Paracetamol i Ibuprofen dla dzieci – jak dawkować?

Temperatura a gorączka?

Organizm człowieka ma prawidłową temperaturę, regulowaną przez ośrodek termoregulacji. Jeżeli w organizmie rozwija się infekcja to w wyniku różnych reakcji następuje przestawienie ośrodka termoregulacji. Wówczas organizm zaczyna produkować ciepło a temperatura ciała zaczyna wzrastać. Jeżeli temperatura ciała wzrasta powyżej temperatury prawidłowej, ale nie przekracza 38°C mówimy wówczas o stanie podgorączkowym. Jeżeli temperatura ciała wynosi 38°C-38,5°C mówimy o gorączce umiarkowanej, a jeżeli jest wyższa niż 38,5°C to o gorączce wysokiej. Więcej informacji o gorączce u dziecka, jak powstaje, jakie są wartości prawidłowej temperatury w zależności od miejsca pomiaru i o sposobach na obniżenie gorączki można przeczytać TU. 

Kiedy obniżać gorączkę?

Należy wyraźnie zaznaczyć, że nie każda podwyższona temperatura ciała jest wskazaniem do podania leków przeciwgorączkowych. Wykazano bowiem, że stan podgorączkowy i niewielka gorączka (ok 38°C) wpływa korzystnie na walkę organizmu z infekcją oraz skraca czas trwania choroby. Generalnie wg zaleceń AAP i NICE głównym celem podawania leków przeciwgorączkowych nie jest samo obniżenie gorączki a poprawienie komfortu dziecka. W związku z tym, jeżeli u dziecka występuje nieznacznie podwyższona temperatura ciała, a dziecko dobrze się czuje nie należy podawać mu leków przeciwgorączkowych. 

Leki przeciwgorączkowe należy podawać dziecku wtedy, kiedy:

• gorączka jest wysoka,
• gorączka jest umiarkowana a dziecko dodatkowo źle się czuje,
• w przeszłości u dziecka wystąpiły drgawki przeciwgorączkowe.

Jakie leki obniżające gorączkę podawać dzieciom?

Lekami przeciwgorączkowymi dla dzieci są leki zawierające w swoim składzie Paracetamol lub Ibuprofen. Paracetamol wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe a ibuprofen dodatkowo działa przeciwzapalne. Leki zawierające paracetamol lub ibuprofen występują w różnych postaciach i w różnych dawkach.

UWAGA! Dzieciom do 12 roku życia, ze względu na duże ryzyko wystąpienia Zespołu Reya, nie należy podawać leków zawierających kwas acetylosalicylowy!

Paracetamol i ibuprofen – dawkowanie u dzieci

Leki przeciwgorączkowe dla dzieci zawierające paracetamol lub ibuprofen należy podawać w odpowiedniej dawce, zależnej od masy ciała a nie od wieku dziecka.  Prawidłowe dawkowanie paracetamolu i ibuprofenu umieszczono poniżej: (zdjęcia 1- dawkowanie paracetamolu i 2-dawkowanie ibuprofenu)

Zdjęcie 1: dawkowanie paracetamolu.

Zdjęcie 2: dawkowanie ibuprofenu.                                                                                         

Czy paracetamol i ibuprofen podawać oddzielnie, razem czy naprzemiennie?

W przypadku pojawienia się wysokiej gorączki, dziecku należy podać lek zawierający paracetamol lub ibuprofen (w odpowiedniej dawce). Czyli należy wybrać jeden lek z jedną substancję leczniczą (paracetamolem lub ibuprofenem) i podawać go dziecku – w odpowiedniej dawce i przy zachowaniu odpowiednich odstępów czasowych. 

UWAGA! Należy pamiętać, że leki zawierające tą samą substancję leczniczą mogą mieć różne nazwy handlowe. Podanie dziecku leków o różnych nazwach handlowych, ale zawierających tą samą substancję leczniczą, może prowadzić do przekroczenia dawek leku, wystąpienia działań niepożądanych a nawet do zatrucia, zagrażającego zdrowiu i życiu. Dlatego też zawsze należy sprawdzać nazwę substancji leczniczej, zawartej w danym leku. I nigdy nie podawać leków zawierających tą samą substancję leczniczą.

Jeżeli gorączka u dziecka nie spada, utrzymuje się lub bardzo szybko narasta można dziecku (po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą) podać naprzemiennie lek zawierający paracetamol lub ibuprofen (o tym sposobie poniżej) lub po konsultacji z lekarzem lek zawierający zarówno paracetamol jak i ibuprofen, w formie leku wydawanego na receptę. Wykazano, że naprzemienne stosowanie paracetamolu i ibuprofenu jest skuteczne w obniżaniu gorączki i nie powoduje zwiększonego ryzyka wystąpienia działań niepożądanych. Niemniej jednak, taki sposób podawania leków przeciwgorączkowych dziecku nie powinien być rutynowy a jedynie powinien być stosowany w ostateczności, po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą, w odpowiednich dawkach i przy zachowaniu odpowiednich, właściwych odstępów czasowych. 

Na czym polega naprzemienne podawanie paracetamolu i ibuprofenu?

Naprzemienne podawanie leków zawierających paracetamol i ibuprofen polega na podawaniu leków naprzemiennie w odstępach 4 godzinnych – raz paracetamolu, raz ibuprofenu. Bardzo ważne, przy takim sposobie podawania leków, jest właściwe dawkowanie, zachowanie odpowiednich odstępów czasowych pomiędzy kolejnymi dawkami oraz nieprzekraczanie dopuszczalnych dawek dobowych. 

Orientacyjny schemat naprzemiennego podawania paracetamolu i ibuprofenu przedstawiono na rysunku:

Rysunek: Schemat naprzemiennego podawania paracetamolu i ibuprofenu.

Gorączka dziecka, zwłaszcza wysoka, jest stanem, który wymaga podania leków przeciwgorączkowych. Lekami z wyboru są leki zawierające paracetamol lub ibuprofen. Mogą być one podawane pojedynczo, razem lub naprzemiennie. Należy jednak pamiętać, że podstawowym sposobem podawania tych leków jest podanie albo ibuprofenu albo paractamolu. Dopiero, wtedy, kiedy taki sposób nie pomaga, gorączka nie spada a wręcz wzrasta możliwe jest podanie leków zawierających paracetamol lub ibuprofen naprzemienne lub łączne. Ale tylko wtedy, kiedy zostanie to skonsultowane z lekarzem lub farmaceutą.

Literatura: 
1. American Academy of Pediatrics. Clinical report fever and antipyretic use in children. Pediatrics 2011; 127:580–7. 
2. Gorączka u dzieci – na przykładzie dwóch przypadków klinicznych Wronowski M., Kotowska M., Albrecht P., Forum Pediatrii praktycznej 2015, 1, s.41-50.  
3. Korbut R., Olszanecki R., Wołkow P., Jawień J., Farmakologia, PZWL, Warszawa 2012.  
4. Kostowski W., Herman Z. S., Farmakologia – Podstawy farmakoterapii. PZWL Warszawa, 2005.  
5. Mrozińska M., Zasady stosowania leków przeciwgorączkowych u dzieci. Lek w Polsce., Vol.14 nr 10’04 (166). 
6. National Collaborating Centre for Women’s and Children’s Health. Feverish illness in children. Assessment and initial management in children younger than 5 years. London: National Institute for Health and Clinical, 2013 Feverish illness in children: assessment and initial management in children younger than 5 years. 
7. Opieka farmaceutyczna. Objawy, rozpoznanie i leczenie. Paul Rutter, wyd. Elsevier Urban&Partner, Wrocław, 2014.  
8. Perrott D.A., Piira T., Goodenough B. Champion G.D., Efficacy and safety of acetaminophen vs ibuprofen for treating children’s pain or fever. Arch pediatr. adolesc. med. 2004, 158, 521-526. 
9. Purssell E. Systematic review of studies comparing combined treatment with paracetamol and ibuprofen, with either drug alone. Arch Dis Child 2011;96:1175–1179. 
10. Sarrell E.M., , Wielunsky E., Cohen H.A., Antipyretic treatment in young children with fever - acetaminophen, ibuprofen, or both alternating in a randomized, double-blind study. Arch pediatr. adolesc. med. 2006, 160, 197-202.