Hipotonia ortostatyczna - co to jest i jak ją leczyć?
Hipotonia ortostatyczna jest dolegliwością, która może znacząco wpłynąć na jakość życia pacjentów, a jej objawy często są bagatelizowane lub mylnie interpretowane. Jest to stan, który charakteryzuje się nadmiernym spadkiem ciśnienia tętniczego krwi podczas wstawania z pozycji leżącej lub siedzącej, co może prowadzić do zawrotów głowy, omdleń, a w niektórych przypadkach nawet do utraty przytomności. W artykule przyjrzymy się, czym dokładnie jest hipotonia ortostatyczna, jakie są jej objawy, przyczyny oraz sposoby diagnostyki i leczenia.
228,27 zł
131,99 zł
92,19 zł
Co to jest hipotonia ortostatyczna?
Hipotonia ortostatyczna, znana również jako niedociśnienie ortostatyczne, to stan, w którym ciśnienie krwi spada o co najmniej 20 mmHg skurczowego ciśnienia krwi lub o 10 mmHg rozkurczowego ciśnienia krwi w ciągu trzech minut po zmianie pozycji ciała z leżącej na stojącą. Jest to reakcja organizmu na zmiany położenia ciała, w której prawidłowo funkcjonujący układ krążenia powinien zareagować zwiększonym ciśnieniem, aby zapewnić odpowiednie ukrwienie mózgu. W przypadku osób z hipotonią ortostatyczną mechanizm ten nie działa prawidłowo, co prowadzi do spadku ciśnienia krwi i związanych z tym objawów.
Hipotonia ortostatyczna może być zarówno ostrą, jak i przewlekłą dolegliwością. W formie ostrej może wystąpić nagle, na przykład w wyniku odwodnienia, krwotoku, lub jako reakcja na niektóre leki. Przewlekła hipotonia ortostatyczna często jest związana z zaburzeniami neurologicznymi, chorobami przewlekłymi czy naturalnym procesem starzenia się organizmu. Jest szczególnie częsta u osób starszych, ale może dotyczyć także młodszych pacjentów, zwłaszcza tych, którzy mają pewne czynniki ryzyka.
Objawy hipotonii ortostatycznej
Objawy hipotonii ortostatycznej są związane głównie z niedostatecznym przepływem krwi do mózgu podczas wstawania.
Hipotonia - objawy to:
- Zawroty głowy i uczucie oszołomienia - to najczęstsze objawy, które pojawiają się natychmiast po wstaniu z pozycji leżącej lub siedzącej.
- Zaburzenia widzenia - pacjenci mogą doświadczać rozmytego widzenia, ciemności przed oczami lub błysków światła.
- Omdlenia - w skrajnych przypadkach niskie ciśnienie może prowadzić do krótkotrwałej utraty przytomności.
- Osłabienie i zmęczenie - wielu pacjentów z hipotonią ortostatyczną odczuwa ogólne osłabienie, które nasila się podczas zmiany pozycji ciała.
- Nudności - niektórzy pacjenci zgłaszają również uczucie nudności lub nawet wymioty.
- Kołatanie serca - uczucie szybkiego, nieregularnego bicia serca może również towarzyszyć spadkowi ciśnienia.
- Zimne poty i bladość - objawy te są wynikiem reakcji organizmu na nagły spadek ciśnienia krwi.
Objawy te mogą występować sporadycznie, ale u niektórych pacjentów są na tyle nasilone, że utrudniają codzienne funkcjonowanie. W przypadkach, gdy hipotonia ortostatyczna występuje często, może prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych, w tym do urazów spowodowanych upadkami podczas omdlenia.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Przyczyny hipotonii ortostatycznej mogą być zróżnicowane i często zależą od indywidualnych uwarunkowań pacjenta. Możemy wyróżnić kilka głównych czynników prowadzących do rozwoju tego schorzenia:
- Zaburzenia autonomicznego układu nerwowego - uszkodzenie lub dysfunkcja autonomicznego układu nerwowego, który kontroluje funkcje życiowe takie jak ciśnienie krwi, tętno czy trawienie, jest jedną z głównych przyczyn przewlekłej hipotonii ortostatycznej. Choroby takie jak cukrzyca, choroba Parkinsona czy amyloidoza mogą prowadzić do uszkodzenia tego układu.
- Leki - niektóre leki mogą powodować hipotonię ortostatyczną jako efekt uboczny. Są to przede wszystkim leki obniżające ciśnienie krwi, diuretyki, leki stosowane w leczeniu chorób serca oraz niektóre leki przeciwdepresyjne.
- Odwodnienie - zmniejszona ilość płynów w organizmie prowadzi do spadku objętości krwi, co może skutkować spadkiem ciśnienia krwi, szczególnie podczas wstawania.
- Krwotoki - utrata dużej ilości krwi, zarówno zewnętrzna, jak i wewnętrzna, może prowadzić do hipotonii ortostatycznej.
- Długotrwałe leżenie - długotrwałe unieruchomienie, np. w wyniku choroby lub operacji, może osłabić zdolność organizmu do regulacji ciśnienia krwi podczas wstawania.
- Choroby układu krążenia - choroby serca, takie jak niewydolność serca czy zwężenie aorty, mogą również prowadzić do niedociśnienia ortostatycznego.
- Zaburzenia endokrynologiczne - takie jak niedoczynność tarczycy, niewydolność kory nadnerczy czy zespół Cushinga, mogą wpływać na regulację ciśnienia krwi.
Czynniki ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia hipotonii ortostatycznej, to:
- Wiek - starsze osoby są bardziej narażone na rozwój hipotonii ortostatycznej, głównie z powodu osłabienia układu krążenia i większej liczby chorób przewlekłych.
- Przyjmowanie niektórych leków - szczególnie tych, które wpływają na ciśnienie krwi i równowagę płynów w organizmie.
- Przewlekłe choroby - takie jak cukrzyca, choroba Parkinsona, niewydolność serca czy niewydolność nerek.
- Ciąża - w niektórych przypadkach kobiety w ciąży mogą doświadczać hipotonii ortostatycznej z powodu zmian hormonalnych i zwiększonego obciążenia układu krążenia.
Diagnostyka hipotonii ortostatycznej
Diagnostyka hipotonii ortostatycznej opiera się na wywiadzie medycznym, badaniu fizykalnym oraz dodatkowych testach, które pozwalają na dokładne określenie przyczyny i nasilenia dolegliwości. W ramach wywiadu medycznego lekarz przeprowadza szczegółową rozmowę z pacjentem, dotyczącą objawów, częstotliwości ich występowania oraz sytuacji, w których się pojawiają. Istotne jest także zebranie informacji na temat przyjmowanych leków, chorób przewlekłych oraz ewentualnych urazów czy operacji.
Kluczowym elementem diagnostyki jest pomiar ciśnienia krwi, który odbywa się w pozycji leżącej, a następnie w pozycji stojącej po upływie 1-3 minut. Jeżeli ciśnienie skurczowe spada o co najmniej 20 mmHg lub rozkurczowe o 10 mmHg, potwierdza to diagnozę hipotonii ortostatycznej.
Dodatkowo specjalistyczny test pochyleniowy (tilt test) polega na umieszczeniu pacjenta na ruchomym stole, który zmienia swoje nachylenie z pozycji poziomej do pionowej, co pozwala na monitorowanie reakcji ciśnienia krwi i tętna na zmianę pozycji ciała w kontrolowanych warunkach. W celu wykluczenia innych przyczyn spadków ciśnienia, takich jak anemia, zaburzenia elektrolitowe, niewydolność nerek czy zaburzenia hormonalne, mogą być zlecone odpowiednie badania laboratoryjne.
W niektórych przypadkach, zwłaszcza jeśli podejrzewa się chorobę układu nerwowego lub sercowo-naczyniowego, lekarz może zdecydować o przeprowadzeniu badań obrazowych, takich jak EKG, echokardiogram czy rezonans magnetyczny. W zależności od wyników tych badań lekarz może zalecić dodatkowe konsultacje, na przykład z neurologiem lub kardiologiem, w celu dalszej oceny stanu pacjenta.
Leczenie hipotonii ortostatycznej
Jak leczyć hipotonię? Leczenie hipotonii ortostatycznej zależy od jej przyczyny oraz nasilenia objawów. Główne cele leczenia to złagodzenie objawów, poprawa jakości życia pacjenta oraz zapobieganie powikłaniom, takim jak omdlenia i upadki.
Hipotonia - leczenie:
Farmakoterapia
W przypadkach, gdy zmiany stylu życia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, lekarz może zalecić leki wspomagające leczenie hipotonii ortostatycznej. Są to m.in.:
- Fludrokortyzon - lek zwiększający retencję sodu w organizmie, co pomaga podnieść ciśnienie krwi.
- Midodryna - lek, który zwiększa napięcie naczyń krwionośnych i podnosi ciśnienie krwi.
- Inne leki wspomagające krążenie - w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta, mogą być stosowane inne leki wspomagające regulację ciśnienia krwi.
Leczenie przyczynowe
Jeśli hipotonia ortostatyczna jest spowodowana inną chorobą, konieczne jest leczenie podstawowej przyczyny. Na przykład, jeśli przyczyną jest cukrzyca, ważne jest odpowiednie kontrolowanie poziomu glukozy we krwi. W przypadku zaburzeń autonomicznego układu nerwowego konieczne mogą być bardziej zaawansowane terapie.
Terapie wspomagające
W niektórych przypadkach pomocne mogą być techniki biofeedbacku, które uczą pacjentów kontroli nad funkcjami autonomicznymi organizmu, takimi jak ciśnienie krwi. Wsparcie psychologiczne, w tym terapia behawioralna, może również być korzystne dla pacjentów, którzy zmagają się z przewlekłymi objawami.
Jak zapobiegać hipotonii ortostatycznej?
Zapobieganie hipotonii ortostatycznej polega przede wszystkim na wdrażaniu zdrowych nawyków i unikaniu czynników ryzyka. Oto kilka sposobów, które mogą pomóc w prewencji tego stanu:
- Regularne nawodnienie - dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu jest kluczowe. Woda powinna być spożywana regularnie przez cały dzień, a w przypadku intensywnego wysiłku fizycznego lub wysokiej temperatury, ilość spożywanych płynów powinna być zwiększona. W przypadku ryzyka odwodnienia, warto sięgnąć po elektrolity.
- Dieta bogata w sól - w niektórych przypadkach (niskie ciśnienie), pod kontrolą lekarza, można zwiększyć spożycie soli, co może pomóc w podniesieniu ciśnienia krwi.
- Unikanie długotrwałego stania - długotrwałe stanie w jednej pozycji może prowadzić do gromadzenia się krwi w kończynach dolnych i spadku ciśnienia krwi. Jeśli jest to konieczne, warto robić przerwy, przestępując z nogi na nogę lub wykonywać delikatne ruchy, które wspomogą krążenie.
- Powolne zmiany pozycji - przy wstawaniu warto robić to powoli, z krótką przerwą na siedzenie na krawędzi łóżka, co pomoże organizmowi przystosować się do zmiany pozycji.
- Noszenie pończoch uciskowych - stosowanie bielizny kompresyjnej o umiarkowanym ucisku pomaga w utrzymaniu odpowiedniego krążenia i zapobiega gromadzeniu się krwi w kończynach dolnych.
- Aktywność fizyczna - regularne ćwiczenia fizyczne poprawiają ogólną kondycję układu krążenia i mogą zapobiegać rozwojowi hipotonii ortostatycznej. Warto jednak unikać nagłych ruchów i ćwiczeń, które mogą powodować nagłe zmiany ciśnienia.
Hipotonia ortostatyczna to stan, który może znacząco wpływać na jakość życia, ale dzięki odpowiednim metodom leczenia i profilaktyki można skutecznie złagodzić objawy i poprawić komfort codziennego funkcjonowania. Warto regularnie monitorować ciśnienie krwi i konsultować się z lekarzem w przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów.
tech. farm. Malwina Wisnowska
Ukończyłam Policealne Studium Farmaceutyczne w Łodzi. Posiadam również tytuł magistra z pedagogiki. W zawodzie technika doświadczenie zdobywałam, pracując w polskich aptekach. Interesuję się SEO oraz pozycjonowaniem stron www, gdzie stale poszerzam swoją wiedzę.
Powiązane kategorie produktowe
