Łuszczyca – co ją wywołuje i jak ją leczyć?

Co to jest łuszczyca?

Łuszczyca skóry to problem, który występuje u około 1-3 proc. ogólnej populacji. Szacuje się, że blisko 30 proc. chorych pierwsze objawy zauważa już przed 20. rokiem życia. Dodatkowo ryzyko zachorowania jest większe u pacjentów, których rodzice również borykają się z łuszczycowym zapaleniem skóry. Warto więc znać istotne informacje na temat choroby, jaką jest łuszczyca. Co to jest? Łuszczyca to przewlekła i niezakaźna choroba ogólnoustrojowa, w której dochodzi do zaburzenia wzrostu komórek naskórka oraz ich różnicowania. W codziennej pielęgnacji chorej skóry niezbędne są specjalistyczne preparaty na łuszczycę.

Jak wygląda łuszczyca? W wyniku nadmiernie zrogowaciałych komórek skóry, na jej powierzchni pojawiają się czerwone plamki. W miejscu tych skóra ma tendencje do łuszczenia. Łuszczyca może prowadzić do szeregu poważnych komplikacji, zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Łuszczyca skóry zwiększa ryzyko wystąpienia łuszczycowego zapalenia stawów, rozwoju chorób sercowo-naczyniowych oraz rodzi ryzyko wystąpienia depresji.

• Łuszczyca stawowa występuje u około 30% osób z łuszczycą i powoduje stan zapalny stawów, co może prowadzić do bólu, obrzęku i uszkodzenia stawów.
• U osób z łuszczycą wzrasta również ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, takich jak miażdżyca, choroba wieńcowa, udar i nadciśnienie. Ryzyko to jest wyższe szczególnie u osób z ciężką łuszczycą.
• Chorzy na łuszczycę często doświadczają znacznego obciążenia psychicznego, które może prowadzić do depresji i lęku. To związane jest zarówno z ciężkością objawów, brakiem zadowalających wyników leczenia, wpływem choroby na jakość życia, jak i ze stygmatyzacją społeczną związaną z chorobą.

Łuszczyca – przyczyny powstawania choroby

Łuszczyca skóry nie jest chorobą zakaźną ani zaraźliwą, co oznacza, że nie przenosi się przez kontakt fizyczny z osobą chorą. Skąd się bierze łuszczyca? Chociaż dokładna przyczyna łuszczycy nie jest jeszcze w pełni zrozumiana, wiadomo, że jest to choroba przewlekła, która wynika z kombinacji czynników genetycznych, immunologicznych i środowiskowych. Łuszczyca często występuje w rodzinach, co sugeruje, że czynniki genetyczne odgrywają ważną rolę. Chociaż nie każda osoba, która dziedziczy geny związane z łuszczycą, faktycznie rozwinie tę chorobę.

Łuszczyca może mieć również inne przyczyny i być spowodowana nadreaktywnością układu immunologicznego, jest więc chorobą autoimmunologiczną. W łuszczycy układ immunologiczny atakuje zdrowe komórki skóry, co prowadzi do szybszego niż normalnie cyklu namnażania się komórek skóry. Na pojawienie się i rozwój łuszczycy (u osób genetycznie predysponowanych) mogą wpłynąć również różne czynniki zewnętrzne, takie jak: stres, infekcje, pewne leki, obrażenia skóry (tzw. zjawisko Koebnera) czy niewłaściwe nawyki, takie jak zła dieta, palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu. Raz jeszcze warto podkreślić, że łuszczyca nie jest zaraźliwa! Nie można więc zarazić się łuszczycą przez dotykanie, pocałunki, kontakty seksualne czy wspólne korzystanie z tych samych urządzeń sanitarnych czy basenów.

Łuszczyca – objawy choroby

Łuszczyca skóry może dawać różne objawy. W zależności od rodzaju, umiejscowienia i stopnia nasilenia może różnić się symptomami, jednak podstawowym sygnałem, że należy skontaktować się z lekarzem dermatologiem, są niepokojące zmiany skórne. Początki łuszczycy mogą objawiać się jako:

• czerwone, podniesione plamy skóry pokryte srebrzystymi łuskami,
• czerwone, gładkie plamy w okolicach fałd skórnych,
• suchość skóry często prowadząca do pęknięć i krwawienia,
• swędzenie,
• pieczenie lub ból skóry,
• grube, zniekształcone paznokcie,
• obrzęk i stany zapalne stawów, w przypadku łuszczycy stawowej.

Łuszczyca skóry może występować na różnych partiach ciała. Łuszczyca na nogach, dłoniach, w pachwinach, zgięciach rąk i nóg, łuszczyca na brzuchu, tułowiu, skórze głowy to zaledwie kilka przykładów części skóry, gdzie może się pojawiać. Warto też wiedzieć, jak rozpoczyna się choroba, np. łuszczyca dłoni początki ma w postaci czerwonych plamek, które wyglądem mogą przypominać wysypkę.

Zanim odpowiemy na pytanie: łuszczyca - czy da się wyleczyć, warto przyjrzeć się sposobom jej rozpoznania. Diagnostyka stanowi bowiem podstawę dla rozpoczęcia leczenia łuszczycowego zapalenia skóry.

Diagnoza łuszczycy

Diagnoza łuszczycy skóry zwykle opiera się na badaniu skóry przez lekarza. W wielu przypadkach dermatolog jest w stanie zdiagnozować łuszczycę na podstawie charakterystycznych zmian skórnych. W przypadkach niejednoznacznych zmian lekarz może zdecydować o wykonaniu biopsji skóry. Biopsja polega na pobraniu małego wycinka skóry do badania pod mikroskopem. Biopsja może pomóc w potwierdzeniu diagnozy łuszczycy i wykluczeniu innych chorób skóry o podobnych objawach, takich jak łupież pstry, inne przewlekłe choroby zapalne skóry (np. AZS), czy grzybica skóry. W przypadku podejrzenia łuszczycy stawowej lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak badania krwi, rentgen czy MRI stawów, aby ocenić stopień zaawansowania zmian.

Sprawdź także artykuł: AZS - objawy atopowego zapalenia skóry i sposoby pielęgnacji

Aby zgłosić się do lekarza we właściwym czasie, warto wiedzieć, jak wygląda łuszczyca na nogach, rękach, brzuchu, tułowiu i innych partiach ciała. Znajomość pierwszych objawów jest pomocna w możliwie szybkim rozpoznaniu choroby przez specjalistę. O tym, czy łuszczyca jest wyleczalna, piszemy w dalszej części artykułu.

Rodzaje łuszczycy

Istnieje wiele różnych typów łuszczycy, zależnych od miejsca występowania, objawów i sposobów leczenia.

• Najczęściej występującym rodzajem choroby jest łuszczyca plackowata (psoriasis vulgaris), która charakteryzuje się czerwonymi, łuszczącymi się plamami (plackami) pokrytymi najczęściej srebrzystymi łuskami.
• Łuszczyca odwrócona (psoriasis inversa) to forma łuszczycy skóry przeciwna do łuszczycy plackowatej. Charakteryzuje się ona czerwonymi i gładkimi plamami, zwykle bez obecności łusek. Zwykle wpływa na fałdy skórne, takie jak pachwiny, pachy, okolice pod piersiami i wokół genitaliów.
• Łuszczyca krostkowa (psoriasis pustulosa) - typ łuszczycowego zapalenia skóry, który powoduje powstanie pęcherzyków wypełnionych białymi krwinkami. Może występować w ograniczonych obszarach skóry, np. ramiona, stopy, ale może też być rozproszona po całym ciele.
• Charakteryzująca się małymi, kropelkowatymi plamkami na skórze łuszczyca to łuszczyca kropelkowata (psoriasis guttata), która najczęściej pojawia się u dzieci i młodzieży i często jest związana z przebytym zakażeniem paciorkowcowym gardła.
• Rzadka, ale bardzo poważna forma łuszczycy to łuszczyca erytrodermiczna (psoriasis erythrodermica). Taka łuszczyca na skórze obejmuje zwykle większość jej powierzchni na ciele; skóra staje się czerwona, opuchnięta i gorąca. Ten typ łuszczycy może być stanem zagrażającym życiu i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
• Istnieje również łuszczyca, która dotyczy nie tylko skóry, ale również stawów. Łuszczyca stawowa może obejmować ból stawów i obrzęk, a przez to ograniczać ruchomość osoby chorej.

Leczenie łuszczycy

Leczenie łuszczycy skóry skupia się nie tylko na kontroli objawów skórnych, ale również na zapobieganiu jej nawrotom oraz zarządzaniu powiązanym z nią stanom zdrowotnym. Dlatego ważne jest regularne monitorowanie stanu zdrowia i wykonywanie badań kontrolnych u osób z łuszczycą.

Jak leczyć łuszczycę? Leczenie łuszczycy jest zazwyczaj indywidualizowane i zależy od ciężkości objawów, rozległości zmian skórnych, ogólnego stanu zdrowia pacjenta, a także od jego odpowiedzi na wcześniejsze metody leczenia. Leczenie łuszczycy bywa wielowymiarowe i obejmuje: leczenie miejscowe, fototerapię, leczenie farmakologiczne i biologiczne, zmianę nawyków i odpowiednią pielęgnację skóry oraz psychoterapię.

• Łuszczyca - leczenie miejscowe (topikalne) stosowane jest przede wszystkim w łagodnej do umiarkowanej łuszczycy. Wśród miejscowych leków stosowanych w łuszczycy są kortykosteroidy, witamina D3 i jej analogi, retinoidy, kwas salicylowy, tazaroten, dithranol czy kalcyneuryna. Wszystkie te leki są na ogół bezpieczne, ale mogą powodować skutki uboczne, takie jak podrażnienie skóry i zmienność koloru skóry. Równolegle z lekami warto także wprowadzić zmiany w pielęgnacji skóry i zastosować specjalistyczne, dostępne bez recepty kremy, balsamy i emulsje do kąpieli, a w przypadku owłosionej skóry głowy - żel, koncentrat czy szampon na łuszczycę np. z mocznikiem, dziegciem czy złuszczającym ichtiolem białym.
• Łuszczyca - jak leczyć za pomocą światła? Fototerapia, czyli terapia światłem to metoda, która polega na regularnym naświetlaniu skóry przez specjalne lampy emitujące promieniowanie UVB lub UVA. Terapia może być stosowana samodzielnie lub w połączeniu z lekami, takimi jak psoralen (w terapii PUVA).
• Jak pozbyć się łuszczycy lekami? Leczenie farmakologiczne poza maściami i kremami leczniczymi obejmuje również stosowanie leków doustnych i iniekcji. W umiarkowanej do ciężkiej łuszczycy, kiedy leczenie miejscowe i fototerapia nie są wystarczająco skuteczne, mogą być stosowane leki doustne i iniekcyjne. Obejmują one retinoidy (np. acitretin), metotreksat, cyklosporynę, oraz biologiczne leki przeciwzapalne, takie jak inhibitor TNF (etanercept, infliximab, adalimumab), inhibitor interleukiny 12/23 (ustekinumab) czy inhibitory interleukiny 17 (secukinumab, ixekizumab).
• Leki biologiczne są stosowane w leczeniu ciężkiej łuszczycy, która nie reaguje na inne metody leczenia. Leki te, takie jak adalimumab, etanercept, ustekinumab czy secukinumab, celują w specyficzne elementy układu immunologicznego, które są kluczowe w patogenezie łuszczycy.
• Zmiana nawyków, higieniczny tryb życia, czyli właściwe odżywianie, unikanie alkoholu i tytoniu, kontrolowanie stresu i dbanie o higienę skóry preparatami na łuszczycę to elementy wspierające leczenie i pomagające wydłużyć czas remisji choroby.
• Ze względu na duży wpływ łuszczycy na jakość życia i często występujące problemy psychologiczne (depresja, lęk), psychoterapia może być ważnym elementem wsparcia dla pacjentów z łuszczycą.

Czy można wyleczyć łuszczycę?

W ostatnich latach dokonano znacznych postępów w badaniach dotyczących łuszczycy skóry, co doprowadziło do opracowania nowych, skutecznych terapii, takich jak: leki biologiczne, terapie małocząsteczkowe czy terapie genowe i komórkowe. Stanowią one nowy drogowskaz w poszukiwaniu odpowiedzi, jak wyleczyć łuszczycę.

• Leki biologiczne na łuszczycę celują w specyficzne molekuły układu immunologicznego, są jednym z najważniejszych postępów w leczeniu łuszczycy. Niektóre z tych leków, takie jak adalimumab, etanercept, ustekinumab, secukinumab, czy ixekizumab, są już szeroko stosowane. Inne, takie jak risankizumab czy brodalumab, są stosunkowo nowe i nadal są badane.
• Terapie małocząsteczkowe to leki, które celują w specyficzne enzymy lub drogi sygnałowe, które są nadaktywne w łuszczycy. Przykładem może być apremilast, który hamuje enzym o nazwie fosfodiesteraza 4, co prowadzi do zmniejszenia stanu zapalnego.
• Terapie genowe i komórkowe, chociaż wciąż są na wczesnym etapie badań, mają potencjał do trwałego leczenia łuszczycy poprzez naprawę lub zastąpienie niewłaściwie działających genów lub komórek.

Niestety łuszczyca wciąż uważana jest za chorobę nieuleczalną, z którą trzeba nauczyć się żyć. Możliwe jest jednak osiągnięcie remisji objawów, którą można utrzymać poprzez odpowiednią dietę, zdrowy styl życia, unikanie używek oraz stresu. Dodatkowo wiedząc, co to jest łuszczyca i co ją wywołuje, łatwiej unikać potencjalnych czynników nasilających przebieg choroby.

Rozwój technologii pomaga w indywidualnym podejściu do leczenia łuszczycy. Sekwencjonowanie genomu pozwala na coraz lepsze zrozumienie, dlaczego niektóre osoby reagują na pewne leki i metody lecznicze a inne nie. To może ostatecznie doprowadzić do bardziej spersonalizowanego podejścia do każdego pacjenta i pomóc w odpowiednim doborze najlepszej metody leczniczej, która przyniesie długotrwałe efekty.