Przewlekła niewydolność żylna – przyczyny, profilaktyka i leczenie

Czym jest jest przewlekła niewydolność żylna?

Przewlekła choroba żylna to wrodzony lub nabyty zespół różnych złożonych zmian morfologicznych i/lub funkcjonalnych w układzie żylnym – w szczególności w obrębie kończyn dolnych. W przebiegu tej choroby, pod wpływem różnych czynników dochodzi do uszkodzeń zastawek w naczyniach żylnych. W wyniku tego krew cofa się, napiera na ściany naczyń krwionośnych i nie może wrócić do krążenia głębokiego - jej powrót jest utrudniony. Wówczas naczynia się poszerzają i z czasem dochodzi do zmian chorobowych w otaczających tkankach.

Przewlekła choroba żylna najczęściej występuje jako:

• choroba żylakowa – czyli poszerzenie żył powierzchniowych;
• zespół pozakrzepowy – powstający w wyniku zakrzepicy żył głębokich;
• niewydolność zastawek żylnych – wada wrodzona.

Przewlekła choroba żylna jest schorzeniem długotrwałym i nawracającym, nieleczona może prowadzić do pogorszenia jakości życia a także do jego zagrożenia.

Przyczyny przewlekłej niewydolności żylnej i czynniki ryzyka

Przewlekła choroba żylna jest schorzeniem, które ściśle wiąże się ze stopniem uprzemysłowienia kraju – jeżeli mówimy o danym, określonym społeczeństwie. Natomiast jeżeli mamy na myśli pacjenta – to tutaj występowanie tego schorzenia wiąże się z pewnymi czynnikami, które predysponują do niego. Do takich czynników zalicza się:

• występowanie choroby w rodzinie – szacuje się, że ryzyko wystąpienia przewlekłej choroby żylnej zwiększa się gdy jedno z rodziców chorowało na nią – wówczas to ryzyko wzrasta nawet o 40%. Natomiast gdy oboje z rodziców chorowało to ryzyko rozwinięcia tej choroby u potomstwa wzrasta nawet o 90%;
• wiek – choroba ta może dotykać nawet młodych ludzi w wieku produkcyjnym, choć częstość jej występowania rośnie wraz z wiekiem;
• płeć – częściej choroba ta dotyka kobiety niż mężczyzn;
• ciąża – w przebiegu ciąży następuje uciskanie płodu na naczynia miednicy mniejszej do zwiększa ryzyko rozwinięcia choroby żylnej;
• praca w pozycji stojącej lub siedzącej – zbyt długa praca w jednej pozycji, sprawia, że odpływ krwi z naczyń kończyn dolnych jest utrudniony;otyłość i nadwaga;
• stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych – dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne zawierające progestagen i estrogen zwiększają ryzyko choroby żylnej i wystąpienia epizodów zakrzepowych. Jest to związane z oddziaływniem hormonów na strukturę kolagenu, który buduje ściany naczyń żylnych. Zmieniona struktura kolagenu sprawia, że dochodzi do niewydolności żylnej;
• zaparcia;
• wysoki wzrost;
• zaburzenia statyki stopy;
• palenie tytoniu;
• brak aktywności fizycznej;
• nieodpowiednie (zbyt ciasne) ubranie;
• niewłaściwe obuwie – wysokie obcasy.

Przewlekła niewydolność żylna jest chorobą o etiologii wieloczynnikowej, występowanie kilku czynników w zdecydowanie większym stopniu zwiększa ryzyko rozwinięcia się przewlekłej niewydolności żylnej.

Przewlekła niewydolność żylna - objawy

Przewlekła choroba żylna może dawać różne objawy, zależne od stopnia zaawansowania choroby. W początkowym etapie pojawia się dyskomfort i ciężkość nóg a pod skórą widoczne są niebieskie poszerzone żyły. Do tego występują skurcze łydek. Wraz z rozwojem choroby pojawiać się mogą następujące objawy:

• obrzęki stóp i kostek;
• przebarwienia i wypryski;
• spadek elastyczności skóry;
• owrzodzenia;
• zmiany naczyniowe: pajączki, żyły siateczkowate i żylaki;
• ból nasilający się w ciągu dnia;
• ból wzdłuż przebiegu żyły;
• zespół niespokojnych nóg;
• świąd skóry;
• charakterystyczny wygląd nóg – wygląd odwróconej butelki.

W jaki sposób rozpoznaje się przewlekłą niewydolność żylną? Pierwsze i wstępne rozpoznanie przewlekłej niewydolności żylnej może postawić lekarz rodzinny. Niemniej jednak najlepiej udać się do flebologa – lekarza specjalisty, który na podstawie odpowiednich badań postawi diagnozę oraz zleci właściwe postępowanie oraz leczenie.

Profilaktyka przewlekłej niewydolności żylnej

Tak jak wspomniano powyżej, przewlekła niewydolność żylna jest chorobą o etiologii wieloczynnikowej, w której występowanie kilku czynników w zdecydowanie większym stopniu zwiększa ryzyko rozwinięcia się tego schorzenia. A ponieważ wiele czynników predysponujących do tej choroby można zminimalizować to bardzo ważna jest profilaktyka.

Profilaktyka przewlekłej niewydolności żylnej obejmuje:

• zmianę stylu życia;
• zwiększenie aktywności fizycznej;
• redukcję masy ciała;
• wprowadzenie zdrowej, zróżnicowanej i zbilansowanej diety;
• wprowadzenie diety bogatoresztkowej w przypadku osób z tendencją do zaparć;
• rzucenie palenia papierosów;
• unikanie długiego stania lub siedzenia;
• odpowiednie przystosowanie stanowiska pracy;
• unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce;
• unikanie ciepłych kąpieli;
• masaż kończyn dolnych.

Jedną z istotnych kwestii w profilaktyce przewlekłej niewydolności żylnej jest stosowanie odpowiednich preparatów (leków lub suplementów diety) przy pierwszych objawach niewydolności żylnej – o których poniżej.

Leczenie przewlekłej niewydolności żylnej

Podstawą właściwego leczenia przewlekłej niewydolności żylnej jest zdiagnozowanie stopnia zaawansowania choroby oraz wprowadzenie kilku wzajemnie uzupełniających się metod leczenia.

Do metod leczenia przewlekłej niewydolności żylnej zalicza się:

• opisane powyżej aktywności związane z profilaktyką przewlekłej choroby żylnej – w szczególności zmianę trybu życia, zwiększenie aktywności fizycznej i odpowiednie przystosowanie stanowiska pracy;
• kompresjoterapię – czyli terapię uciskową, polegającą na stosowaniu kontrolowanego ucisku, którego stopień określa lekarz. W praktyce polega to na codziennym noszeniu tzw. wyrobów kompresyjnych – podkolanówek, pończoch, rajstop;spanie i odpoczynek z nogami uniesionymi ok 15 cm powyżej bioder;
• fizykoterapia i aktywność fizyczna obejmująca następujące dyscypliny sportowe: jazda na rowerze, pływanie, bieganie, marszobieg;farmakoterapia – obejmująca stosowanie leków zawierających między innymi wyciąg z kasztanowca, rutynę, diosminę, hesperydynę, dobesylan wapnia i inne (opisane dokładniej poniżej);
• skleroterapia – zamykanie rozszerzonych naczyń żylnych za pomocą wstrzykiwania do żylaków specjalnej substancji powodującej w miejscu podania stan zapalny co w konsekwencji prowadzi do zwłóknienia naczyń żylnych i ich zanikania;
• krioobliteracja, polegająca na użyciu sond mrożących i zamykaniu przez nie żył poprzez zamrożenie;operacje.

Odpowiednie postepowanie i leczenie, łącznie ze stosowaniem preparatów zleca indywidualnie lekarz.

Preparaty z apteki wskazane w przypadku przewlekłej niewydolności żylnej

Na rynku aptecznym dostępnych jest dużo preparatów o różnorodnym składzie. Produkty te zawierać mogą między innymi:

• flawonoidy takie jak diosminę, hesperydynę czy rutynę;
• wyciąg z nasion kasztanowca i escynę;
• wyciągi z kłącza ruszczyka pospolitego;
• witaminy np. E, C, B3;
• dobezylan wapnia;
• i inne.

Flawonoidy i ich właściwości

Flawonoidy:

• zmniejszają przepuszczalność i kruchość naczyń krwionośnych;
• zwiększają odporność mechaniczną naczyń krwionośnych;
• poprawiają przepływ krwi przez naczynia krwionośne;
• działają przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie.

W związku z powyższym, flawonoidy wskazane są do stosowania w przypadku: zwiększonej przepuszczalności naczyń włosowatych, skłonności do krwawień i siniaków, powikłaniach naczyniowych cukrzycy, zaburzeniach krążenia żylnego, miażdżycy naczyń krwionośnych.

Spośród flawonoidów stosowanych w profilaktyce i leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej wykorzystuje się:

• diosminę, która wykazuje działanie przeciwobrzękowe i podwyższające tonus żył. Ponadto wpływa na odbudowę noradrenaliny oraz wydzielanie histaminya, a to wszystko wpływa korzystnie na funkcjonowanie naczyń krwionośnych;
• hesperydynę, która wraz z diosminą korzystnie wpływa na układ krwionośny;
• rutozyd (rutynę), który uszczelnia naczynia krwionośne i działa antyoksydacyjnie.

Na rynku aptecznym dostępne są preparaty zawierające:

• diosminę: DIH max comfort, Diosminex Max, Phlebodia, Singularis Superior diosmina kompleks;
• hesperydynę: Maxi3Vena, Singularis Superior diosmina kompleks;
• rutozyd: Venescin Forte, Venescin

Wyciąg z nasion kasztanowca i escyna

Wyciągi otrzymywane z nasion kasztanowca oraz ich substancja czynna - escyna:

• zwiększają elastyczność naczyń krwionośnych;
• działają przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo;
• przyśpieszają wchłanianie siniaków i krwiaków;
• zapobiegają zakrzepowemu zapaleniu żył;
• poprawiają ukrwienie skóry i mięśni szkieletowych;
• usprawniają krążenie żylno-limfatyczne.

W związku z tym wyciągi z nasion kasztanowca zalecane są w przypadku żylaków, obrzęków i w niewydolności żylnej – zarówno w formie doustnej jak i w postaci żeli stosowanych miejscowo. Na rynku aptecznym dostępne są preparaty zawierające wyciąg z nasion kasztanowca np.:

• Aescin;
• Escaven;
• Sapoven;
• Venescin Forte;
• Venescin.

Wyciąg z kłącza ruszczyka

Wyciąg z kłącza ruszczyka:

• zawiera w swoim składzie ruskogeninę, ruscynę i ruskozyd;
• zwiększa napięcie naczyń żylnych;
• nasila przepływ żylny;
• usprawnia funkcjonowanie układu krwionośnego.

Wyciąg ten zawarty jest między innymi w następujących preparatach dostępnych w aptece:

• Cyclo-3-fort;
• Maxi3vena;
• Ruscoven bio gel;
• Ruscoven;
• Ruskolina.

Dobezylan wapnia w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej

Dobezylan wapnia:

• usprawnia krążenie żylne;
• działa ochronnie na naczynia krwionośne;
• zmniejsza przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych;
• zapobiega powstawaniu zastojów i zakrzepów w naczyniach żylnych.

Dobezylan wapnia wskazany jest do stosowania w przypadku objawów przewlekłej niewydolności żylnej. Dobezylan wapnia zawarty jest w preparacie Dobenox forte.

Podsumowując, przewlekła niewydolność żylna to schorzenie cywilizacyjne, które dotyka znaczną część społeczeństwa. Oprócz kwestii estetycznych choroba żylna stanowi poważny problem zdrowotny, któremu można zapobiegać poprzez odpowiedni tryb życia. Można również to schorzenie leczyć za pomocą licznych metod. Nieodłącznym elementem leczenia przewlekłej niewydolności żylnej jest farmakoterapia – czyli stosowanie preparatów z apteki zawierających między innymi diosminę, hesperydynę, rutozyd, wyciąg z nasion kasztanowca czy liści ruszczyka.

Bibliografia:

1. Tuszyński. K., Układ sercowo-naczyniowy – leki układu krążenia, choroby, wytyczne i suplementacja. Vademecum Farmaceutyczne, Wydanie II, 2021
2. Zubilewicz R., Przewlekła choroba żylna. Forum Medycyny Rodzinnej, 2015, 9, 5, 400-404
3. Kaczmarek-Sedlak I., Zioła w medycynie – choroby układu krążenia, PZWL, 2019
4. Kohlmunzer S., Farmakognozja., PZWL, 2000