Ropne zapalenie ucha - przebieg choroby i leczenie

Czym jest ropne zapalenie ucha?

Ropne zapalenie ucha u dzieci i dorosłych to stan zapalny błony śluzowej i pozostałych elementów anatomicznych ucha środkowego. Schorzenie o podłożu bakteryjnym zazwyczaj rozwija się szybko, dając objawy miejscowe i ogólne. Cechą charakterystyczną ropnego zapalenia ucha jest ropna wydzielina, która pojawia się w jamie bębenkowej. Problem najczęściej wynika z infekcji bakteryjnej przenoszonej z nosa lub części nosowej gardła. Bakterie wywołujące ropne zapalenie ucha przenoszone są poprzez trąbkę słuchową do jamy bębenkowej. Infekcja może wystąpić zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych.

Objawy ropnego zapalenia ucha

Ropne zapalenie ucha środkowego to problem, który najczęściej daje objawy po jednej stronie. Przeważnie występują one nagle, a ze względu na połączenia nerwowe, symptomy ropnego zapalenia ucha mogą obejmować także nos i gardło.

Ropne zapalenia ucha - objawy uszne:

• ropna wydzielina z ucha,
• pulsacyjny ból w okolicy ucha o dużym natężeniu,
• uczucie zatkania ucha,
• pogorszenie słyszenia,
• słyszalny szum w uchu,
• ból okolicy stawu żuchwowo-skroniowego lub ucha podczas gryzienia pokarmów,
• pęknięcie lub perforacja błony bębenkowej.

Dodatkowo w przypadku zapalenia ucha środkowego mogą wystąpić także objawy o charakterze ogólnym, takie jak:

• gorączka,
• ból głowy po stronie chorego ucha,
• zawroty głowy,
• zaburzenia równowagi,
• utrata apetytu,
• ból gardła,
• katar.

Szczególnie poważnym zagrożeniem może być ropne zapalenie ucha u dzieci i niemowląt, które nie są jeszcze w stanie zakomunikować problemu swojemu opiekunowi. Infekcje tego typu u najmłodszych często towarzyszą także chorobom górnych dróg oddechowych. Aby odpowiednio wcześnie rozpoznać zapalenie ropne ucha środkowego u dziecka, należy zwrócić uwagę na takie objawy, jak:

• pocieranie uszu,
• płaczliwość,
• rozdrażnienie i niepokój,
• wysoka gorączka,
• brak apetytu,
• brak reakcji na ciche dźwięki lub inne oznaki problemu ze słyszeniem.

Przyczyny ropnego zapalenia ucha u dzieci i dorosłych

Podłoże dla ropnego zapalenia ucha u dzieci i dorosłych przeważnie stanowią patogeny - bakterie i wirusy. Infekcje bakteryjne uszu najczęściej wywołują: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella (Branhamella) catharrhalis, Streptococcus pyogenes, Streptococcus aureus. Drobnoustroje te bytują także w nosie i gardle, dlatego ropne zapalenie ucha występuje często po infekcjach górnych dróg oddechowych lub przeziębieniu. Dzieje się tak dlatego, że patogeny mają zdolność przedostawania się do ucha środkowego poprzez strukturę anatomiczną nazywaną trąbką Eustachiusza. Wirusy lub bakterie namnażające się w uchu środkowym prowadzą do powstania stanu zapalnego oraz obrzęku błony śluzowej, co utrudnia wydostanie się zebranego płynu z ucha. To z kolei stwarza optymalne warunki dla namnażania bakterii i rozwoju bolesnego, ropnego zapalenia ucha.

Wśród innych przyczyn zapalenia ropnego ucha wymienia się:

• infekcje gardła i zatok,
• anginę,
• nieleczone przeziębienia,
• alergie,
• zmiany zapalne w obrębie krtani,
• choroby zakaźne: odra, szkarlatyna, tyfus, posocznica.

Sprawdź także artykuł: Czym jest angina (ostre zapalenie migdałków podniebiennych), jak dochodzi do zakażenia i w jaki sposób leczyć tę chorobę?

Leczenie ropnego zapalenia ucha

Ropne zapalenie ucha środkowego diagnozuje się na podstawie wywiadu medycznego i badania przedmiotowego pacjenta. Pomocnym badaniem może być także otoskopia przewodu słuchowego, która pozwala wykryć obrzęk, zmieniony wygląd błony bębenkowej oraz zalegające w uchu środkowym wydzieliny. W zaawansowanych przypadkach choroby konieczne może być także wykonanie badania słuchu, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego oraz tympanometrii.

Ropne zapalenie ucha najczęściej ma podłoże bakteryjne, dlatego w leczeniu stosowane są w pierwszej kolejności antybiotyki. W celu złagodzenia bólu pacjent może przyjmować także leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, które są pomocne także w przypadku wystąpienia gorączki. Dodatkowo stosowane są leki zmniejszające przekrwienie i stan zapalny nosa i gardła, które pomagają udrożnić trąbkę słuchową. Mukolityki z kolei rozrzedzają wydzieliny zalegające w układzie oddechowym, dzięki czemu także wspierają oczyszczanie trąbki słuchowej.

W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie zabiegu - tzw. paracenteza polega na nacięciu błony bębenkowej w celu usunięcia zalegającej treści ropnej oraz jej badania mikrobiologicznego, co ułatwia proces diagnostyczny. Wskazaniami do tego zabiegu są m.in.:

• ostry przebieg choroby u niemowląt i małych dzieci,
• ostre dolegliwości bólowe przebiegające z wysoką gorączką i uwypukloną błona bębenkowa,
• brak skuteczności antybiotyku,
• porażenie nerwu VII lub zapalenie błędnika (jako powikłanie wewnątrzskroniowe),
• zapalenie ucha środkowego,
• niedobory immunologiczne.

Domowe sposoby łagodzenia objawów

Ropne zapalenie ucha to problem, który w niektórych przypadkach wymaga konsultacji lekarskiej. W domowej apteczce warto jednak mieć środki pomocne przy dolegliwościach i stanach zapalnych uszu. Odpowiednio dobrane krople do uszu wspomagają leczenie stanów zapalnych zewnętrznego przewodu słuchowego podczas infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Co więcej, krople takie jak Prolab Ucholek Forte mogą być stosowane profilaktycznie u osób szczególnie narażonych na częste infekcje zewnętrznego przewodu słuchowego, np. po kąpieli w basenach, po nurkowaniu, w często zmieniającym się klimacie lub gdy istnieje ryzyko przewiania.

Z kolei aerozol do uszu Axotonil może być stosowany w celu zmiękczenia stwardniałej woskowiny (korka woskowinowego), przed płukaniem zewnętrznego przewodu słuchowego. Jego składnik aktywny - salicylan choliny, to substancja powszechnie stosowana w medycynie w zapaleniu zewnętrznego przewodu słuchowego. Wygodna forma aplikatora z pompką rozpylającą umożliwia precyzyjne stosowanie produktu.

Warto jednak pamiętać, że domowe metody nie zawsze są skuteczne, a ostre ropne zapalenie ucha środkowego wymaga niekiedy pomocy lekarskiej.

Kiedy należy udać się do lekarza?

U większości pacjentów objawy zapalenia ucha środkowego mijają samoistnie. Ważna jest jednak uważna obserwacja objawów oraz podawanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Jeśli jednak poprawa nie pojawia się w ciągu kilku najbliższych dni, z problemem należy zgłosić się do lekarza. Konieczne może być bowiem włączenie antybiotyku, jeśli ropne zapalenie ucha ma podłoże bakteryjne.

Powikłania ropnego zapalenia ucha

Na szczęście, ostre ropne zapalenie ucha środkowego, jeśli jest prawidłowo leczone, w większości przypadków nie wywołuje powikłań. Jednak zignorowanie problemu lub niewłaściwe leczenie mogą okazać się groźne dla pacjenta, powodując powikłania, takie jak:

• utrata słuchu,
• perforacja błony bębenkowej,
• zakażenie kości wyrostka sutkowatego w czaszce,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• opóźnienie mowy u dzieci.

Wiele osób zadaje sobie także pytanie: ropne zapalenie ucha - czy jest zaraźliwe? Na szczęście w sposób bezpośredni nie da się zarazić ropnym zapaleniem ucha środkowego. Trzeba jednak pamiętać, że choroba wywoływana jest przez bakterie i wirusy, które mogą się przenosić, dając podobne objawy lub przeobrażając się w przeziębienie lub grypę.

Biorąc to pod uwagę, ropne zapalenie ucha nie powinno być nigdy bagatelizowane. Istnieją też metody profilaktyczne, które pozwalają uniknąć zakażenia. Obejmują one dbanie o higienę, częste mycie rąk i unikanie infekcji, np. poprzez dopasowanie ubioru do warunków atmosferycznych. Dodatkowo warto unikać dymu papierosowego, który zaburza proces oczyszczania rzęsek układu oddechowego, zwiększając ryzyko infekcji. Ostatnią metodą profilaktyczną, o której należy wspomnieć, są szczepienia ochronne przeciwko grypie i pneumokokom, które według badań pomagają zmniejszyć ryzyko zachorowania na ostre zapalenie ucha środkowego.