najczęściej stosowane w terapii nebulizacyjnej leki to: bronchodilatatory, steroidy, antybiotyki, mukolityki, leki przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe.

• Bronchodilatatory to leki, które rozszerzają oskrzela i ułatwiają oddychanie.
• Steroidy są używane do zmniejszenia stanu zapalnego w drogach oddechowych.
• Antybiotyki mogą być nebulizowane w celu leczenia infekcji bakteryjnych układu oddechowego.
• Mukolityki są używane do rozrzedzania śluzu w drogach oddechowych, co ułatwia jego wykrztuszenie.

Wszystkie leki powinny być przepisane przez lekarza i używane zgodnie z jego zaleceniami. Niektóre leki mogą nie być odpowiednie do nebulizacji, a niektóre mogą wymagać specjalnego nebulizatora. Zawsze skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą w sprawie właściwego stosowania i dawkowania leków.

Przeciwwskazania do używania nebulizatorów

Nebulizatory są powszechnie stosowane w leczeniu różnych chorób układu oddechowego, takich jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), czy mukowiscydoza. Zazwyczaj są bezpieczne dla większości ludzi. Jednak istnieją pewne przeciwwskazania i okoliczności, które mogą ograniczyć stosowanie nebulizatorów.

• Alergie na leki stosowane w nebulizacji: jeżeli pacjent ma alergię na którykolwiek lek, który ma być podany za pomocą nebulizatora, nie powinien go stosować.
• Złe rozumienie instrukcji obsługi: nebulizator musi być używany prawidłowo, aby był skuteczny. Pacjenci, którzy nie są w stanie zrozumieć instrukcji, mogą nie otrzymać pełnej dawki leku, co może negatywnie wpłynąć na skuteczność leczenia.
• Choroby serca: niektóre leki stosowane w nebulizacji mogą powodować szybkie bicie serca. Dlatego pacjenci z niekontrolowanymi chorobami serca powinni skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem leczenia nebulizatorem.
• Ciężka niewydolność oddechowa: w ekstremalnych przypadkach, jeżeli pacjent ma problemy z oddychaniem na tyle poważne, że nie jest w stanie korzystać z nebulizatora, może być konieczne stosowanie innej metody podawania leków.

Zawsze ważne jest konsultowanie się z lekarzem lub farmaceutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek nowej terapii. Ważne jest również regularne czyszczenie i konserwacja urządzenia, aby zapobiec infekcjom oraz zapewnić higienę i prawidłowe działanie inhalatora.