Kreatywne zabawy dla niemowląt, czyli kilka pomysłów na aktywności rozwojowe dla dziecka

Nauka przez zabawę

Nauka przez zabawę – tak można byłoby określić proces uczenia się niemowląt. Każda aktywność, którą podejmujemy z naszym maluchem jest dla niego wyzwaniem, ale też pewnego rodzaju atrakcją. Poprzez proste zabawy z dzieckiem można wspierać rozwój w każdym aspekcie: wzroku, słuchu, mowy, a także ruchowym. Aktywności dają też możliwość budowania w radosnej atmosferze więzi i bliskości z rodzicami. Dlatego warto bawić się z dzieckiem już od samego początku! Choć zabawy z dzieckiem można rozpocząć już w pierwszych tygodniach życia, należy pamiętać, że zawsze powinny być dopasowane do wieku i możliwości rozwojowych dziecka – nie mogą zachęcać go do zbyt mocnego przekraczania naturalnych granic. Niech będą dla dziecka wyzwaniem, ale nigdy zagrażającym i zbyt trudnym wysiłkiem.

Jak bawić się z niemowlakiem już od pierwszych tygodni?

Przetestuj karty i książeczki kontrastowe. Przez pierwsze tygodnie życia niemowlę widzi świat w szarościach i na dodatek w bardzo rozmazany sposób. Po pierwszych dwóch tygodniach zaczyna odróżniać czerwony od zielonego, ale cały proces wykształcania się wzroku trwa kilka tygodni. Nie da się go przyspieszyć, ale można go wspomóc, wykorzystując do tego karty kontrastowe. To biało-czarne ilustracje z wyraźnymi kształtami, elementami koloru czerwonego, żółtego, niebieskiego i dzielonego. Lepiej umieszczać biało-czarne ilustracje po prawej lub po lewej stronie (np. powiesić na ramie łóżeczka), a nie bezpośrednio nad główką dziecka. Warto także powoli zbliżać i oddalać obrazki od twarzy niemowlęcia i opowiadać mu o tym, co widzi.

Propozycje na zabawy dla niemowląt od 3 miesiąca życia

• Kreatywna ciemność - gdy Twój niemowlak będzie już trochę starszy, trening wzroku można przeprowadzać w nocy. Gdy dziecko będzie już gotowe do spania, zgaś w pokoju wszystkie światła i włącz latarkę, po czym bardzo powoli zacznij przesuwać światłem po ścianach. Gdy natrafisz na jakiś przedmiot, podświetl go i powiedz co to jest. W trakcie zabawy mów cichym i kojącym głosem, który zrelaksuje Twoje dziecko. Gdy zobaczysz, że zaczyna zasypiać, wyłącz latarkę i zakończ zabawę. Ta zabawa pomaga w budowaniu ostrości wzroku i u starszych dzieci sprzyja zrozumieniu zależności pomiędzy przyczyną i skutkiem.
• Zabawa z lusterkiem - połóż dziecko na plecach i spraw, żeby patrzyło na Ciebie, a Ty trzymaj lusterko. Powoli przesuwaj lusterko w prawo i w lewo, w górę i w dół, tak, żeby dziecko musiało poruszać główką. Możesz chuchnąć na lusterko i narysować palcem wyraźny kształt, czy odcisnąć na nim rączkę dziecka. Zabawa uczy koncentracji i trenuje mięśnie karku dziecka.
• Zabawa w kotka - połóż dziecko wygodnie na plecach i trzymając jego dłonie, przenieś jego ręce za głowę. Następnie przełóż rączki na boki. Potem lekko ciągnąc, „wyprostu” nóżki dziecka i włóż obie dłonie pod plecy niemowlaka. Palcami obu dłoni delikatnie zacznij drapać jego tułów, a następnie głaskać płaskimi dłońmi. Na koniec daj maluszkowi całusa. Do tej zabawy jest specjalny wierszyk: „Mój kotek rano tak się przeciąga: łapki prostuje, nóżki wyciąga, plecki wygina, pazurki ostrzy, futerko gładzi. A teraz z myszkami sobie poradzi!”.
• Poszukiwania pieska - przykryj maluszka całkowicie lekkim, przejrzystym materiałem (najlepiej tetrą lub delikatną chustą). Udawaj, że szukasz kostki: obwąchuj głośno, trącaj dziecko nosem, aż w końcu obiema dłońmi „wykopuj” kostkę, stopniowo zsuwając chustę z dziecka. Wierszyk: Piesek szuka kostki: noskiem obwąchuje, w ziemi kopie, kopie i kostkę znajduje!”
• Zabawa z niemowlakiem w echo - w tej zabawie zarówno Ty możesz być echem, jak i dziecko. Gdy usłyszysz „aghhh”, „guuu” lub jakiekolwiek inne dźwięki, powtarzaj je modulując głos – szeptem, głośno, podśpiewując i robiąc przy tym śmieszne miny. Próbuj też samodzielnie rozpoczynać takie rozmowy, pochylając się nad niemowlęciem i patrząc mu w oczy, mów: „ghyyy” tyle razy, aż dziecko Ci odpowie. Ta zabawa wspomaga rozwój aparatu artykulacyjnego u dziecka.

Propozycje na zabawy dla niemowląt od 6 miesiąca życia

Gdy maluch opanuje już trzymanie główki, otworzą się przed Wami nowe możliwości wspólnych zabaw. To świetny czas na pierwsze, wspólne akrobacje!

• Zabawa w naleśnika - dopinguj dziecko we wszystkich próbach włożenia palców stóp do buzi, gdy leży na plecach i podnoszeniu klatki piersiowej, gdy leży na brzuszku. Następnie połóż dziecko na kocyku, turlaj je na nim i zawijaj w materiał, zachęcając do samodzielnych przewrotek. Kiedy dziecko się zmęczy, powiesz, że zrobisz z niego pyszny deser – zacznij „ugniatać” delikatnie ciałko dziecka, a turlając je na boki przykrywaj kocem. Na końcu udawaj, że smarujesz je dżemem (głaszcz płaską dłonią po całym ciele). Taka zabawa ułatwia naukę przewrotek z brzucha na plecy i odwrotnie.
• Zjeżdżalnia dla niemowlaka – usiądź na krawędzi łóżka lub na krześle i trzymaj dziecko na kolanach, tyłem do siebie. Przytrzymując maluszka pod pachami, pozwól mu „podreptać” po swoich udach, a następnie opuszczając go, pozwól mu „zjechać” po Twoich nogach.
• Zabawa w rowerek – połóż dziecko na plecach na miękkim podłożu i chwyć za stópki. Naśladując pedałowanie, poruszaj jego stopami, jakby jechało na rowerze. Rób to na przemian szybko i wolno. Na koniec naciśnij obie stópki tak, by jego ugięte w kolanach nogi dotknęły brzuszka. Do zabawy możesz wykorzystać wierszyk: „To jest mój rowerek: jadę na spacerek, tak powoli, tak powoli i szybciutko i szybciutko, tak powoli, tak powoli i szybciutko, i szybciutko. Już hamuje mój rowerek: skończył się nasz spacerek!”
• Mały szef kuchni - zawiń dziecko w chustę i idź z nim do kuchni, żeby rozpocząć zabawę w gotowanie. Nalej wody do garnka i pozwól dziecku zamoczyć w wodzie rączki. Następnie powoli wsyp powoli sól i niech maluch cały czas obserwuje, jak ona się rozpuszcza. Później możesz dodawać inne przyprawy: cynamon, wanilię, bazylię czy oregano.

Pomysły na zabawy z rocznym dzieckiem

Dalsze zabawy trudno jest sprecyzować dokładnie co do wieku - niektóre dzieci będą na nie gotowe w 7 miesiącu życia, inne nieco później. Należy przede wszystkim bacznie obserwować swojego malucha i powoli wprowadzać coraz trudniejsze figle.

• Tunel do raczkowania lub pełzania – postaraj się zorganizować kilka dużych kartonów, z których ułożysz tunel. Połóż dziecko na brzuchu na jednym końcu tunelu, a sama usiądź po drugiej stronie. Wyciągnij ręce do przodu i zachęcaj dziecko, żeby do Ciebie przypełzało. Możesz też położyć przed nim zabawkę przywiązaną do sznurka i przyciągać ją do siebie, żeby dziecko za nią podążało.
• Zabawa w jazdę na konika – jeśli dziecko już pewnie siedzi, posadź je na kolanach przodem do siebie i mocno chwyć za dłonie. Delikatnie rozpocznij podrzucanie dziecka kolanami, potem coraz intensywniej. Kołysz kolanami w prawo i w lewo, aż nagle rozchyl kolana, odchylając dziecko do tyłu „zepchnij do przepaści” (oczywiście cały czas mocno je trzymaj!). Możesz przy tym mówić wierszyk: „Hopsa, hopsa, mój koniczku: po piaseczku, po piaseczku, po kamyczku, po kamyczku i z góreczki i z góreczki, aż tu nagle plum do rzeczki!”
• Konik bujany – połóż się na plecach, a maluszka połóż na brzuszku na twoich goleniach, które uniesiesz do góry, prostopadle do podłogi. Łagodnie kołysz dziecko w przód i tył, delikatnie je „podrzucaj”, a następnie pozwól nogom opaść łagodnie na podłogę.
• Co to za dźwięk? - przygotuj kilka domowych przedmiotów, które wydają różne dźwięki: garnki, deskę do krojenia, drewnianą łyżkę, chochlę, wlej do butelki wodę i wraz z dzieckiem uderzaj w różne przedmioty rączką. Mów dziecku co to za przedmiot, pozwól mu go dotknąć i uderzyć, żeby wydał dźwięk.
• Zabawa dla niemowląt z tasiemkami - kiedy Twoje dziecko opanuje już chwyt pęsetkowy, czyli trzymanie drobnych przedmiotów opuszkami palców wskazującego i kciuka, posadź go na krześle do karmienia i na stoliku przed nim połóż kolorowe tasiemki. Poproś, żeby rozdzielało je i podawało Ci po jednej sztuce, a ty wieszaj je na różnych częściach ciała wybranego pluszaka. Nie obwiązuj ich ściśle tylko tak, żeby dziecko umiało je później zdjąć. Pytaj swoją pociechę, gdzie zawieszać sznureczki i opowiadaj o poszczególnych częściach ciała.

Jak bawić się z niemowlakiem? Kilka wskazówek dla rodziców

Bez względu na to, jaką formę zabawy z niemowlęciem wybierzesz, warto pamiętać o kilku sprawach:

• Nie trzymajcie się sztywno scenariusza – podążajcie za swoim dzieckiem i gdy widzicie, że coś je denerwuje, nie starajcie się za wszelką cenę doprowadzić zabawy do końca. Pamiętajcie, że to ma być zabawa i rozrywka dla dziecka, a nie „zaliczanie” punktów programu rozwojowego. Jeśli z kolei widzicie, że coś wybitnie mu się podoba, powiedzcie bliskim, w jaki sposób najchętniej będzie się z nimi bawił.
• Zawsze zastanówcie się dwa razy, gdy będziesz chciała coś wyrzucić. Może się okazać, że puszka po herbacie stanie się dla Waszego dziecka wspaniałą grzechotką albo skrzynią skarbów. Ważne jednak, aby wszystkie te przedmioty były dla dziecka bezpieczne i w żaden sposób mu nie zagrażały (dla niemowlaka odpadają małe elementy, ostre krawędzie, itd.)
• Bądźcie cierpliwi - dzieci bardzo szybko angażują się w nowe aktywności, ale równie ekspresowo potrafią się nimi znudzić. To zupełnie normalne, dlatego przygotujcie się, że czeka Was prawdziwy trening rodzicielskiej kreatywności, a do „starych” zabaw wracajcie po kilku dniach.
• Przy każdej wybranej zabawie, bawcie się jak najlepiej! Nie bójcie się wygłupiać, stroić dziwnych min i cieszyć się, gdy Wasze dziecko rozśmieszy Was do łez. Dziecko jest bardzo wrażliwe na emocje i nastroje szczególnie matki, więc szczera radość i bliskość rodziców to największe szczęście, jakie możecie mu dać!

Bibliografia
[1] Cholewińska - Szkolik A. Gdy dziecko się nudzi. Kraków, 2011: Wydawnictwo Zielona Sowa.
[2] Półtorak A. Baraszkujemy! 20 prostych zabaw z malutkim dzieckiem. Sopot: 2012: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
[3] https://dziecisawazne.pl/zobacz-swiat-oczami-swojego-dziecka-pokaz-mu-swoj-swiat/
[4] https://www.mjakmama24.pl/niemowle/rozwoj-niemowlaka/15-zabaw-z-niemowlakiem-wspierajacych-rozwoj-dziecka-aa-Xpjc-k2Cw-j9up.html