Grzybice skóry – klasyfikacja, przyczyny i leczenie

Grzybica skóry — definicja i klasyfikacja

Grzybica skóry, znana również jako tinea, to zakażenie skóry spowodowane przez grzyby. Grzyby, które powodują te infekcje, nazywane są dermatofitami. Dermatofity to rodzaj grzybów, które przystosowały się do życia na skórze, włosach i paznokciach. Większość z nich należy do trzech rodzajów grzybów: Trichophyton, Microsporum i Epidermophyton. Istnieje wiele różnych typów grzybicy skóry, a klasyfikacja zależy od obszaru ciała, który jest zakażony. Grzybica skóry głowy (tinea capitis) występuje na owłosionej skórze głowy, powodując między innymi łysienie i łuszczenie się skóry. Grzybica skóry gładkiej natomiast to między innymi grzybica stopy, ciała czy pachwin. Grzybica stóp często nazywana  "stopą atlety" (ze względu na częste występowanie u osób uprawiających sport) to najczęściej występujący typ grzybicy skóry. 

Przyczyny grzybicy skóry

Zakażenie grzybicze może nastąpić przez bezpośredni kontakt z zakażoną osobą, zwierzęciem lub przedmiotem, który był w kontakcie z grzybem. Niektóre zakażenia, takie jak "stopa atlety", są często nabyte w miejscach publicznych, takich jak siłownie czy baseny. Czynnikami mogącymi zwiększać ryzyko grzybicy skóry są: nadmierne pocenie się, uszkodzenie bariery skórnej, obniżona odporność, a także wiek czy nieodpowiednia odzież.

• Grzyby lubią wilgotne, ciepłe środowiska, dlatego osoby, które się nadmiernie pocą, są bardziej narażone na grzybicę skóry.
• Skaleczenia, otarcia czy nadmierne pocieranie skóry mogą ułatwić grzybom przedostanie się do skóry i wywołanie zakażenia.
• Osoby z osłabionym systemem odpornościowym, np. zakażone HIV, osoby przyjmujące leki immunosupresyjne, czy osoby z cukrzycą są bardziej narażone na grzybicę skóry.
• Grzybica skóry u dzieci wywołana jest najczęściej przez noszenie ciasnej, nieprzewiewnej odzieży lub obuwia, które nie zapewniają odpowiedniej cyrkulacji powietrza, tworząc idealne środowisko dla rozwoju grzybów.

Objawy grzybicy skóry

Objawy grzybicy skóry mogą się różnić w zależności od lokalizacji i rodzaju grzyba.

• Swędzenie to jedno z najczęstszych objawów grzybicy skóry. Świąd może być bardzo intensywny, co może prowadzić do podrażnień i skaleczeń spowodowanych drapaniem.
• Brązowe plamy na skórze — grzybica często powoduje pojawienie się brązowych lub czerwonych plam na skórze. Mogą być one różnej wielkości i kształtu.
• Infekcja grzybicza może powodować miejscowy obrzęk skóry, zwłaszcza wokół czerwonych plam.
• W niektórych przypadkach grzybica skóry może prowadzić do powstawania pęcherzyków, które mogą pękać i tworzyć otwarte rany.
• W niektórych przypadkach grzybica skóry może powodować nieprzyjemny zapach, zwłaszcza gdy dotyczy obszarów, które są podatne na zatrzymanie wilgoci, takie jak fałdy skórne.

Diagnozowanie grzybicy skóry

Grzybica skóry może być trudna do zdiagnozowania, ponieważ jej objawy mogą być podobne do innych schorzeń dermatologicznych, takich jak łuszczyca czy egzema. Grzybica skóry jest zazwyczaj diagnozowana na podstawie badania klinicznego oraz badania laboratoryjnego próbek skóry lub włosów. Badanie kliniczne obejmuje wywiad medyczny i badanie fizykalne. Często, ale nie zawsze, grzybica skóry może być diagnozowana na podstawie wyglądu skóry. W celu potwierdzenia diagnozy i identyfikacji specyficznego typu grzyba powodującego zakażenie lekarz może pobrać próbkę (biopsję) z zakażonej skóry lub włosów. Próbka ta jest następnie wysyłana do laboratorium, gdzie traktowana jest specjalnym roztworem, który pomaga uwidocznić obecność grzybów pod mikroskopem. Materiał badawczy może być także umieszczony na specjalnym podłożu, które pozwala grzybom rosnąć. Pozwala to na identyfikację specyficznego rodzaju grzyba, co może pomóc w wyborze najskuteczniejszego leczenia. Hodowla grzybów może jednak trwać kilka tygodni. W rzadkich przypadkach, gdy grzybica skóry jest rozległa lub poważna, lekarz może zlecić badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) czy tomografia komputerowa (CT), aby ocenić stopień zakażenia.

Leczenie grzybicy skóry

Leczenie grzybicy skóry zależy od typu grzyba oraz od obszaru ciała objętego zakażeniem. Do wielu zakażeń skóry lekarz może przepisać kremy, maści, lakiery do paznokci lub szampony z lekami przeciwgrzybiczymi. Maści na grzybicę skóry takie jak klotrimazol, ketokonazol, mikonazol czy terbinafina stosowane są bezpośrednio na miejsce zakażenia. Do leczenia poważniejszych zakażeń lekarz może przepisać doustne leki na grzybice skóry (np. flukonazol, itrakonazol, terbinafina i gryzeofulwina). Tabletki na grzybicę mogą powodować skutki uboczne, dlatego ważne jest, aby pacjent przed rozpoczęciem leczenia doustnego zawsze znał zarówno korzyści jak i potencjalne ryzyko. Niektóre formy grzybicy skóry, takie jak grzybica stóp, mogą być uporczywe i wymagać długotrwałego leczenia. Ważne jest, aby pacjent przestrzegał instrukcji lekarza i kontynuował leczenie przez cały zalecony okres, nawet jeśli objawy szybko ustąpią. Przerwanie leczenia za wcześnie może prowadzić do nawrotu zakażenia.

Domowe sposoby na grzybicę skóry

Domowe sposoby nigdy nie zastępują profesjonalnego leczenia przepisanego przez lekarza oraz nigdy nie powinny być stosowane na własną rękę, istnieje jednak kilka domowych środków, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów grzybicy skóry.

• Stosowanie octu jabłkowego na zainfekowane obszary może pomóc w kontrolowaniu wzrostu grzybów. Ocet należy rozcieńczyć z wodą w proporcji 1:1 i aplikować na skórę kilka razy dziennie. Nie wolno stosować octu na otwarte rany, ponieważ może to powodować podrażnienie.
• Rumianek ma działanie łagodzące i przeciwzapalne. Mocna, przestudzona herbata z rumianku może być stosowana jako kompres na zainfekowane obszary.
• Dieta bogata w probiotyki, takie jak jogurt naturalny, może pomóc w utrzymaniu zdrowej równowagi mikroflory bakteryjnej na skórze.
• Dodanie kilku szklanek mleka lub sody do ciepłej kąpieli może pomóc w łagodzeniu objawów grzybicy skóry i przyspieszyć proces gojenia.
• Olej z drzewa herbacianego posiada właściwości przeciwgrzybicze. Można stosować go na zainfekowane obszary skóry po uprzednim rozcieńczeniu w nośniku, na przykład oleju kokosowym.

Jak zapobiegać grzybicy?

Aby zminimalizować ryzyko zakażenia grzybicą skóry, warto podjąć kilka środków zapobiegawczych, takich jak wdrożenie dobrych praktyk higienicznych, noszenie odpowiedniej odzieży, ostrożność w miejscach publicznych czy zdrowy styl życia.

Zaleca się regularne mycie ciała i rąk, zwłaszcza po treningach i innych powodujących pocenie aktywnościach. Ważne jest również, aby zawsze dobrze wysuszyć skórę, zwłaszcza w miejscach, gdzie grzybice są najbardziej prawdopodobne, jak między palcami u stóp i rąk. Należy unikać ciasnej odzieży i obuwia, które nie pozwalają skórze oddychać. Materiały syntetyczne mogą utrzymywać wilgoć, dlatego warto wybierać odzież z naturalnych materiałów, takich jak bawełna. W miejscach publicznych takich jak siłownie, baseny czy sauny trzeba zawsze nosić klapki oraz unikać bezpośredniego kontaktu ze skórą innych osób. Niewskazane jest dzielenie się przedmiotami osobistymi, takimi jak ręczniki, buty, ubrania, szczotki do włosów, które mogłyby mieć kontakt ze skórą zakażonej osoby. Utrzymywanie zdrowej diety i regularne ćwiczenia mogą pomóc utrzymać silny układ odpornościowy, co jest kluczowe do ochrony organizmu przed infekcjami, w tym grzybicami.