Dlaczego stres wywołuje ból brzucha?
Dzisiejsze tempo życia sprawia, że stres towarzyszy nam zarówno w pracy, jak i w domu, a także w wielu innych sytuacjach. Zdarza się, że nerwowe sytuacje wywołują nie tylko nasze zdenerwowanie, ale także inne, uciążliwe dolegliwości, jak np. stresowy ból brzucha[1]. Dlaczego ból brzucha ze stresu w ogóle występuje i jak sobie z nim radzić? Jakie są najlepsze sposoby na stres?
Ból brzucha a stres - jak długotrwałe napięcie wpływa na układ nerwowy i pokarmowy człowieka?
Zarówno nagły, jak i długotrwały stres może być powodem licznych zmian i zaburzeń w prawidłowej pracy organizmu człowieka. Szczególnie często zdarzają się wyraźne nieprawidłowości w funkcjonowaniu i motoryce układu pokarmowego[1]. Nerwowe wydarzenia czy trwanie w stresujących sytuacjach wpływają na organizm człowieka. Przede wszystkim pobudzają wydzielanie hormonów stresu, które mają za zadanie pobudzić poszczególne układy do właściwego poradzenia sobie z zaistniałymi przeciwnościami. W ten sposób między innymi na osi mózgowo-jelitowej powstaje połączenie, które w sposób bezpośredni łączy stres z nadaktywnością mięśni gładkich, zlokalizowanych w obrębie jamy brzusznej[1]. Intensywne skurcze mięśni odczuwane są jako silny, uciążliwy i męczący ból brzucha.
Sytuacja ta może być szczególnie trudna, gdy tworzy swego rodzaju błędne koło objawów psychosomatycznych. Stres powoduje ból brzucha, ten natomiast wywołuje nasz niepokój i obawy o to, że sygnalizuje jakąś chorobę[2]. Niepokój potęguje się, co może nasilać bolesne skurcze, które skutecznie utrudniają prawidłowe funkcjonowanie i wykonywanie codziennych czynności.
Ból brzucha ze stresu - objawy towarzyszące
Ból brzucha na tle nerwowym - wywołany pośrednio przez stres oraz bezpośrednio przez intensywne skurcze mięśni gładkich nie jest jedynym objawem, który może pojawić się w reakcji na nerwowe czy traumatyczne sytuacje. Nadmierna aktywność układu nerwowego, która pobudza do działania układ pokarmowy, może bowiem powodować także szereg innych dolegliwości. Są to między innymi:
- wzdęcia,
- zaparcia,
- refluks,
- bóle przełyku.
Ponadto długotrwały stres i często towarzyszący mu stresowy ból brzucha jest jedną z przyczyn wystąpienia zespołu jelita drażliwego lub choroby wrzodowej3. Dolegliwości te, gdy nie są leczone, mogą prowadzić do poważnych konsekwencji i zaburzeń prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. ZJN, czyli zespół jelita nadwrażliwego, to choroba szczególnie uciążliwa i męcząca, objawiająca się naprzemiennymi zaparciami i biegunkami oraz silnymi dolegliwościami bólowymi. Potrafi ona skutecznie uprzykrzyć codzienne życie[1].
Jak poradzić sobie z bólem brzucha na tle nerwowym?
Naturalną drogą walki z bólem jest oczywiście doraźne przyjęcie leku o właściwościach przeciwbólowych. W przypadku bólu brzucha, wywołanego nadmiernymi skurczami mięśni warto wybrać jednak szczególny typ farmaceutyków, które odznaczać się będą właściwościami przeciwskurczowymi. Leki rozkurczowe, np. drotaweryna, są ważnym elementem terapii ostrego i przewlekłego bólu brzucha[2]. Najczęściej przyjmowane są bez zalecenia lekarskiego, w ramach samoleczenia. Jeżeli natomiast są skuteczne, można je kontynuować, ponieważ nie niosą ze sobą istotnego zagrożenia objawami niepożądanymi[2]. Leki rozkurczające powinny być pierwszym wyborem w przypadku stresowego bólu brzucha. Znacznie szybciej i bardziej efektywnie pozbędą się uciążliwych i męczących dolegliwości[3].
Sposoby na stres - jak uspokoić układ nerwowy?
Poza stosowaniem leków rozkurczających, warto zastanowić się nad dodatkowymi sposobami radzenia sobie nie tyle z samym bólem, co z jego przyczyną. Sprawdzone sposoby na stres to między innymi techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, ćwiczenia oddechowe czy joga. Dobrym sposobem radzenia sobie z napięciem jest też sport. Pomóc może również wsparcie psychologa czy psychoterapeuty[4].
Warto ponadto spróbować znaleźć w ciągu dnia czas tylko dla siebie, chwile podczas których skutecznie odetniemy się od stresujących bodźców zewnętrznych i skupimy wyłącznie na własnym komforcie psychicznym.
Połączenie farmakoterapii, przy zastosowaniu leków celowanych, oraz dopasowanych sposobów radzenia sobie ze stresem, może przynieść optymalne rezultaty. Jeżeli jednak mimo wszystko ból brzucha ze stresu nie ustępuje, warto skonsultować się z lekarzem.
Bibliografia:
1. A. Orzechowska, P. Gałecki, Kiedy podejrzewać podłoże psychiczne w zaburzeniach układu pokarmowego? Medycyna po Dyplomie 2015, październik: 72-80.
2. E. Małecka-Panas. Ból brzucha nie jest banalny Medical Tribune 2016 maj; https://podyplomie.pl/medical-tribune/22013,bol-brzucha-nie-jest-banalny?page=2, data dostępu 17.08.2022.
3. D. Amitabh D, M. Rituparna, K. Tejaswi, A. Puneet. Intramuscular drotaverine and diclofenac in acute renal colic: a comparative study of analgesic efficacy and safety, Pain Medicine 2012; 13: 466- 471.
4. M. Siuba, M. Hajduczek-Zgażańska. Broszura dla osób z Zespołem Jelita Nadwrażliwego, autorstwa ekspertów z Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie, Sanofi-Aventis 2012.
mgr farm. Szymon Dybalski
Ukończył studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 5 lat wykonuje swój zawód mając czynny kontakt z pacjentem, przy czym od 4 lat pełni funkcję specjalisty w dziedzinie farmacji w Aptece Melissa, udzielając pacjentom merytorycznych wideoporad oraz publikując eksperckie artykuły w Strefy Wiedzy. W pracy farmaceuty najbardziej ceni sobie kontakt z pacjentem, możliwość niesienia pomocy oraz rozwiewania wątpliwości dotyczących zamienników leków, dawkowania, realizacji recept i innych nurtujących kwestii związanych z farmakoterapią. Dziedziną, w której się kształci i wciąż poszerza swoją wiedzę jest prawo farmaceutyczne. Czas poza pracą uwielbia spędzać z rodziną, a w wolnych chwilach stawia na aktywność – zazwyczaj wybiera bieganie, wspinaczkę oraz długie spacery z psem, dzięki któremu zainteresował się tematem zwierzęcej behawiorystyki.
