Kleszcze - czy jest się czego bać i jak się przed nimi uchronić?

Zagrożenia dla człowieka: choroby przenoszone przez kleszcze

Zanim przejdziemy do omówienia, jak zabezpieczyć się przed kleszczami, warto uświadomić sobie, jakie na nas czyha zagrożenie. Kleszcze to pasożyty zewnętrzne kręgowców (człowieka i zwierząt), zaliczane do grupy pajęczaków. W Polsce występuje ok. 20 gatunków kleszczy, z których najbardziej niebezpieczne dla człowieka są dwa: kleszcz pospolity i kleszcz łąkowy (pastwiskowy). Pajęczaki te są małe, zazwyczaj mają kilka milimetrów długości, choć zdarzają się też większe – mierzące 15-30 mm.

Kleszcz, aby żyć, musi żywić się krwią kręgowców – człowieka lub zwierząt. W momencie ugryzienia i pobierania krwi kleszcz wydziela duże ilości śliny. Ślina wydzielana w pierwszym momencie zawiera hemolizynę, cytolizynę oraz substancje znieczulające i rozrzedzające krew, które mogą podrażniać skórę, ale to jeszcze nie jest największy problem. Podczas żerowania, wraz ze śliną przenoszone są patogeny wielu groźnych chorób, dlatego tak ważna jest ochrona przed kleszczami dla ludzi.

• Kleszczowe zapalenie mózgu - choroba wirusowa ośrodkowego układu nerwowego, wywoływana przez wirusy flavivirus. Wirusy te przenoszone są przez kleszcze, które podczas ugryzienia zarażają człowieka. Objawy choroby pojawiają się zazwyczaj po ok. 10-14 dniach od ugryzienia i są to: złe samopoczucie, objawy grypopodobne, wysoka gorączka, wymioty, potliwość, światłowstręt, zapalenie spojówek. Po pierwszej fazie następuje niewielka poprawa stanu zdrowia i samopoczucia chorego, po której rozwija się faza neurologiczna – wraz z bardzo wysoką gorączką, bólami głowy, wymiotami, a nawet z zaburzeniami świadomości, porażeniem kończyn i śpiączką.
• Borelioza - wywoływana jest ona przez bakterie - krętki – Borrelia burgdorferi, które znajdują się w organizmie kleszcza. Choroba może przebiegać w różny sposób. Charakterystyczny, jej początkowym etapem jest rumień wędrujący, który znika po kilku tygodniach. Oprócz tego mogą występować inne objawy: zmęczenie, objawy grypopodobne, gorączka. To, że rumień zniknął, nie oznacza, że choroba ustąpiła. Wręcz przeciwnie, bowiem przechodzi ona w fazę przewlekłą i może prowadzić do wielu, bardzo poważnych powikłań takich jak: zapalenia stawów, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu i rdzenia, a także do boreliozy układu krążenia i zaburzeń rytmu serca.

Sprawdź także wpis: Nie daj się boreliozie! Objawy i leczenie boreliozy

Aby uniknąć tych poważnych chorób, warto wiedzieć, jak chronić się przed kleszczami.

Kleszcze mogą być obecne również w przydomowych ogródkach

Kleszcze stają się aktywne na przełomie marca i kwietnia – wtedy, kiedy temperatura powietrza wzrasta powyżej 4-8°C. Gdzie żerują kleszcze? Zazwyczaj żyją w lasach, na ich obrzeżach, w ściółce leśnej, na łąkach, w parkach, w trawie i zaroślach. Niestety można też spotkać kleszcze w ogrodzie, gdzie są zagrożeniem dla człowieka i zwierząt domowych.

Kleszcze są obligatoryjnymi, czasowymi pasożytami zewnętrznymi kręgowców (człowieka i zwierząt), a to oznacza, że do ich życia konieczne jest żywienie się krwią żywiciela – czyli ugryzienie i żerowanie na ciele. Kleszcze najczęściej gryzą w pachwiny, zgięcia dużych stawów, szyję i małżowiny uszne – czyli wszędzie tam, gdzie skóra jest miękka i delikatna i gdzie kleszcz jest „bezpieczny”. Właśnie w tych miejscach trzeba je szukać, wracając z lasu lub z innych miejsc, w których kleszcze mogą przebywać. Warto także wiedzieć, jak się chronić przed kleszczami, aby uniknąć ugryzienia.

Jak uchronić się przed kleszczami w ogrodzie?

Mimo że nie zawsze ugryzienie kleszcza powoduje zakażenie i rozwój choroby, to prawdopodobieństwo zakażenia jest bardzo duże. Co więcej, choroby przenoszone przez kleszcze są nie tylko nieprzyjemne, ale również, co istotne, są bardzo niebezpieczne i mogą pozostawiać w organizmie człowieka uciążliwe, niebezpieczne powikłania, dlatego ochrona przed kleszczami jest tak ważna.

W ochronie przed kleszczami pomocne mogą być wszystkie czynności, które zmniejszą prawdopodobieństwo „złapania kleszcza” i ugryzienie przez niego, czyli – unikanie (w miarę możliwości) lasów, zarośli, łąk i wysokich traw – czyli tych miejsc, w których kleszcze przebywają oraz zakładanie odpowiednich jasnych ubrań (kurtka lub bluza z długim rękawem, długie spodnie, zakryte buty), jeżeli wybieramy się w miejsca, gdzie prawdopodobieństwo złapania kleszcza jest spore.

Jak jeszcze ochronić się przed kleszczami? Niewątpliwie najważniejszym sposobem ochrony przed ugryzieniem przez kleszcza jest stosowanie preparatów odstraszających pajęczaki. Do wyboru jest dużo produktów. Są to tzw. repelenty, np. Mosquito S.O.S lub MUSTICO.

Godne polecenia są także olejki eteryczne, np. eukaliptusowy, cytronelowy, lawendowy, z paczuli, bazyliowy, anyżowy, goździkowy, 100P Natural.

Na rynku dostępne są także:

• plastry odstraszające kleszcze,
• bransoletki przeciw kleszczom,
• urządzenia ultradźwiękowe.

Zapoznaj się także ze wpisem: Jak bezpiecznie usunąć kleszcza? Sprawdzone metody

Podsumowując – kleszcze powszechnie występują w środowisku. Jest ich dużo i często (niestety) zdarza się, że gryzą człowieka. Niestety ugryzienie kleszcza powoduje nie tylko podrażnienie w miejscu jego bytowania, ale co najgorsze, może prowadzić do wielu, bardzo niebezpiecznych chorób. Dlatego też należy bezwzględnie chronić się przed kleszczami, a w przypadku ugryzienia i pojawienia się objawów chorobowych bezzwłocznie udać się do lekarza.