Choroba Leśniowskiego-Crohna - jak ją rozpoznać i leczyć?

Przyczyny choroby Leśniowskiego-Crohna i czynniki ryzyka 

Tak naprawdę przyczyny Choroby Leśniowskiego-Crohna nie są do końca poznane - z tego względu zalicza się ją do grupy nieswoistych zapaleń jelit. Lekarze i naukowcy podejrzewają, że na jej występowanie mogą wpływać takie czynniki jak: 

• uwarunkowania i obciążenia genetyczne - jeśli jedno z rodziców choruje, wówczas szanse zachorowania dziecka sięgają 10%, natomiast przy chorobie obu rodziców szanse na dziedziczenie wynoszą od 30 do 40% (obserwuje się występowanie przypadków choroby Leśniowskiego-Crohna w obrębie grup osób spokrewnionych i co ważne - jeśli dziecko zapadło na chorobę Crohna, również u rodzica ryzyko jej wystąpienia będzie podwyższone);
• specyficzna budowa i skład mikroflory jelitowej u pacjentów;
• upośledzenie odpowiedzi mechanizmów immunologicznych na drobnoustroje wewnętrzne (z tego względu zapalenie i owrzodzenie jelit w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna było przez długi czas uznawane za chorobę o podłożu wyłącznie autoimmunologicznym). 

Bezpośrednie przyczyny choroby Crohna - tak, jak już wcześniej zostało to wspomniane - nie są poznane, natomiast do czynników ryzyka zalicza się z pewnością palenie papierosów. Dodatkowo to schorzenie nieco częściej dotyka kobiety, a szczyt zachorowań przypada na lata młodzieńcze człowieka, pomiędzy 30 a 40 rokiem życia oraz po osiągnięciu 60 roku życia. Niestety, w Europie i ogółem w krajach rozwiniętych obserwuje się co roku coraz większą liczbę pacjentów z rozpoznaną chorobą Crohna. W niektórych interpretacjach to zjawisko wiąże się ze zmianą diety obywateli państw o wysokim stopniu rozwoju (na dietę składającą się z coraz większej liczby przetworzonych produktów), choć domniemanie to może być pozorne, ponieważ również w tych krajach diagnostyka i kontrole lekarskie są po prostu częstsze i powszechniejsze, a więc rozpoznania mogą obywać się sprawnie i szybko - nierzadko w ramach programów profilaktycznych raka jelita grubego dla seniorów, które cieszą się coraz większą popularnością. 

Objawy choroby Crohna - jak je rozpoznać? 

Charakterystyczne objawy choroby Crohna pochodzą głównie ze strony przewodu pokarmowego i obejmują: 

• przewlekłe, uciążliwe i częste biegunki - czasem nawet biegunki tłuszczowe lub biegunki naglące występujące w nocy i uniemożliwiające regenerację organizmu podczas snu;
• ostre lub przewlekłe bóle brzucha, wraz z poczuciem pełności oraz wrażeniem ciągłego wzdęcia;
• stwardnienia brzucha wyczuwane w jego dolnej części, czasem o charakterze guzowatym;
• stany chorobowe w okolicach odbytu (na początku mylone często z hemoroidami), a wśród nich przetoka odbytu, ropień czy szczelina odbytu - dają one oczywiście odczucia bólowe);
• spadek masy ciała, zmęczenie, drażliwość, ogólne osłabienie organizmu (u dzieci objawem choroby Crohna może być nawet zahamowanie wzrostu). 

Oczywiście oprócz wymienionych wyżej symptomów choroby Leśniowskiego-Crohna wyróżnia się także objawy, które zostają uwidocznione dopiero w badaniach diagnostycznych, a w tym: owrzodzenie jelit, zajęcie całej grubości ścian procesem chorobowym, a także specyficzne wyniki badania histopatologicznego. Ponieważ objawy choroby Leśniowskiego-Crohna są podobne do tych, jakie obserwuje się przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, oba te schorzenia trzeba rozróżnić już na wstępnym etapie diagnostyki - od tego zależy bowiem dalsze leczenie oraz dobór zaleceń do sytuacji pacjenta. 

Rozpoznanie choroby Crohna - diagnostyka i badania 

Jeśli pacjent zgłosi się do lekarza pierwszego kontaktu z wymienionymi powyżej objawami lub w zleconej rutynowo kolonoskopii uwidocznione zostanie owrzodzenie jelit, wówczas rozpoznanie choroby Crohna będzie wymagało wykonania szeregu badań: 

• ileokolonoskopii, czyli endoskopowego badania jelita grubego wraz z końcowym odcinkiem jelita cienkiego;
• pobrania wycinka zmienionego chorobowo jelita do badania histopatologicznego;
• tomografii komputerowej, która może uwidocznić charakterystyczne dla choroby Leśniowskiego-Crohna pogrubienia ścian jelit;
• badania radiologicznego z wykorzystaniem wlewu kontrastowego do jelita grubego;
• badań morfologicznych, wraz z oznaczeniem CRP (wskaźnika informującego o infekcjach i procesach zapalnych przebiegających w organizmie) oraz w kierunku niedokrwistości. 

Oczywiście do rozpoznania choroby Crohna może być zastosowanych jeszcze więcej badań - tak jak wspomnieliśmy wyżej, jest to szczególnie ważne w kontekście rozróżnienia wrzodziejącego zapalenia jelit i omawianego w tekście schorzenia. 

Leczenie choroby Crohna - dostępne terapie 

Niestety nie istnieje sposób na leczenie choroby Crohna w charakterze przyczynowym, natomiast terapia przy tym schorzeniu zakłada osiągnięcie remisji oraz utrzymanie tego stanu przez jak najdłuższy czas. W tym celu stosuje się skomplikowaną farmakoterapię, na którą składają się leki immunosupresyjne, biologiczne, przeciwbiegunkowe, przeciwzapalne, przeciwbólowe, a czasem - w przypadku zainfekowania owrzodzenia jelit - antybiotyki.

Dodatkowo istotnym elementem łagodzącym dokuczliwe objawy choroby Crohna w momentach zaostrzenia choroby jest modyfikacja diety w taki sposób, by wykluczyć z niej produkty bogato resztkowe, bogate w błonnik pokarmowy - mogą one bowiem przyczyniać się do zaostrzenia biegunek oraz wzdęć. Czasem, po szczególnie ostrym epizodzie choroby, niezbędne jest wdrożenie diety specjalistycznej, uzupełnionej nutridrinkami i koktajlami o wysokiej gęstości odżywczej - ma to na celu wzmocnienie organizmu oraz uzupełnienie niedoborów.

W ostrych postaciach choroby Leśniowskiego-Crohna może dojść do zajęcia dużego fragmentu jelita luz degradacji tkanek w takim stopniu, że konieczna będzie interwencja chirurgiczna. Zmiany zachodzące wówczas w organizmie prowadzą - przykładowo - do powstania przetok, niedrożności jelit czy nawet rozwoju komórek nowotworowych, które należy zoperować. Efektem takiej operacji może być w niektórych przypadkach wyłonienie stomii, a więc sztucznego odbytu.

Ponieważ choroba Leśniowskiego-Crohna, a właściwie momenty jej zaostrzenia mogą powodować u pacjentów nie tylko dolegliwości fizyczne, ale również psychiczne (wstyd, poczucie winy, brak poczucia sprawczości i możliwości kierowania własnym życiem, zdominowanym przez chorobę), czasem niezbędne są leki poprawiające psychiczny stan pacjenta (regulujące nastrój) lub psychoterapia.