Infekcje intymne - rodzaje, przyczyny i leki w domowej apteczce

Przyczyny infekcji intymnych

Infekcja intymna zdarza się niemalże każdej kobiecie przynajmniej raz w ciągu życia. Mniej więcej co druga kobieta w wieku 15-49 lat zmaga się z grzybicą narządów płciowych przynajmniej dwukrotnie w trakcie roku. 5% kobiet cierpi na nawracające zapalenie pochwy i sromu, które pojawiają się 4 razy w roku lub częściej. Dane te pokazują, że infekcję intymną można uznać za powszechną przypadłość, która najczęściej dotyczy kobiet w wieku reprodukcyjnym.

Przyczyną większości zakażeń są bakterie. Pod wpływem różnych czynników (zaburzenia hormonalne i inne) dochodzi do zmodyfikowania mikrobioty pochwy (mikrobiota to zespół mikroorganizmów zasiedlających dany obszar) i nadmiernego namnażania się niepożądanych bakterii. Infekcja intymna nieco rzadziej powodowana jest przez drożdżaki. Trzecim możliwym źródłem zakażenia są pierwotniaki.

Jakie są objawy infekcji intymnych?

Jakie symptomy daje infekcja intymna? Objawy, które mogą się pojawić to przede wszystkim:

• wydzielina z pochwy o specyficznym, nietypowym zapachu (upławy);
• świąd pochwy;
• świąd lub pieczenie warg sromowych;
• zaczerwienienie i obrzęk w obrębie sromu; 
• suchość w pochwie;
• kłujący ból okolic intymnych podczas stosunku seksualnego;
• bolesne oddawanie moczu.

Nie każda infekcja intymna objawia się wszystkimi wymienionymi wyżej symptomami. U części osób, zakażenie jest skąpoobjawowe. Oznacza to, że kobieta przechodzi infekcję łagodnie, co często opóźnia wizytę u ginekologa. Nawet 50% kobiet przechodzi bakteryjne zapalenie pochwy bezobjawowo.

Jakie są przyczyny stanu zapalnego pochwy?

Do rozwoju infekcji intymnych może dojść pod wpływem przyjmowania antybiotyków (w leczeniu zakażeń zlokalizowanych w innych częściach organizmu), stosowania antykoncepcji hormonalnej lub leków immunosupresyjnych (są to preparaty wyciszające odpowiedź układu odpornościowego, zalecane przykładowo po przeszczepie). Zarówno niedostateczna, jak i nadmierna higiena może prowadzić do zapalenia pochwy. Czynnikiem ryzyka są również: palenie papierosów, chorowanie na cukrzycę, narażenie na przewlekły stres i predyspozycje genetyczne. Na rozwój infekcji intymnej bardziej narażone są także kobiety ciężarne.

Rodzaje infekcji intymnych (grzybica pochwy i inne)

Najczęstsze rodzaje infekcji intymnych to:

• infekcje bakteryjne (waginozy bakteryjne); 
• infekcje grzybicze;
• infekcje intymne wywoływane przez pierwotniaki.

Spośród zdiagnozowanych infekcji intymnych, 20-60% stanowi nieswoiste zapalenie pochwy (waginoza bakteryjna). Rozwija się w wyniku nadmiernego namnażania się bakterii beztlenowych. U zdrowej kobiety, w pochwie dominują bakterie Lactobacillus, a bakterie beztlenowe stanowią jedynie niewielki odsetek tych mikroorganizmów. Pod wpływem wyżej wymienionych czynników, równowaga ta może ulec zaburzeniu. Rozwija się wówczas bakteryjna waginoza, często przebiegająca skąpo lub nawet bezobjawowo. Jeśli jednak objawy wystąpią, najczęściej jest to obfita, jednorodna, szarobiała wydzielina pochwowa, o charakterystycznym, „rybim zapachu”.

Innym rodzajem infekcji jest zapalenie powodowane przez bakterie tlenowe, takie jak Escherichia coli i Enterococcus spp. Na ten rodzaj infekcji mogą wskazywać upławy o żółtawym zabarwieniu i gnilnym zapachu. W porównaniu z waginozą bakteryjną, przy zapaleniu powodowanym przez bakterie tlenowe, kobieta częściej odczuwa ból i pieczenie okolic intymnych.

Trudności diagnostyczne mogą wystąpić przy mieszanym zapaleniu pochwy. W tym przypadku objawy mogą być bardzo zróżnicowane i sugerować inne rodzaje infekcji intymnej.

Grzybicze infekcje intymne występują rzadziej. Obejmują 17-39% rozpoznanych stanów zapalanych pochwy. Najczęściej, przyczyną są grzyby z rodzaju Candida. Kolonizują one pochwę, a także jelito grube5. Uważa się, że to właśnie grzyby znajdujące się w końcowym odcinku przewodu pokarmowego mogą być przyczyną nawrotów zakażeń. Na grzybicze infekcje intymne wskazuje „serowata”, grudkowata wydzielina.

Infekcje intymne wywołane przez pierwotniaki zdarzają się stosunkowo najrzadziej. O tym rodzaju infekcji świadczyć może pienista wydzielina z pochwy o żółtawym zabarwieniu i nieprzyjemnym, (przez niektórych określanym jako „rybim”) zapachu. Jednocześnie mogą wystąpić objawy ze strony układu moczowego: ból podczas oddawania moczu, pieczenie i częsta potrzeba opróżniania pęcherza.

Leczenie infekcji intymnych

W zależności od rodzaju zakażenia stosuje się przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze lub przeciwpierwotniakowe leki na infekcje intymne. Niezależnie jednak od rodzaju patogenu, który wywołał stan zapalny narządów płciowych, można wdrożyć również preparat z benzydaminą. Substancja ta działa przeciwzapalnie, znieczulająco i przeciwbólowo, zmniejsza obrzęki. Leki bez recepty na objawy infekcji intymnych z benzydaminą zwalczają też swędzenie i pieczenie. Przykładem takiego preparatu jest Tantum Rosa w postaci roztworu dopochwowego. Wyróżnia go łatwość aplikacji i wysoka higiena stosowania. Pojedyncze irygatory przeznaczone są do jednorazowego użycia.

Alternatywą są saszetki Tantum Rosa z proszkiem do rozpuszczania, który służy do samodzielnego przygotowania roztworu dopochwowego. W celu wprowadzenia gotowego płynu do pochwy stosuje się irygator Tantum Rosa. Preparaty z benzydaminą są skuteczne w leczeniu stanów zapalnych miejsc intymnych, a dodatkowo również bezpieczne. Z tego względu, mogą być stosowane jako leki na infekcje intymne w ciąży (po konsultacji z lekarzem) i podczas karmienia piersią.

Przy nawracających zakażeniach, warto mieć zawsze w apteczce lek z benzydaminą. Można go stosować objawowo w formie irygacji dopochwowych lub jako roztwór do podmywania zewnętrznych narządów płciowych. Sprawdzone i skuteczne leki na infekcje intymne powodują ustąpienie nieprzyjemnych dolegliwości, a także chronią przed rozwojem powikłań. Nieleczone zakażenie narządów płciowych grozi niebezpiecznymi dla zdrowia konsekwencjami, dlatego zawsze przy pojawieniu się jakichkolwiek niepokojących objawów w obrębie miejsc intymnych, wskazana jest wizyta u ginekologa.

Profilaktyka i nawracające infekcje intymne

Higiena intymna stanowi jeden z elementów zapobiegania infekcjom intymnym. Zbyt częste przemywanie krocza i irygacje pochwy zaburzają mikrobiotę miejsc intymnych i sprzyjają rozwojowi zakażenia. Zaleca się mycie krocza raz dziennie (podczas menstruacji 2 razy dziennie) samą wodą lub wodą z niewielką ilością łagodnego preparatu myjącego. Należy przy tym pamiętać, aby myć okolice intymne od przodu do tyłu.

Profilaktyka infekcji intymnych jest ważna również w ciąży. Kobiety ciężarne również powinny podmywać się 2 razy dziennie i szczególnie dbać o zdrowie okolic intymnych - zwłaszcza po oddawaniu moczu czy wypróżnieniu. Higiena intymna po porodzie polega z kolei na częstym wietrzeniu krocza, które ulega uszkodzeniom podczas porodu siłami natury. Warto wówczas korzystać ze specjalnej, bawełnianej bielizny. W celu wspierania procesu gojenia się krocza można stosować preparaty antyseptyczne.

Aby zapobiegać nawrotom infekcji intymnych należy przede wszystkim doleczyć pierwotne zakażenie. Zbyt krótki okres terapii, źle dobrana terapia lub niestosowanie się do zaleceń lekarza może powodować niecałkowite wyleczenie infekcji intymnej i jej nawrót. W profilaktyce infekcji intymnych korzystny efekt może przynieść również stosowanie probiotyków.

Bibliografia:
1. Zimmer M., Huras H., Kamiński P., Karowicz-Bilińska A., Drews K., Fuchs T., Pomorski M., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników – zastosowanie antyseptyków w przypadkach nieswoistych stanów zapalnych pochwy, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2020, tom 5, nr 2, s. 90-97
2. Mark K.S. et al., Bacterial vaginosis diagnosis and treatment in postmenopausal women: a survey of clinical practices, Menopause, 2020, 27 (6), 679-683, 10.1097/GME.0000000000001515
3. Turovskiy Y., Sutyak Noll K., Chikindas M.L. The etiology of bacterial vaginosis, J Appl Microbiol., 2011, 110 (5), 1105-1128, doi: 10.1111/j.1365-2672.2011.04977.x
4. Romanik M., Wojciechowska-Wieja A., Gayane M., Zapalenie pochwy powodowane przez bakterie tlenowe – problemy diagnostyki i leczenie, Ginekol Pol., 2007, 78, 488-491
5. Niemiec T., Drews K., Kotarski J., Oszukowski P., Spaczyński M., Tomaszewski J., Ziemniak W., Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące etiopatogenezy i leczenia nawrotowej postaci drożdżakowego zapalenia pochwy i sromu, Ginekol Pol., 11/2011, 82, 869-873
6. Miller M., Nawrotowe zapalenie sromu i pochwy – porady dotyczące leczenia, Ginekologia po Dyplomie, 2014, 05
7. Charakterystyka Produktu Leczniczego Tantum Rosa, proszek do sporządzania roztworu dopochwowego