Baby blues i depresja poporodowa - objawy i sposoby leczenia

Baby blues - czym jest i jakie są jego objawy?

Według badań aż 80% kobiet po porodzie doświadcza zaburzeń nastroju, które najczęściej przyjmują formę smutku poporodowego, tzw. baby blues. Jest to naturalna reakcja organizmu na zmiany, które wydarzyły się w związku z urodzeniem dziecka: przede wszystkim spadek hormonów, oraz szeroko pojęty stres - związany z nową rolą matki, ale także wyczerpaniem fizycznym, czy bólem. Baby blues pojawia się między 3 a 5 dniem od porodu, kiedy następują największe wahania hormonalne i spada poziom progesteronu, estrogenu (które w ciąży wzrosły aż dziesięciokrotnie!) oraz kortyzolu. Stan ten powinien unormować się około dziesiątego dnia połogu.

Do objawów baby blues należą między innymi

• Zmienność nastrojów
• Zmęczenie
• Problemy z koncentracją
• Uczucie ciągłego smutku
• Płaczliwość
• Przytłoczenie obowiązkami i nową rolą mamy
• Brak cierpliwości
• Zaburzenia apetytu
• Rzadziej zaburzenia lękowe, ale też mogą wystąpić

Jak przetrwać baby blues?

Przede wszystkim daj sobie pomóc - organizacyjnie i emocjonalnie. Wsparcie najbliższych będzie w tych dniach nieocenione! Twój partner powinien być przygotowany na to, że pierwsze dwa tygodnie po porodzie będą dla Ciebie trudne. Porozmawiajcie o tym jeszcze przed narodzinami dziecka i przygotujcie się na to - zarówno mentalnie, jak i organizacyjnie. Pamiętaj, że zaraz po porodzie musisz dbać nie tylko o dziecko, ale koniecznie musisz zadbać o siebie - nawet, jeśli zupełnie Ci to nie w głowie, zrób to właśnie dla dobra dziecka. Nie obwiniaj się o nic i nie zapominaj, że proces nauki bycia matką trwa całe życie, nie wymagaj więc od siebie zbyt wiele. Znajdź czas na kąpiel, chwilę z książką, czy rozmowę z przyjaciółką. Tak, to może wydawać się abstrakcyjnym pomysłem, ale jest skuteczne. To tylko chwilowy etap, który za chwilę minie.

Depresja poporodowa - kto jest w grupie ryzyka?

Choć u większości kobiet baby blues mija, u 10-20% niestety nie - zaburzenia się pogłębiają i w pewnym momencie dochodzi do zdiagnozowania depresji. Przynajmniej u jednej na dziesięć kobiet rozpoznaje się tę chorobę, która bez odpowiedniego leczenia może trwać miesiącami, a nawet latami. Zwiększone ryzyko wystąpienia depresji poporodowej występuje u kobiet, które:

• Miały depresję (także poporodową) w przeszłości, lub inną chorobę psychiczną,
• Wyraźnie przedłuża się u nich i nasila baby blues
• Nie mają wsparcia ze strony partnera
• Mają chore dziecko lub wcześniaka
• Straciły matkę w dzieciństwie
• Doświadczyły niedawno kilku stresujących wydarzeń, np. utraty bliskiej osoby, bezrobocia, czy kłopotów finansowych
• Miały wysoki poziom lęku w czasie ciąży,
• Mają niską samoocenę,
• Zaszły w niechcianą ciążę,
• Mają niski status społeczno - ekonomiczny

Jakie są objawy depresji poporodowej?

Baby blues mija po kilku dniach, jednak niektórych kobiet stan przygnębienia i trudnych emocji nie mija, a po pewnym czasie pozwala na diagnozę pełnoobjawowej depresji według klasyfikacji ICD10 i DSM-IV. Zgodnie z nimi, depresja poporodowa pojawia się w ciągu pierwszych kilku tygodni od urodzenia dziecka, jednak wielu specjalistów podkreśla, że epizody depresyjne mogą pojawiać się nawet do roku od porodu.

Do charakterystycznych objawów pojawiającej się depresji poporodowej zaliczyć można:

• Obniżenie nastroju
• Wyraźny spadek zainteresowania lub odczuwania przyjemności z większości, a nawet wszystkich form aktywności
• Zmniejszenie apetytu
• Problemy ze snem, m.in. trudności w zasypianiu nawet przy silnym zmęczeniu, czy po nocnym karmieniu dziecka
• Nadmierne zamartwianie się sytuacją zdrowotną dziecka
• Uczucie bezwartościowości i nadmierne poczucie winy,
• Trudności z koncentracją i w podejmowaniu decyzji
• Nawracające myśli o śmierci, myśli samobójcze, a nawet próby samobójcze
• Niezdolność do radzenia sobie z obowiązkami

Jak odróżnić depresję poporodową od innych zaburzeń afektywnych?

W przypadku depresji poporodowej występują także myśli i emocje dotyczące relacji z dzieckiem: kobieta może odczuwać brak chęci do zajęcia się dzieckiem, być na nie zła, a po chwili odczuwać silne poczucie winy z tego powodu. Często występuje też lęk i niepokój związany z pozostaniem z dzieckiem w domu samej, albo zdrowia, czy nawet życia dziecka - mimo zapewnień specjalistów, że wszystko jest w porządku.

Czy depresji poporodowej można zapobiegać?

Nauka nie wie jeszcze o depresji poporodowej tyle, żeby móc jej skutecznie zapobiegać, ale istnieją pewne działania w trakcie ciąży, które mogą okazać się pomocne:

• Nie przemęczaj się i nie staraj się być „superkobietą” - ogranicz swoje obowiązki, zarówno zawodowe jak i prywatne. Bierz na siebie tyle, na ile pozwala Ci zdrowie i samopoczucie. Rób regularne przerwy.
• Nie przeprowadzaj się - jeśli to możliwe, poczekaj z przeprowadzką do czasu, aż dziecko skończy 6 miesięcy.
• Chodźcie do szkoły rodzenia - wybierzcie z partnerem szkołę rodzenia, do której będziecie wspólnie uczęszczać. Zajęcia pozwolą Wam lepiej przygotować się do zupełnie dla Was nowej sytuacji po porodzie.
• Zaprzyjaźnij się z innymi matkami - nikt nie zrozumie Cię lepiej, niż druga matka, gdy będziesz potrzebowała porozmawiać.
• Regularnie rozmawiaj z lekarzem i pielęgniarką - mów im o tym jak się czujesz, co czujesz i jakie masz obawy. Nie lekceważ wizyt lekarskich szczególnie, gdy w przeszłości chorowałaś na depresję poporodową.

Kolejne działania mające na celu zminimalizowanie ryzyka wystąpienia depresji poporodowej dotyczą już czasu po narodzinach dziecka są następujące:

• Po porodzie mów o swoich emocjach. Jeśli nie masz z kim porozmawiać wśród swoich bliskich, zwróć się do pielęgniarki, czy lekarza. Oni zrozumieją to, jak się czujesz i jeśli będzie taka potrzeba, udzielą odpowiedniej pomocy.
• Wykorzystuj każdą wolną chwilę na sen.
• Zdrowo się odżywiaj. To bardzo ważne, żeby od początku dostarczać organizmowi wartości odżywczych i witamin. Poproś partnera, czy rodziców, o przygotowanie domowych posiłków.
• Nie obwiniaj siebie ani partnera. Zapewne będziecie popełniać błędy przy opiece nad dzieckiem, ale to normalne - dopiero uczycie się jak obchodzić się z Waszym małym człowiekiem. Ważne, żebyście się nawzajem wspierali, a nie wszczynali kłótnie. To naprawdę Wam nie pomoże.
• Zamiast sprzeczek postarajcie się o chwile dla siebie. Wyślijcie dziadków na spacer z maluszkiem, żeby zjeść wspólnie posiłek, czy w spokoju się do siebie przytulić. Umacniajcie więź między Wami.

Jak pomóc kobiecie z depresją poporodową?

Jeśli podejrzewasz, że Twoja partnerka zachorowała na depresję, jak najszybciej postaraj się jej pomóc. Pamiętaj, żeby działać delikatnie i nie nachalnie. Oto co możesz zrobić:

1. Przede wszystkim powstrzymaj reakcję szoku i niedowierzania, ani tym bardziej rozczarowania. Depresja poporodowa to choroba, którą trzeba wyleczyć.
2. Gdy kobieta zwierzy Ci się, że od narodzin dziecka czuje się okropnie, nie oceniaj jej i nie wyrażaj dezaprobaty. Upewnij się, że ma odpowiednie wsparcie i opiekę.
3.  Postaraj się odciążyć ją w jak największej ilości zadań i obowiązków. Depresja odbiera wszelkie siły, nie tylko psychiczne, ale i fizyczne.
4. Ogromnie ważna jest Twoja wiedza (jako partnera) na temat choroby. Możesz czuć się odtrącony, ponieważ nagle to potrzeby dziecka stały się dla kobiety najważniejsze. Ważne, żebyś nie miał oto do niej pretensji i nie czuł żalu. Twoja partnerka potrzebuje teraz wsparcia i zrozumienia. Jeśli sam potrzebujesz pomocy, nie wahaj się o nią poprosić.

Gdzie szukać pomocy?

1. Poradnie Zdrowia Psychicznego – świadczą pomoc psychologiczną oraz psychiatryczną, realizowaną w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.
2. Ośrodki Interwencji Kryzysowej 
3. Warto też zapytać w szkole rodzenia, do której uczęszczaliście, o polecenie dobrego specjalisty.

Depresja poporodowa to trudna choroba, ale przy odpowiednim wsparciu najbliższych i profesjonalnej pomocy, stosunkowo szybko można sobie z nią poradzić. To trudny czas nie tylko dla kobiety, ale też dla całej najbliższej rodziny. Warto więc jak najlepiej przygotować się do narodzin dziecka, żeby zminimalizować ryzyko wystąpienia depresji, a jeśli już się pojawi, jak najszybciej sięgnąć po specjalistyczną pomoc.

Bibliografia: 
[1]Chrzan - Dętkoś M. Depresja poporodowa - jak zrozumieć i rozpoznawać depresję pojawiającą się po porodzie dziecka? W: https://www.rodzicpoludzku.pl/Wiedza-o-porodzie/Depresja-poporodowa-jak-rozumiec-i-rozpoznawac-depresje-pojawiajaca-sie-po-porodzie-dziecka.html
[2]Jaszczak - Kuźmińska D., Baby blues, W: Niebieska linia, nr 2, 2004.
[3]Lees Ch., Reynolds K., McCartan G., Ciąża. Przewodnik po dziewięciu najważniejszych miesiącach w życiu kobiety. Bielsko Biała: 2008, Pascal.
[4]Siwek M., Depresja poporodowa i inne zaburzenia nastroju związane z okresem poporodowym
[5]https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/depresja-poporodowa-i-inne-zaburzenia-nastroju-zwiazane-z-okresem-poporodowym/
[6]https://www.rcpsych.ac.uk/mental-health/translations/polish/depresja-poporodowa-postnatal-depression
[7]https://www.mamalekarz.pl/2017/03/04/baby-blues/