Melatonina. Czym jest i jak działa na organizm?

Melatonina – co to?

Melatonina to hormon, który odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie „zegara biologicznego”. Wspomaga regulowanie dobowego cyklu snu i czuwania, dzięki czemu organizm wie, kiedy musi iść spać, a kiedy wstać.

Za produkcję melatoniny odpowiedzialna jest szyszynka – gruczoł niewielkich rozmiarów, który znajduje się w środkowej części mózgu. To właśnie on odbiera sygnały dotyczące tego, kiedy należy zaprzestać produkcji melatoniny.

Światło to czynnik, od którego niejako zależy wydzielanie hormonu produkowanego przez szyszynkę. Jeśli niewielka ilość światła dociera do mózgu, stanowi to sygnał do zwiększenia wydzielania melatoniny. Natomiast w momencie dużej jasności produkcja hormonu zmniejsza się – organizm wybudza się ze snu.

Szacuje się, że melatonina osiąga najwyższy poziom w nocy – między 24:00 a 3:00.

Dlaczego odpowiedni poziom melatoniny ma znaczenie?

Wydzielanie melatoniny wpływa na jakość snu, dlatego warto zadbać o jej optymalny poziom. Wysokie stężenie tego hormonu: 

• odpowiada za wywoływanie senności,
• pomaga uniknąć częstego wybudzania w nocy,
• zapewnia prawidłową fizjologię snu.

To wszystko przekłada się na fakt, że człowiek rano budzi się wypoczęty i nie odczuwa żadnych dolegliwości z powodu niedostatecznej ilości snu zakłóconej częstymi przebudzeniami.

Kto jest narażony na niedobór melatoniny?

Czy wiesz, że noworodki zaczynają wydzielać melatoninę dopiero po ukończeniu 6-9 tygodnia życia? Między innymi z tego powodu pierwsze dni po narodzinach dziecka związane są z totalnym rozregulowaniem, ponieważ maluchy nie mają jeszcze wypracowanego rytmu dobowego.

Warto przy tym pamiętać, że produkcja tego hormonu spada wraz z wiekiem, co ma m.in. związek z postępującym zwapnieniem szyszynki. Dlatego osoby starsze mają trudności z zasypianiem, wstają wcześnie rano lub potrzebują drzemki w ciągu dnia.

Niedobór melatoniny bardzo często zauważalny jest u osób z niektórymi chorobami psychicznymi. Zalicza się do nich m.in. depresję, schizofrenię. Obniżony poziom hormonu snu można zaobserwować także u alkoholików.

Leczenie melatoniną – wskazania

Niedobór melatoniny można dość łatwo uzupełnić, m.in. za pomocą leków lub suplementów diety zawierających syntetyczny hormon. Warto jednak mieć świadomość, że żadnego z preparatów nie można stosować bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Przyjmowanie preparatów zawierających melatoninę zalecane jest m.in.:

• osobom pracującym w systemie zmianowym, 
• osobom podróżującym ze zmianą strefy czasowej,
• kobietom w okresie menopauzy, u których wydzielanie hormonu jest zaburzone, 
• osobom niewidomym, u których naturalny mechanizm wydzielania hormonu pod wpływem światła jest zaburzony,
• seniorom, u których dochodzi do stopniowego zwapnienia szyszynki.

Natomiast stosowanie leków czy suplementów z melatoniną nie jest wskazane w przypadku: 

• ciąży,
• karmienia piersią,
• nadużywania alkoholu, 
• chorób wątroby.

Przeciwwskazaniem jest ponadto nadwrażliwość na melatoninę.

Pamiętaj! Skontaktuj się z lekarzem lub farmaceutą w celu doboru odpowiedniego preparatu z melatoniną. Zbyt duża ilość tego hormonu nie jest bowiem wskazana.

Masz trudności w zasypianiu? Zadbaj o higienę snu

Warto mieć świadomość, że melatonina wcale nie jest remedium na łatwiejsze zasypianie i głębszy sen. Należy pamiętać o wielu innych czynnikach, wśród których wymienia się niefarmakologiczne metody terapii. Zalicza się do nich m.in.: 

• psychoedukację w zakresie higieny snu,
• terapię poznawczą, 
• restrykcję snu i kontrolę bodźców, 
• terapię relaksacyjną.

Trzeba zatem połączyć różne metody, aby osiągnąć zadowalające efekty tj. wyspać się, by móc normalnie funkcjonować w ciągu dnia.