Egzema, przyczyny, skutki i metody leczenia

Rodzaje egzemy

Egzema to ogólna nazwa grupy stanów, które powodują swędzenie i zapalenie skóry. Wyróżniamy: Atopowe Zapalenie Skóry (AZS), egzemę kontaktową, egzemę pieniążkowatą, wyprysk potnicowy i egzemę zawodową.

• Atopowe zapalenie skóry (egzema atopowa) to najczęstsza forma egzemy, która zazwyczaj zaczyna się w dzieciństwie. Jest często związana z innymi chorobami alergicznymi, takimi jak astma i katar sienny.
• Egzema kontaktowa to forma egzemy, która występuje, gdy skóra reaguje na konkretną substancję, która ją podrażnia lub na którą jest uczulona. Może to być na przykład mydło, nikiel w biżuterii, lateks w rękawicach czy składniki perfum.
• Egzema pieniążkowata (wyprysk pieniążkowaty) - charakteryzuje się okrągłymi, monetopodobnymi plamami na skórze, z których czasem sączy się klarowny płyn, a sam obszar dotknięty rumieniem jest przesuszony i narażony na pękanie.
• Egzema łojotokowa (łojotokowe zapalenie skóry) to przewlekła forma egzemy, która zwykle dotyka obszarów skóry z dużą liczbą gruczołów łojowych, takich jak skóra głowy, twarz i klatka piersiowa.
• Wyprysk potnicowy – ten rodzaj egzemy powoduje pęcherze na dłoniach i podeszwach stóp, które są bardzo swędzące i mogą pękać.
• Egzema zawodowa jest wywoływana przez środowisko pracy. Przykłady to podrażnienie spowodowane regularnym kontaktem z chemikaliami lub ciągłym myciem i suszeniem rąk.

Przyczyny egzemy

Egzema jest stanem skóry, którego przyczyny nie są do końca zrozumiane. Przypuszcza się, że wynika z kombinacji czynników genetycznych, środowiskowych i immunologicznych.

• Egzema często występuje u osób z historią rodzinną tej choroby lub innych schorzeń alergicznych, takich jak astma, alergiczny nieżyt nosa, alergie pokarmowe.
• Substancje, które mogą podrażniać skórę, takie jak mydła, detergenty, kosmetyki, pot, kurz domowy, sierść zwierząt i pewne tkaniny, mogą wywoływać lub nasilać objawy egzemy.
• Zmienne warunki pogodowe, zwłaszcza suche powietrze i niskie temperatury, również mogą wpływać na jej nasilenie.
• U osób z egzemą układ immunologiczny często reaguje nadmiernie na bodźce, które normalnie by go nie zaniepokoiły. Ta reakcja prowadzi do zapalenia, które powoduje typowe objawy egzemy.
• Chociaż stres nie jest bezpośrednią przyczyną egzemy, może nasilać objawy u niektórych osób.
• Pokarmy, pyłki, roztocza, pleśnie i zwierzęta mogą wywołać egzemę u osób z alergiami.
• Czasami bakterie, grzyby lub wirusy mogą infekować skórę dotkniętą egzemą i pogorszyć stan skóry.

Każdy przypadek egzemy jest inny, każdy przypadek może się różnić pod względem przyczyn ją wywołujących i towarzyszących objawów. Zrozumienie, co wywołuje lub nasila egzemę jest kluczowe dla skutecznego zwalczania tego stanu. Problemy z egzemą powinny być zawsze konsultowane z dermatologiem, który pomoże opracować odpowiedni plan leczenia i łagodzenia uciążliwych objawów.

Metody leczenia egzemy

Leczenie egzemy jest zindywidualizowane i zależy od wieku pacjenta, nasilenia objawów oraz typu egzemy. Najważniejsze jest łagodzenie objawów, takich jak swędzenie i zapalenie, oraz zapobieganie przyszłym nawrotom. Do powszechnie stosowanych metod leczenia należą: emolienty, kortykosteroidy, leki przeciwhistaminowe i immunosupresyjne oraz fototerapia.

• Emolienty są kluczowym elementem leczenia wszystkich form egzemy. Nawilżają skórę, pomagając zmiękczyć suchą, twardą i popękaną skórę.
• Kortykosteroidy miejscowe (w postaci kremów i maści) stosuje się, aby zmniejszyć stan zapalny skóry. Zwykle są stosowane, gdy same emolienty nie są wystarczające.
• Leki przeciwhistaminowe łagodzą intensywne swędzenie, które często towarzyszy egzemie.
• W ciężkim przebiegu egzemy lub gdy nie reaguje ona na inne formy leczenia stosowane są: leki immunosupresyjne, takie jak cyklosporyna, metotreksat, azatiopryna lub mykofenolan mofetylu, fototerapia (leczenie światłem) oraz lek biologiczny Dupixent.

Poza dobraniem odpowiedniej formy leczenia, bardzo ważne jest identyfikowanie i unikanie potencjalnych czynników wyzwalających egzemę, które mogą obejmować pewne pokarmy, alergeny środowiskowe, stres i niektóre rodzaje detergentów lub kosmetyków.

Higiena i pielęgnacja skóry dotkniętej egzemą

Prawidłowa higiena i pielęgnacja skóry są kluczowe w walce z egzemą i pomagają zmniejszyć częstość i nasilenie nawrotów. Krótkie kąpiele lub szybkie prysznice w ciepłej (nie gorącej) wodzie z dodatkiem łagodnych środków myjących nie tylko oczyszczą skórę, ale również mogą pomóc w jej nawilżeniu. Należy unikać mydeł lub żeli pod prysznic z silnymi detergentami, które mogą dodatkowo podrażniać skórę, wskazane są produkty delikatne, bezzapachowe i przeznaczone dla skóry wrażliwej. Po kąpieli i delikatnym osuszeniu skórę dobrze nałożyć na skórę nawilżający krem lub maść - emolienty pomagają zamykać wilgoć w skórze i utrzymują ją miękką i nawilżoną.

Jak zapobiegać nawrotom egzemy?

Poza prawidłową pielęgnacją i higieną skóry podatnej na występowanie egzemy, w celu minimalizowania ryzyka jej nawrotom należy unikać czynników wyzwalających.

• Noszenie luźnej odzieży wykonanej z naturalnych materiałów, takich jak bawełna, może pomóc zmniejszyć podrażnienia skóry. Niewskazane jest ubrania wykonane z podrażniającej skórę wełny czy sztucznych tkanin.
• Jeśli skóra jest popękana lub uszkodzona, istnieje ryzyko zakażenia. Regularne czyszczenie może pomóc zredukować to ryzyko.
• Drapanie obszarów dotkniętych egzemą może pogorszyć stan skóry i prowadzić do zakażeń. Jeśli swędzenie jest silne, należy skonsultować się z lekarzem, który może zasugerować stosowanie maści z kortykosteroidami lub leków przeciwhistaminowych.
• Wskazane jest wyeliminowanie z diety produktów, które wydają się zaostrzać objawy egzemy. Niektóre osoby zauważają poprawę po wyeliminowaniu między innymi: mleka krowiego, jaj, orzechów, pszenicy czy soi.
• Wyzwalaczem egzemy jest również stres. Prawidłowe zarządzanie stresem, stosowanie technik redukcji stresu, takich jak medytacja, joga, głębokie oddychanie, mogą pomóc w walce z egzemą.

Komplikacje związane z egzemą

Egzema, zwłaszcza gdy nie jest właściwie kontrolowana, może prowadzić do szeregu komplikacji, w tym do: zakażenia skóry, zmiana koloru skóry, a także wynikającej z pogarszającej się na skutek choroby samooceny problemy psychiczne.

• Egzema, zwłaszcza gdy jest drapana, może prowadzić do pęknięć i uszkodzeń skóry, co z kolei może otworzyć drogę dla bakterii, wirusów i grzybów, prowadząc do zakażeń. Na przykład gronkowiec złocisty często infekuje skórę dotkniętą egzemą.
• Przewlekłe drapanie i pocieranie może prowadzić do zaciemnienia skóry (hiperpigmentacji) lub, rzadziej, do jej rozjaśnienia (hipopigmentacji).
• Swędzenie i dyskomfort związane z egzemą mogą zakłócać sen, co prowadzi do zmęczenia i zmniejszenia jakości życia natomiast zmiany w wyglądzie do obniżonej samooceny, depresji i lęku.

Właściwe dobrane leczenie, higiena i pielęgnacja mogą znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia tych komplikacji. Ważne jest, aby każde pogorszenie objawów egzemy zostało niezwłocznie skonsultowane z lekarzem dermatologiem.