Przesilenie wiosenne - czy naprawdę ma wpływ na samopoczucie?

Czym jest przesilenie wiosenne?

Aby odpowiedzieć sobie, jak walczyć z objawami, warto najpierw uświadomić sobie, czym jest faktycznie przesilenie wiosenne, co to jest i kiedy występuje. Oficjalnie nie jest ono bowiem klasyfikowane jako choroba.

ICD - 10 (Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych) nie wyróżnia w swojej klasyfikacji jednostki chorobowej o nazwie „przesilenie wiosenne”. Owszem, znajdziemy tam pozycję, której objawy po części odpowiadają powszechnemu myśleniu o przesileniu wiosennym: „(…) pacjent cierpi z powodu obniżenia nastroju, ubytku energii, zmniejszenia aktywności. Zmniejszone jest odczuwanie przyjemności, zakres zainteresowań i koncentracja są obniżone, często pojawia się znaczne zmęczenie, nawet po małym wysiłku.” Mowa tu jednak o epizodach depresyjnych i ani słowem nie wspomina się o konkretnej porze roku. Obniżenie nastroju na wiosnę nie powinno być od razu klasyfikowane jako epizod depresyjny - żeby go zdiagnozować, m.in. zespół objawów musi utrzymywać się bez przerwy przez minimum 2 tygodnie.

Prof. Zbigniew Gaciong z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego potwierdza, że coś takiego jak przesilenie wiosenne nie istnieje. Przemęczenie i osłabienie organizmu, a także podatność na infekcje w tym okresie, wynikają z braku odpowiedniego przeżywania zimy (zła dieta, brak ruchu, brak naturalnego światła). I to właśnie rezultaty „odpuszczania sobie” w zimie stają się objawami potocznie zwanego przesilenia wiosennego.

Zobacz także artykuł: Zespół chronicznego zmęczenia. Czym się objawia?

Objawy przesilenia wiosennego

Tzw. przesilenie wiosenne może przynieść szereg objawów zarówno fizycznych, jak i psychicznych.

Przesilenie wiosenne - objawy organizmu to:

• Zmęczenie, brak energii i osłabienie wiosenne: Wiele osób odczuwa zwiększone zmęczenie i brak energii, co może być spowodowane zmianami w rytmie dobowym oraz większym zapotrzebowaniem organizmu na witaminy i minerały po zimie.
• Zmienność nastroju: Wiosenne przesilenie może wpływać na naszą psychikę, prowadząc do wahań nastroju, drażliwości czy nawet stanów depresyjnych.
• Problemy z koncentracją: W tym okresie mogą pojawić się trudności z koncentracją i skupieniem uwagi, co utrudnia wykonywanie codziennych obowiązków.
• Bezsenność: Zmiana długości dnia może wpłynąć na nasz rytm snu, prowadząc do problemów z zasypianiem lub utrzymaniem ciągłości snu. Takie objawy przesilenia wiosennego mogą odbijać się na codziennym funkcjonowaniu.
• Bóle głowy: Wahania pogody, ciśnienia atmosferycznego oraz zmiany w rytmie dobowym mogą prowadzić do częstszych bólów głowy.

Zapoznaj się także ze wpisem: 5 skutecznych sposobów na bezsenność

Przyczyny wpływu przesilenia wiosennego na samopoczucie

Czy zmiana pory roku i towarzysząca jej zmiana czasu wpływają realnie na nasze samopoczucie? Naukowcy twierdzą, że ludzki organizm potrzebuje zaledwie jednej doby na przystosowanie się do zmiany czasu o jedną godzinę. Zgodnie z tym stwierdzeniem, objawy niewyspania powinniśmy odczuwać maksymalnie przez pierwsze dwa dni. Skąd zatem w okresie wiosennym bierze się ogólne zmęczenie i brak chęci do życia? Odpowiedź okazuje się być bardzo prosta: to zasługa stylu życia, jaki prowadzimy w zimie. Wbrew pozorom, te kilka zimowych miesięcy hibernacji ma ogromny wpływ na nasz organizm i późniejsze przesilenie wiosenne. W jaki sposób?

• Zima sprzyja kalorycznemu i niezdrowemu jedzeniu, co prowadzi do zwiększenia masy ciała i w konsekwencji wpływa negatywnie na nasze zdrowie i samopoczucie. Zbyt duża ilość tłuszczów i cukru w diecie sprawia, że czujemy się ospali i niechętni do jakichkolwiek aktywności.
• Krótkie, zimowe dni nie sprzyjają aktywnościom, szczególnie na świeżym powietrzu. W zimowe wieczory chętniej oglądamy film na kanapie, niż idziemy na siłownię, prawda? Niestety, ale kilkumiesięczny zastój aktywności fizycznej znacznie wpływa na pogorszenie kondycji ciała, a to powoduje spadek ogólnie odczuwanego dobrostanu.
• Brak świeżych warzyw i owoców w diecie sprawia, że zaczyna brakować nam odpowiednich witamin i mikroelementów, co prowadzi do obniżenia odporności. Im mniej wartości odżywczych dostarczamy naszemu organizmowi, tym bardziej narażamy się na infekcje. W okresie tym warto uzupełniać nie tylko witaminę D3, ale także magnez oraz witaminy z grupy B.
• Z powodu małej ilości promieni słonecznych, brakuje nam witaminy D3, a także mamy mniejsze wydzielanie serotoniny w mózgu - to również wpływa na nasze gorsze samopoczucie.

Jak radzić sobie z objawami przesilenia wiosennego?

Przesilenie wiosenne zdaje się być niczym innym, jak jedynie wymówką i usprawiedliwieniem dla zimowego stylu życia. Nie ulega jednak wątpliwości, że objawy przesilenia wiosennego mogą utrudnić codziennie funkcjonowanie. Żeby więc jak najszybciej zacząć korzystać z uroków wiosny i wzmocnić swój organizm, warto przestrzegać kilku prostych zaleceń:

1. Zadbaj o regularny i jakościowy sen. Pamiętaj, że organizm potrzebuje czasu na regenerację, a odpoczywa najlepiej w trakcie snu. Zrezygnuj z kawy i napojów energetycznych (przynajmniej popołudniami i wieczorami, choć najlepiej nie pij ich wcale), a przynajmniej godzinę przed snem ogranicz napromieniowanie niebieskim światłem - wyłącz telewizor, komputer i odłóż smartfon.
2. Wprowadź do diety warzywa i owoce, ogranicz produkty przetworzone i cukier. Zanim pojawią się nowalijki, możesz korzystać z mrożonek - mają w sobie całkiem sporo witamin i mikroelementów.
3. Pij dużo wody. Choć zimą i wiosną nie chce nam się pić tak bardzo, jak w lecie, należy regularnie nawadniać organizm.
4. Zaplanuj regularną aktywność fizyczną. Spokojnie, nie musisz od razu zapisywać się na katorżnicze treningi na siłowni - wystarczy ruszyć się z domu. Idź na długi spacer, wyciągnij z piwnicy rower i wybierz się na przejażdżkę po okolicy.
5. „Kwiecień plecień wciąż przeplata, trochę zimy, trochę lata” - ponieważ wiosną pogoda nieustannie płata nam figle, ubieraj się na cebulkę. Duże wahania temperatur w ciągu dnia i nieodpowiedni ubiór mogą przyczynić się do łatwego złapania infekcji.
6. Zwolnij tempo i pozwól sobie na odprężenie. Postaraj się nie pracować po godzinach i nie narzucaj sobie zbyt wielu dodatkowych obowiązków. Wiosenne przesilenie i osłabienie organizmu powinno skłonić CIę do szczególnego zadbania o siebie: zaplanuj czas na relaks i wyciszenie.
7. Wykorzystuj każdą chwilę, żeby złapać promienie słoneczne i naładować się witaminą D3. Pomyśl też o odpowiedniej suplementacji.

Przesilenie wiosenne a inne czynniki wpływające na samopoczucie

Przesilenie wiosenne to nie jedyny czynnik, który może wpływać na nasze samopoczucie w tym okresie. Zmęczenie wiosenne może wynikać także z innych powodów.

Alergie sezonowe

Wiosna to czas, kiedy wiele osób zaczyna odczuwać objawy alergii sezonowych, takich jak katar sienny, kichanie, swędzenie oczu i gardła. Pyłki drzew, traw i chwastów mogą wywoływać reakcje alergiczne, które znacząco wpływają na jakość życia. Objawy te mogą prowadzić do zmęczenia, trudności w koncentracji oraz ogólnego pogorszenia samopoczucia, co nasila przesilenie wiosenne.

Choroby przewlekłe

Osoby cierpiące na choroby przewlekłe, takie jak astma, cukrzyca czy choroby serca, mogą odczuwać nasilenie objawów swoich schorzeń w okresie przesilenia wiosennego. Zmiany temperatury, wilgotności oraz ciśnienia atmosferycznego mogą wpływać na zmęczenie wiosenne i przebieg tych chorób, co dodatkowo obciąża organizm i wpływa na samopoczucie.

Zdrowie psychiczne

Zdrowie psychiczne jest kluczowym elementem ogólnego samopoczucia. Przesilenie wiosenne może wpływać na nastrój i wywoływać wahania emocjonalne. Osoby cierpiące na depresję sezonową, znaną również jako SAD (Seasonal Affective Disorder), mogą odczuwać znaczną poprawę lub pogorszenie objawów w tym okresie. Ważne jest, aby zwracać uwagę na swoje samopoczucie psychiczne i w razie potrzeby szukać pomocy u specjalistów.

Choć wiosenne przesilenie jako takie nie istnieje, przebudzenie się z zimowego snu i powrót do formy wymaga wprowadzenia kilku zasad do życia codziennego. Nie traktuj ich jako przymus czy nakaz, tylko pamiętaj, że mają one służyć naszemu zdrowiu - zarówno fizycznemu jak i psychicznemu. Zastanów się, co możesz zrobić jeszcze dziś, żeby wzmocnić swoją odporność i zacząć wprowadzać się w wiosenny nastrój.

Źródła:

1. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych – X Rewizja, Tom I, wydanie 2008.
2. Piotrowska A., Przesilenie wiosenne: mit czy fakt?, https://zdrowie.pap.pl/wywiadblog/srodowisko/przesilenie-wiosenne-mit-czy-fakt [dostęp 26.06.2024]