Cukrzyca typu 2. Czym się charakteryzuje?
Obecnie cukrzyca typu 2 to jedna z częściej diagnozowanych chorób metabolicznych. Według szacunków już 1 na 4 Polaków powyżej 60. roku życia boryka się z tą przewlekłą przypadłością. Co więcej, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przewiduje, że do 2030 roku cukrzyca będzie siódmą z najczęstszych przyczyn zgonów na świecie. Wysoka zachorowalność na cukrzycę typu 2 może wynikać z wielu czynników, jednak olbrzymie znaczenie ma tutaj dieta i styl życia. Dowiedz się, czym charakteryzuje się cukrzyca typu 2, kto jest zagrożony tą chorobą oraz w jaki sposób można ją leczyć.
50,89 zł
59,99 zł
Cukrzyca typu 2 – podstawowe informacje
Aby wyjaśnić mechanizm powstawania choroby, warto odpowiedzieć sobie na początek, co to jest cukrzyca typu 2. Cukrzyca typu 2, określana również jako cukrzyca typu B, jest jednym z najczęściej występujących schorzeń metabolicznych na świecie. Charakteryzuje się ona zaburzeniem gospodarki węglowodanowej, prowadząc do podwyższonego poziomu glukozy we krwi. Chociaż cukrzyca typu 2 zwykle rozwija się stopniowo, jej wpływ na zdrowie może być znaczący. Obejmuje to ryzyko powikłań, takich jak choroby serca, problemy naczyniowe, a także komplikacje związane z układem nerwowym. Wysoki poziom glikemii jest także jednym ze schorzeń wchodzących w skład zespołu metabolicznego. Więcej informacji na ten temat znajdziesz we wpisie: Zespół metaboliczny – czynniki, sposoby leczenia i skutki zdrowotne
W przypadku cukrzycy typu B można zaobserwować trudności w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi oraz niedostatecznej ilości produkowanej insuliny. Wraz z rozwojem dolegliwości trzustka wydziela coraz mniej tego hormonu, przez co nie zachodzi metabolizm cukru na odpowiednim poziomie. Cukrzyca typu 2 jest uznawana za chorobę cywilizacyjną związaną z przemianą materii. Należy pamiętać, że jej występowanie jest zarówno dziedziczne, jak i spowodowane innymi czynnikami niż genetyczne.
Przyczyna cukrzycy typu 2 może mieć u podłoża wiele czynników, jednak nie ulega wątpliwości, że choroba ta jest coraz częściej diagnozowana nie tylko w Polce, ale też na całym globie. Według danych WHO już co 11 dorosły na świecie ma zdiagnozowaną cukrzycę typu 2. Warto więc wiedzieć co to jest oraz jak skutecznie zapobiegać temu schorzeniu metabolicznemu.
Przyczyny cukrzycy typu 2
Wiedząc już, co to cukrzyca typu 2, warto zastanowić się nad jej podłożem. Główne przyczyny cukrzycy typu drugiego są zazwyczaj związane z nieprawidłowym stylem życia. Do najważniejszych czynników ryzyka należy otyłość, brak aktywności fizycznej, niezdrowa dieta bogata w przetworzone produkty i cukry, a także genetyczna predyspozycja. Główna przyczyna cukrzycy typu 2 to:
- genetyka - statystycznie około 50% chorych „odziedziczyło” cukrzycę typu II. Należy jednak wiedzieć, że nie tylko czynniki genetyczne, ale również środowiskowe mają wpływ na rozwój cukrzycy typu 2. Genetycznie osłabione wydzielanie insuliny oraz niewłaściwy tryb życia czy odżywiania mogą być czynnikiem ryzyka.
- otyłość - coraz częściej zarówno medycy, jak i Światowa Organizacja Zdrowia zwracają uwagę na to, jak rośnie odsetek osób o nadmiernej masie ciała. Ze względu na nieprawidłowe nawyki żywieniowe, trzustka nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości insuliny, przez co poziom glukozy we krwi jest podwyższony. Wraz z tym, jak długo trwa ten stan, dochodzi do zmniejszenia wydzielania się tego hormonu oraz rozwoju cukrzycy typu 2.
Zatem warto pamiętać, że w zarówno czynniki środowiskowe, jak i genetyczne mogą predysponować daną osobę do ryzyka zapadnięcia na cukrzycę 2 stopnia.
Cukrzyca typu 2 — diagnoza
Jeszcze do niedawna cukrzyca typu 2 była charakterystyczna dla wieku starczego. Jednak wraz ze wzrostem dostępności produktów spożywczych w sklepach oraz pojawieniem się wysokoprzetworzonych produktów o wysokim indeksie glikemicznym, granica rozpoznania przesuwa do nieco młodszych grup osób. Obecnie przeciętny wiek diagnozy cukrzycy typu 2, to nieco ponad 30 lat. Warto jednak wiedzieć, że w ostatnich latach coraz więcej rozpoznań dotyczyło dzieci i nastolatków. Zatem należy mieć na uwadze to, jak sposób odżywiania się może wpłynąć na stan zdrowia.
Rozpoznanie cukrzycy typu drugiego opiera się na analizie poziomu glukozy we krwi na czczo oraz po spożyciu glukozy (tzw. doustny test obciążenia glukozą OGTT). Dodatkowo, badania diagnostyczne obejmują ocenę hemoglobiny glikowanej A1c, która dostarcza informacji o średnim poziomie glukozy we krwi przez ostatnie 2-3 miesiące. Postawienie diagnozy wymaga również uwzględnienia objawów klinicznych oraz czynników ryzyka.
Cukrzyca typu 2 – jak się rozwija?
Wiedząc, co to jest cukrzyca typu 2 i zdając sobie sprawę, że choroba ta ma charakter przewlekły, warto też poznać mechanizmy, które do niej prowadzą. Cukrzyca typu 2 rozwija się stopniowo, często bez wyraźnych objawów w początkowych stadiach. U osób otyłych lub z genetycznymi uwarunkowaniami na początku dochodzi do zaburzenia produkcji lub wydzielania insuliny. W efekcie hormon ten może być produkowany przez trzustkę, ale jego wydzielanie do krwioobiegu jest opóźnione i dłuższe niż u zdrowej osoby bez cukrzycy typu II. W tej fazie choroby stężenie glukozy we krwi (glikemia) znajduje się jeszcze w przyjętych normach.
Z czasem, aby utrzymać tę równowagę glikemii w organizmie, trzustka musi produkować coraz więcej insuliny. W efekcie po kilku lub kilkunastu latach komórki ß tego narządu są na tyle wyczerpane, że nie dają już rady produkować odpowiedniej ilości insuliny. Etap ten jest już widoczny w podstawowych badaniach laboratoryjnych, ponieważ stężenie glukozy we krwi się zwiększa. W tym momencie najczęściej diagnozowana jest cukrzyca typ 2.
Co więcej, insulinooporność prowadzi do wzrostu poziomu glukozy we krwi, co może prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych i narządów wewnętrznych. Osoby z cukrzycą typu 2 są bardziej narażone na choroby serca, udary, problemy z nerkami, a także powikłania związane z układem nerwowym.
Jak uniknąć cukrzycy typu 2? – profilaktyka
Ze względu na coraz większą zachorowalność na cukrzyce typu 2, obecnie intensywnie promowane są czynności profilaktyczne. Dzięki modyfikacji diety i stylu życia w wielu przypadkach można uniknąć wystąpienia cukrzycy typu B. Zachęca się zarówno młodzież, jak i dorosłych do:
- aktywnego stylu życia – spacerów czy ćwiczeń kilka razy w tygodniu, które mogą wpłynąć pozytywnie nie tylko na wydolność organizmu, ale również metabolizm,
- utrzymywania odpowiedniej masy ciała – otyłość jest bezpośrednim czynnikiem ryzyka w przypadku cukrzycy typu 2,
- zdrowej i zbilansowanej diety – prawidłowe odżywianie się i spożywanie regularnych posiłków pozwala na utrzymanie poprawnej wartości stężenia glukozy we krwi.
Co natomiast, jeśli już dopadła nas choroba? Czy cukrzyca typu 2 jest uleczalna? Odpowiedź na to pytanie może być złożona. Wielu specjalistów twierdzi, że cukrzyca typu B ma charakter przewlekły i postępujący, a zachodzących w organizmie zmian nie da się cofnąć. Nie ulega jednak wątpliwości, że zmiana stylu życia, normalizacja masy ciała, regularna aktywność fizyczna i prawidłowa dieta skutecznie wspierają terapię cukrzycy typu II.
Objawy cukrzycy typu 2
Mimo że początkowo cukrzyca typu B może nie dawać żadnych objawów, to z czasem rozwijająca się choroba zaczyna dawać o sobie znać. Warto więc dla własnego bezpieczeństwa wiedzieć, co to jest cukrzyca typu 2 oraz jakie objawy wskazują na wystąpienie tej dolegliwości. Nieprawidłowe stężenie cukru we krwi może powodować wystąpienie następujących dolegliwości:
- wzmożone pragnienie (polidypsja),
- wielomocz (poliuria) – nietypowe i częstsze oddawanie moczu powinno być alarmującym objawem, w niektórych przypadkach można zaobserwować również niekontrolowane moczenie się nocne,
- zaburzenia widzenia – nieprawidłowy metabolizm cukru we krwi wpływa bezpośrednio na stan oczu,
- kwaśny zapach z ust – nieleczona cukrzyca powoduje kwasicę ketonową, która objawia się acetonową wonią,
- nawracające infekcje układu moczowo-płciowego,
- senność i zmęczenie – kolejnym objawem, który powinien skłonić do wizyty u lekarza to nadmierna senność i ciągłe poczucie zmęczenia.
Dodatkowo u niektórych osób może wystąpić samoistny spadek masy ciała wynikający z braku insuliny. W efekcie główne paliwo energetyczne naszego organizmu – glukoza, nie jest wprowadzana do komórek naszego ciała. Warto nie lekceważyć tych symptomów, gdyż nieleczona cukrzyca typu 2 może nieść za sobą niebezpieczne dla zdrowia i życia powikłania.
Cukrzyca typu 2 - gdzie szukać pomocy?
W przypadku podejrzenia cukrzycy typu II kluczowe jest jak najszybsze skonsultowanie się z lekarzem rodzinnym lub specjalistą diabetologiem. Profesjonalna ocena lekarska, przeprowadzenie odpowiednich badań i wdrożenie planu leczenia są istotne dla skutecznej kontroli cukrzycy typu 2.
Nieprawidłowy poziom glukozy we krwi często jest wykrywany dopiero podczas rutynowych badań kontrolnych. Warto więc znać objawy cukrzycy 2 typu, aby możliwie szybko zgłosić się do specjalisty. Może nie udzieli Ci on odpowiedzi, czy cukrzyca typu 2 jest uleczalna, ale możliwie szybko rozpocznie niezbędne leczenie, aby spowolnić rozwój choroby oraz ograniczyć negatywne skutki cukrzycy typu drugiego.
Leczenie cukrzycy typu 2
Leczenie cukrzycy typu 2 obejmuje szereg działań mających na celu kontrolę poziomu glukozy we krwi. Co ważne, najlepsze rezultaty daje jednoczesne stosowanie kilku metod - zarówno farmakologicznych, jak i niefarmakologicznych. Te drugie obejmują normalizację masy ciała, wprowadzenie zdrowej diety oraz regularnej aktywności fizycznej.
Z kolei leczenie farmakologiczne może obejmować nie tylko leki na insulinooporność, ale również preparaty redukujące ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego. W początkowej fazie choroby pomocne mogą być preparaty i suplementy diety wspomagające regulację poziomu cukru we krwi.
Standardowym lekiem na cukrzycę typu 2 jest metformina, której zadaniem jest zmniejszanie insulinoodporności. Jeżeli leczenie to nie przynosi rezultatów, a poziom glukozy we krwi wciąż wzrasta, ważne jest wprowadzenie innych leków doustnych, a w ostateczności - zastrzyków insulinowych. Insulina podawana jest pacjentom, u których wcześniejsze formy leczenia zawiodły.
Dodatkowo w przypadku cukrzycy typu II bardzo ważna jest regularna samokontrola poziomu glukozy we krwi. Jest ona wykonywana za pomocą domowych glukometrów, do których wykorzystuje się specjalne paski testowe do pomiaru glukozy.
Cukrzyca typu 2 – jaka jest rola diety?
Znaczenie diety w leczeniu cukrzycy typu B odgrywa kluczową rolę, mając istotny wpływ na kontrolę poziomu glukozy we krwi oraz ogólną kondycję pacjenta. Przyczyna cukrzycy typu 2 wiążąca się z upośledzonym metabolizmem węglowodanów wiąże się z koniecznością zmiany sposobu żywienia. Dieta dla osób z cukrzycą typu 2 opiera się na zasadach zrównoważonej i kontrolowanej konsumpcji składników odżywczych. Poniżej przedstawione są główne aspekty związane z rolą diety w leczeniu cukrzycy 2 stopnia:
- Kontrola węglowodanów: Osoby z cukrzycą typu 2 powinny skupić się na monitorowaniu spożycia węglowodanów, zwłaszcza tych o szybkim działaniu, takich jak cukry proste. Ważne jest unikanie gwałtownych skoków poziomu glukozy we krwi, co można osiągnąć poprzez równomierne spożywanie węglowodanów w ciągu dnia.
- Zdrowe źródła węglowodanów: Dieta powinna opierać się na zdrowych źródłach węglowodanów, takich jak warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe i strączkowe. Te produkty dostarczają błonnika, co pomaga w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi.
- Ograniczenie cukrów prostych: Zaleca się ograniczenie spożycia cukrów prostych, takich jak słodycze, napoje słodzone i produkty wysoko przetworzone, które mogą prowadzić do gwałtownego wzrostu glukozy we krwi.
- Zbilansowane posiłki: Regularne i zbilansowane posiłki są kluczowe. Unikanie długich okresów głodówki oraz spożywanie mniejszych porcji pokarmów w ciągu dnia może pomóc w utrzymaniu stabilnego poziomu glukozy.
- Ograniczenie tłuszczów nasyconych: Redukcja spożycia tłuszczów nasyconych, zwłaszcza pochodzących z mięsa czerwonego i wysokoprzetworzonych produktów, może przyczynić się do utrzymania prawidłowej masy ciała oraz poprawy zdrowia serca.
Cukrzyca typu 2 - badania okresowe
Wiedząc, co to jest cukrzyca typu 2, należy pamiętać także o regularnych wizytach lekarskich. Chorzy na cukrzycę typu drugiego powinni pozostawać pod opieką lekarza diabetologa. Ważna jest także samodzielna kontrola glikemii w domu za pomocą glukometru. O tym, które urządzenie będzie najlepszym wyborem, pisaliśmy we wpisie: Glukometr – jak wybrać odpowiedni model?
Wśród rutynowych badań kontrolnych, które należy wykonywać raz w roku u chorych z cukrzycą 2 stopnia, znajdują się:
- hemoglobina glikowana (HbA1c) - wskaźnik wyrównania cukrzycy,
- wydalanie albumin w moczu,
- badanie okulistyczne.
Cukrzyca typu 2 - powikłania
Cukrzyca typu 2 może prowadzić do różnorodnych powikłań:
- Choroby serca i naczyniowe: Zwiększa ryzyko chorób serca, miażdżycy i udarów.
- Choroby nerek: Przewlekła choroba nerek jest poważnym powikłaniem cukrzycy.
- Problemy z oczami: Retinopatia cukrzycowa, zaćma i inne schorzenia wzroku.
- Neuropatia: Uszkodzenie nerwów, objawiające się drętwieniem i bólem w kończynach.
- Zaburzenia psychiczne: Zwiększone ryzyko depresji i lęku.
- Zaburzenia układu trawiennego: Problemy z jelitami, trawieniem i kontrolą wagi.
- Zaburzenia układu moczowego: Wzrost ryzyka infekcji układu moczowego.
- Problemy z układem stawowym: Zwiększone ryzyko zapaleń stawów i artropatii.
- Infekcje i gojenie ran: Zwiększone ryzyko infekcji oraz opóźnione gojenie ran.
Ważne jest więc regularne monitorowanie zdrowia, skuteczna kontrola poziomu glukozy we krwi i współpraca z zespołem opieki zdrowotnej w celu minimalizacji skutków powikłań cukrzycy.
mgr farm. Szymon Dybalski
Ukończył studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 5 lat wykonuje swój zawód mając czynny kontakt z pacjentem, przy czym od 4 lat pełni funkcję specjalisty w dziedzinie farmacji w Aptece Melissa, udzielając pacjentom merytorycznych wideoporad oraz publikując eksperckie artykuły w Strefy Wiedzy. W pracy farmaceuty najbardziej ceni sobie kontakt z pacjentem, możliwość niesienia pomocy oraz rozwiewania wątpliwości dotyczących zamienników leków, dawkowania, realizacji recept i innych nurtujących kwestii związanych z farmakoterapią. Dziedziną, w której się kształci i wciąż poszerza swoją wiedzę jest prawo farmaceutyczne. Czas poza pracą uwielbia spędzać z rodziną, a w wolnych chwilach stawia na aktywność – zazwyczaj wybiera bieganie, wspinaczkę oraz długie spacery z psem, dzięki któremu zainteresował się tematem zwierzęcej behawiorystyki.
