Arnika Montana – szerokie zastosowanie dla zdrowia i urody
Skromne, żółte kwiaty cieszą oko i zdumiewają bogactwem właściwości. Nic więc dziwnego, że w farmakologii ziele arniki występuje jako składnik żeli, maści, granulek, nalewek. Naprawdę warto mieć ją w domowej apteczce – jest pomocna przy wielu dolegliwościach, o czym piszemy w poniższym artykule. Zapraszamy do lektury!
Czym charakteryzuje się arnika górska?
Arnika górska (łac. Arnica montana) wywodzi się z rodziny astrowatych. Występuje głównie na terenach górskich i podgórskich półkuli północnej, w tym Europy. W Polsce spotkać ją można m.in. w Sudetach, Bieszczadach Zachodnich, Górach Świętokrzyskich. Znajduje się jednak pod ochroną, można ją pozyskiwać jedynie z upraw. Surowcem leczniczym są koszyczki kwiatowe, ale także ziele i korzenie. Arnika charakteryzuje się przyjemnym, delikatnym zapachem, a jednocześnie wyrazistym i piekącym smakiem.
Od stuleci stosuje się ją w medycynie ludowej. Dziś Arnica montana ma udowodnione właściwości lecznicze: przeciwzapalne przeciwzakrzepowe, przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, pozytywnie wpływa na naczynia krwionośne. Popularność arniki jako zioła leczniczego wiąże się z dużą zawartością substancji biologicznie czynnych. Najważniejsze to laktony seskwiterpenowe, a zwłaszcza helenalina, jedna z grupy tych związków. Ma ona silne właściwości przeciwzapalne, poprzez blokowanie mediatorów stanu zapalnego na poziomie komórkowym. Inne ważne składniki aktywne to flawonoidy i polisacharydy, które działają protekcyjnie na naczynia krwionośne – włosowate i żylne. Przekłada się to na możliwość leczenia wszelkich stanów pourazowych (krwiaki, wybroczyny, obrzęki) oraz dolegliwości bólowych mięśni, ścięgien i więzadeł, związanych z ich przeciążeniem. W arnice znajdziemy także inne cenne substancje: fitosterole, garbniki, olejek eteryczny, który działa antyseptycznie, czyli niszczy szkodliwe drobnoustroje na zranionej skórze i błonach śluzowych.
Właściwości arniki i jej zastosowanie
Preparaty z arniką są dostępne w różnych formach:
- żele i maści z arniką przeznaczone są do stosowania zewnętrznego. Świetnie sprawdzają się w przypadku siniaków, krwiaków, ukąszeń owadów, skręceń, zwichnięć i do masażu obolałych mięśni. Arnika ułatwia bowiem wchłanianie krwawych wybroczyn, zmniejsza powstały obrzęk i niweluje ból;
- granulki homeopatyczne mają bardzo szerokie zastosowanie. Warto je zażywać przy różnych typach urazów, jak krwiaki czy siniaki, przy przemęczeniu mięśni, bolesnych żylakach, kruchych naczynkach. Wiele osób leczenie metodą homeopatyczną zaczyna właśnie od arniki, bo daje ona spektakularne efekty. Granulki warto przyjmować zarówno profilaktycznie – przed wysiłkiem fizycznym (np. wyjazdem na narty, górską wędrówką, pójściem na siłownię, rajdem rowerowym) lub planowanym zabiegiem chirurgicznym czy też porodem (cięcie cesarskie) oraz leczniczo – przez kilka dni po. Efekt w przypadku wysiłku fizycznego? Unikniemy zakwasów i bólu mięśni. Z kolei po operacji rany będą goić się szybciej. Warto pamiętać, że w przypadku nagłego urazu należy jak najszybciej przyjąć dawkę – im mniej czasu minie od uszkodzenia tkanek, tym mniejsze szkody powstaną w organizmie. Często, dla zwiększenia efektu leczenia, warto zastosować arnikę w dwóch formach: zewnętrznie w postaci żelu i wewnętrznie – w formie leku homeopatycznego (np. przy urazach, hemoroidach);
- napary z arniką górską są wykorzystywane do przygotowania kompresów łagodzących ból i obrzęki wywołane kontuzją, np. stłuczeniem, skręceniem. Okład z arniki można stosować na odleżyny. Naparem warto płukać jamę ustną w przypadku aft, bólu dziąseł, gardła, po zabiegu dentystycznym. Taki napar można łatwo zrobić. 1 łyżkę kwiatów arniki trzeba zalać szklanką wrzącej wody, odstawić pod przykryciem na 30 minut, przecedzić;
- nalewki z arniki – po rozcieńczeniu można stosować do łagodzenia stanów zapalnych w jamie ustnej lub do okładów na stłuczenia. Łyżkę nalewki należy zmieszać z 2 łyżkami zimnej wody. Namoczyć w roztworze gazę i zrobić kompres na stłuczone miejsce. Do środka gazy można dodatkowo włożyć kilka kostek lodu.
Preparaty z arniką dla urody
Wyciąg z arniki znajduje zastosowanie również w przemyśle kosmetycznym – ponieważ związki czynne kwiatów tej rośliny łatwo przenikają przez skórę, wzmacniają ścianki naczyń włosowatych i zapobiegają ich pękaniu roślina ta jest wprost niezastąpiona do pielęgnacji cery naczynkowej. Stosowana regularnie zmniejsza intensywność zaczerwienień.
Arnika górska jest popularnym składnikiem preparatów do pielęgnacji skóry pod oczami, niweluje cienie i obrzęki. Wyciąg z ziela w kremach do twarzy redukuje oznaki zmęczenia, nadając cerze zdrowy wygląd. Arnika znajduje też zastosowanie w pielęgnacji włosów. Ekstrakt z tej rośliny znajdujący się w szamponach i innych preparatach do włosów wspomaga ich porost. Poprawiając krążenie w naczyniach krwionośnych, pobudza mieszki włosowe, a ze względu na właściwości przeciwgrzybicze, ziele to jest także składnikiem kosmetyków przeciwłupieżowych.
Przeciwwskazania do stosowania preparatów z arniką
Stosowanie tej cennej rośliny ma wiele zalet, jednak w niektórych przypadkach należy zachować ostrożność – mówi dr Drabek. Arniki nie należy stosować wewnętrznie w postaci naparów i nalewki. Jedyna bezpieczna forma stosowana doustnie to granulki homeopatyczne. Zewnętrznie należy unikać stosowania arniki u osób uczulonych na rośliny z rodziny astrowatych oraz na otwarte rany, oparzenia trzeciego stopnia, rozległe otarcia naskórka i ostre stany zapalne skóry, gdyż może to wywołać podrażnienie.
led. med. Alina Małmyszko-Czapkowicz
Alina Małmyszko-Czapkowicz, lekarz medycyny rodzinnej. Od wielu lat w swojej praktyce lekarskiej stosuje naturalne metody leczenia (homeopatia, dietetyka, ziołolecznictwo). Od 2008 r. jest wykładowcą podczas konferencjach o profilu homeopatycznym w kraju i za granicą.
