Afty – przyczyny występowania i sposoby leczenia

Afta – co to jest?

Afta to małe, bolesne owrzodzenie, które pojawia się na błonie śluzowej jamy ustnej. To dość powszechne zmiany o wielkości od kilku milimetrów do jednego centymetra średnicy, koloru białego lub żółtego, otoczone czerwonym obrzeżem. Przyczyny aft są różnorodne i mogą obejmować stres, urazy mechaniczne, infekcje wirusowe, dietę, czy nawet genetyczne predyspozycje. Afty mogą być bolesne, szczególnie podczas jedzenia lub picia, gdy substancje drażniące mają kontakt z owrzodzeniem.

Afty – przyczyny – dlaczego powstają

Do powstawania aft przyczynia się wiele czynników, np. urazy mechaniczne, niedobory składników odżywczych, składniki drażniące w pokarmach i produktach do pielęgnacji jamy ustnej, a także stres i obniżona odporność.

• Do powstawania aft prowadzić mogą drobne urazy jamy ustnej, takie jak gryzienie policzków lub języka, przewlekłe drażnienie przez aparat ortodontyczny, a także zbyt intensywne szczotkowanie zębów powodujące otarcia w obrębie śluzówki lub dziąsła.
• Afty u dzieci są często wynikiem urazów na skutek wkładania do ust różnych przedmiotów. Powodem nawracających owrzodzeń u najmłodszych bywają także niedobory składników odżywczych (zwłaszcza witaminy B12, żelaza, kwasu foliowego).
• Substancje spożywcze, takie jak orzechy, czekolada, pomidory, cytrusy, kawa czy przyprawy, mogą drażnić błonę śluzową jamy ustnej i sprzyjać powstawaniu aft.
• Stres może wpływać negatywnie na układ odpornościowy przez co jest często wymieniany jako czynnik sprzyjający powstawaniu aft.
• Niektóre infekcje wirusowe, takie jak wirus opryszczki pospolitej (HSV), mogą powodować pojawienie się aft. Afty związane z HSV są czasem nazywane aftami opryszczkowymi.
• Niektóre substancje chemiczne zawarte w produktach do higieny jamy ustnej, pasta do zębów, płyny do płukania ust, mogą działać drażniąco i sprzyjać powstawaniu aft.
• Z powodu czynników genetycznych niektóre osoby mogą być bardziej podatne na występowanie aft.

Jakie są rodzaje aft – Suttona, Bednara, Mikulicza

Afty w jamie ustnej różnią się pod względem wielkości, a ich rozmiar może wpływać na to, jakie dolegliwości i problemy wywołują. Wyróżnia się: afty Mikulicza, afty Suttona oraz afty Bednara. Afty Mikulicza to najczęściej występujące i najmniejsze aftowe owrzodzenia w jamie ustnej. Ich wielkość nie przekracza 10 milimetrów średnicy, ale choć są niewielkie bywają bolesne i utrudniają jedzenie i picie. Afty Suttona to większe owrzodzenia, zazwyczaj o średnicy powyżej 10 milimetrów. Są bardziej bolesne, mogą goić się dłużej - nawet kilka tygodni oraz mogą pozostawiać blizny po zagojeniu. Afty Bednara to owrzodzenie podniebienia miękkiego występujące głównie u niemowląt i małych dzieci. Powstają na skutek uszkodzeń spowodowanych ssaniem kciuka bądź wkładaniem do ust różnych przedmiotów. Są z reguły bolesne, nie wymagają leczenia i goją się przeważnie w kilka dni.

Afty – objawy – jak wyglądają i czy bolą?

Afty to zmiana o charakterze owrzodzenia lub nadżerki w jamie ustnej. Wyglądają jak małe, okrągłe lub owalne plamki, zazwyczaj białe lub żółtawe, otoczone czerwonym obrzeżem. Mogą występować pojedynczo lub w grupach, a ich rozmiar może się różnić wynosząc od kilku milimetrów do jednego centymetra średnicy. Najczęściej występują afty na dziąśle, podniebieniu oraz języku, ale zdarza się także afta na wargach, gardle czy afta ma migdale.

Jak wyglądają afty zdjęcia:  

Owrzodzenia aftowe mogą być bolesne, szczególnie podczas jedzenia lub picia, zwłaszcza gdy substancje drażniące mają kontakt z raną. Bolesność może utrzymywać się przez kilka dni lub tygodni, w zależności od rozmiaru i lokalizacji aft. Warto zauważyć, że afty nie są zakaźne i są zazwyczaj łagodnymi schorzeniami jamy ustnej. Jeśli jednak afty są bardzo bolesne, powtarzają się często lub utrzymują się przez dłuższy czas, zaleca się konsultację medyczną. Konsultacja lekarska wskazana jest także w przypadku występowania dodatkowych objawy lub jeśli afty są częścią szerszego problemu zdrowotnego. Lekarz może zalecić leczenie przeciwbólowe lub inne środki mające na celu przyspieszenie gojenia aft.

Afty na podniebieniu

Afta na podniebieniu jest podobna do tych, które występują w innych obszarach jamy ustnej. Afty na podniebieniu twardym mogą być szczególnie bolesne gdy jedzenie, picie lub ślinienie się wpływają na obszar, gdzie się znajdują się zmiany. Leczenie afty na podniebieniu zazwyczaj obejmuje łagodzenie objawów i przyspieszenie procesu gojenia.

Afty na dziąsłach

Dziąsła to kolejny obszar, na którym mogą występować bolesne owrzodzenia. Afta na dziąśle może być szczególnie bolesna zwłaszcza podczas jedzenia, szczotkowania zębów czy innych czynności, które wpływają na obszar dotknięty aftami. Bolesność związana z aftą na dziąsłach może sprawić, że utrzymanie właściwej higieny jamy ustnej staje się trudniejsze.

Afty na policzku

Afty mogą występować także na wewnętrznej stronie policzków. Afta na policzku pojawia się najczęściej na skutek urazu mechanicznego – przeważnie ugryzienia, choć podobnie jak w przypadku innych lokalizacji, na pojawienie się owrzodzenia mogą wpłynąć także drażniące substancje chemiczne, czynniki pokarmowe, stres czy zaburzenia immunologiczne. Afty na policzku mogą być bolesne, szczególnie gdy jedzenie, picie lub ruchy mięśni twarzy wpływają na obszar, gdzie się znajdują.

Afty języku

Afta na języku podobnie jak afty na policzku pojawia się zazwyczaj na skutek urazu mechanicznego (na przykład gryzienie języka), na skutek działania drażniących substancji chemicznych lub pokarmowych, stresu lub zaburzeń immunologicznych. Afty na języku mogą być szczególnie bolesne, szczególnie podczas jedzenia, picia czy mówienia.

Czy afty są zaraźliwe?

Afty same w sobie nie są zaraźliwe, ponieważ nie są spowodowane infekcją wirusową ani bakteryjną. Afty to owrzodzenia będące wynikiem urazu mechanicznego czy drażniących substancji. Nie można przenieść aft z jednej osoby na drugą poprzez kontakt fizyczny, jak to może mieć miejsce na przykład w przypadku opryszczki.

Afty – jak leczyć, czy jest skuteczny lek?

Leczenie afty często polega na łagodzeniu objawów, przyspieszaniu procesu gojenia i zapobieganiu ewentualnym powikłaniom. Chociaż nie istnieje jednoznaczny lek na afty, istnieje kilka metod, które mogą pomóc w łagodzeniu bólu i przyspieszeniu gojenia.

• Roztwór gencjany od lat uznawany jest za skuteczny lek na afty zarówno u dzieci jak i u dorosłych.
• Środki do płukania ust - specjalne płyny do higieny jamy ustnej zawierające substancje przeciwbakteryjne lub przeciwzapalne, mogą pomóc w łagodzeniu bólu i przyspieszeniu gojenia.
• Preparaty na afty w postaci żelu czy maści zawierające składniki przeciwbólowe, takie jak benzokaina, mogą być stosowane na afty w celu łagodzenia bólu.
• W niektórych przypadkach lekarz może zalecić żel na bazie kortykosteroidów, który pomaga w zmniejszeniu stanu zapalnego i przyspiesza gojenie.

Aftowe zapalenie jamy ustnej poza stosowaniem produktów przeciwzapalnych i znieczulających wymaga także utrzymania odpowiedniej higieny oraz unikania dodatkowych podrażnień, w tym unikania pokarmów i napojów, które mogą podrażniać owrzodzenia, takich jak kwaśne jedzenie, przyprawy czy alkohol. W przypadku powtarzających się lub bardzo bolesnych aft, a także jeśli owrzodzenia utrzymują się przez dłuższy czas, warto skonsultować się z lekarzem.

Domowe sposoby na afty

Nagłe pojawienie się bolesnej zmiany sprawia, że pacjenci szukają szybkich, często niekonwencjonalnych, a nawet niebezpiecznych sposobów na to, jak pozbyć się afty w jeden dzień. Niektórzy decydują się na przekłuwanie lub wyciskanie afty, co jest absolutnie zabronione i może prowadzić do nadkażenia rany. Chociaż nie ma skutecznego sposobu na błyskawiczne, całkowite wyleczenie aft, istnieje kilka domowych metod, które mogą pomóc w łagodzeniu bolesnych objawów, przyspieszeniu procesu gojenia i zapewnieniu ulgi.

• Roztwór soli morskiej w letniej wodzie może pomóc w łagodzeniu bólu i przyspieszeniu gojenia. Warto płukać jamę ustną solą kilka razy dziennie.
• Herbatki ziołowe, takie jak rumianek czy szałwia, mogą mieć właściwości łagodzące. Przed płukaniem jamy ustnej poleca się schłodzić napar.
• Pasta z miodu i kurkumy nakładana na afty może pomóc w łagodzeniu objawów oraz działać przeciwzapalnie i regenerująco na śluzówkę jamy ustnej.
• Picie dużej ilości wody może pomóc utrzymać nawilżoną błonę śluzową jamy ustnej i przyspieszyć proces gojenia.

Domowe metody na afty nie zawsze są one równie skuteczne u wszystkich. Jeśli afty są uporczywe, bardzo bolesne lub utrzymują się przez dłuższy czas konieczna jest konsultacja z farmaceuta lub lekarzem.